مجلس نهم همزمان شد با سال آخر دولت احمدی‌نژاد؛ در ادامه مجلس اصولگرای نهم با دولت اعتدال گرای روحانی درگیر مسائل ملت و دولت بود. مجلس نهم رکورددار سوال و تذکر از دولتمردان در تمامی ادوار مجلس بود. این مجلس روزهای تنش‌زایی در خاطره ملت به جای گذاشت. از نطق علی مطهری در مورد تظاهرات ۹ دی و حمله نمایندگان مخالف به او تا روز استیضاح شیخ‌الاسلامی و درگیری لفظی احمدی‌نژاد و لاریجانی و صد البته گریه‌های علی‌اصغر زارعی.
دیدارنیوز ـ هاتف سپهر: انتخابات مجلس نهم در حالی برگزار شد که از یک سال پیش از آن رهبران جنبش سبز در حصر خانگی قرار گرفته بودند. آشفتگی مختص به اردوگاه اصلاح‌طلبان نبود بلکه این چند دستگی بر اردوگاه اصولگرایان هم مستولی شده بود.
طیفی از اصلاح‌طلبان با زیر سوال بردن رقابتی و آزاد بودن انتخابات مجلس نهم اعلام کردند از هیچ نامزدی حمایت نمی‌کنند و عملا انتخابات را تحریم کردند. فعالیت احزاب مشارکت و مجاهدین انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۹ غیرقانونی اعلام شده بود. گروهی دیگر از اصلاح‌طلبان که در مجلس هشتم هم حضور داشتند به همراه گروه‌های حامی آنان همچون خانه کارگر و حزب مردمسالاری، نامزد‌هایی را معرفی کردند. آن‌ها در تهران فهرست مشترک ۱۵ نفره‌ای ارائه کردند. از این فهرست علیرضا محجوب توانست وارد مجلس شود. نهایتا گروه‌هایی که با شناسنامه اصلاح‌طلبی در انتخابات شرکت کرده بودند توانستند ۲۰ نماینده به مجلس بفرستند و اقلیت ضعیفی را شکل دادند.
آمار داوطلبان مجلس نهم
تعداد ۱۲۰۰ نفر نسبت به انتخابات دوره هشتم کمتر ثبت نام کردند و حدود ۲۰۰۰ نفر توسط هیئت‌های اجرایی و نظارت و شورای نگهبان رد صلاحیت شدند، در نهایت ۳۴۴۴ نفر در عرصه رقابت باقی ماندند. انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی در ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ برگزار شد. تکلیف ۲۲۳ کرسی در دور اول انتخابات مشخص شد و نیمه اردیبهشت ۱۳۹۱ تکلیف سایر کرسی‌های نمایندگی مجلس مشخص شد. در این انتخابات نزدیک به ۳۱ میلیون نفر از افراد واجد شرایط رای‌های خود را به صندوق‌ها ریختند تا مشارکتی ۶۴ درصدی رقم بخورد که هشت درصد بیشتر از انتخابات مجلس هشتم در چهار سال قبل بود. در شهر تهران هم میزان مشارکت نسبت به دوره قبل ۱۸ درصد افزایش پیدا کرد و به ۴۸ درصد رسید.
غلامعلی حدادعادل برای سومین بار بیشترین تعداد آرا را در تهران به دست آورد. آرای او با نزدیک به ۲۰۰ هزار افزایش به یک میلیون و ۱۱۹ هزار رسید. در دور اول رقابت تنها پنج نامزد توانستند از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شوند. با اعلام نتایج دور دوم مشخص شد که ۱۶۹ نماینده مجلس هشتم از قطار مجلس نهم پیاده شدند که به معنی تغییر نزدیک به دو سوم نمایندگان بود.
فراکسیون رهروان ولایت
هنوز مجلس نهم تشکیل نشده بود که اولین فراکسیون آن اعلام موجودیت کرد. فراکسیون رهروان ولایت در اردیبهشت ۱۳۹۱ اعلام موجودیت کرد و کاظم جلالی به رهبری آن انتخاب شد. بلافاصله پس از تشکیل، این فراکسیون اعلام کرد که از ریاست علی لاریجانی بر مجلس پشتیبانی می‌کند. اگر چه بیش از ۲۰۰ نماینده در اولین جلسه فراکسیون شرکت کردند، تخمین زده می‌شد این فراکسیون از حمایت حداقل ۱۷۰ نماینده برخوردار باشد.
کاظم جلالی رئیس فراکسیون رهروان در همان ابتدای شکل گیری این فراکسیون اعلام کرد تفاوت آن با دیگر فراکسیون‌های اصولگرایان این است که «برخی در مجلس از ولایت هزینه می‌کنند، در حالی که ما معتقد هستیم که ما باید برای ولایت هزینه شویم». فراکسیون رهروان در حالی از ریاست علی لاریجانی حمایت می‌کرد که بعضی اصولگرایان در مجلس انتقاداتی جدی بر مواضع او در سال ۱۳۸۸ داشتند و لاریجانی را جزو ساکتین فتنه می‌دانستند.
سوال و استیضاح
مجلس نهم در میان تمام مجالس بعد از انقلاب رکورد سوال و تذکر به دولتمردان را دارد. نمایندگان مجلس در یک سال آخر دولت احمدی‌نژاد بیش از هزار سوال از اعضای کابینه طرح کردند و محمود احمدی‌نژاد به تنهایی مخاطب نزدیک به ۷۰۰ تذکر بود.
تنها چند ماه به پایان کار دولت احمدی‌نژاد مانده بود که در یکشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۱، نمایندگان مجلس عبدالرضا شیخ‌الاسلامی، وزیر رفاه، کار و امور اجتماعی را استیضاح و برکنار کردند. دلیل استیضاح او انتصاب سعید مرتضوی به عنوان رئیس سازمان تأمین اجتماعی و خودداری از برکناری وی علی‌رغم اعتراضات مکرر نمایندگان مجلس بود. وزیر کار برکنار شد، ولی سعید مرتضوی در جایگاه خود باقی ماند.
آن روز یکی از به یاد ماندنی‌ترین روزهای مجلس شورای اسلامی بود. پس از ذکر دلایل استیضاح از سوی نمایندگان و دفاع شیخ‌الاسلامی از خود، محمود احمدی‌نژاد پشت تریبون قرار گرفت.
احمدی‌نژاد در دفاع از وزیر کار با نمایش فیلمی به صورت تهاجمی عمل کرد. این فیلم به صورت مخفیانه از ملاقاتی میان فاضل لاریجانی، برادر علی لاریجانی رئیس مجلس و سعید مرتضوی تهیه شده بود. رئیس جمهور وقت گفت که در آن ملاقات فاضل لاریجانی برای جوش دادن قرارداد‌های کاری و سرمایه گذاری بین سازمان تأمین اجتماعی و شخصی که بعد‌ها گفته شد بابک زنجانی است درخواست دریافت کمیسیونی کلان می‌کند. اشاره او این بود که سرمنشا استیضاح شیخ‌الاسلامی به دلیل فشار بر روی دولت و به خاطر امتناع سعید مرتضوی از پرداخت رشوه بوده است. در واقع احمدی‌نژاد معتقد بود دعوا و کشمکش سر لحاف ملا است.
مجلس متشنج شد و بعد از پایان سخنان محمود احمدی‌نژاد، رئیس مجلس شروع به صحبت کرد و ضبط فیلم را توطئه‌ای از پیش طراحی شده توسط احمدی‌نژاد دانست و او را متهم کرد که مرتب در حال تهدید دیگران است. او در پایان گفت: اتفاقا خوب شد که شما مرتب می‌گویید بگم بگم و در کشور بگویم بگویم راه انداختید، امروز این فیلم را پخش کردید که مردم شخصیت شما را بهتر بشناسند. البته جدای از اینکه این فیلم آیا به منظور توطئه علیه لاریجانی‌ها تهیه شده یا خیر؛ اما وجود این فیلم هم در نوع خود سوال برانگیز است.
حسن روحانی و مجلس نهم
یک سال پس از شکل گیری مجلس نهم، حسن روحانی در انتخابات جمهوری ۱۳۹۲ پیروز شد و دولت یازدهم جمهوری اسلامی با شعار اعتدال آغاز به کار کرد. اولین چالش مجلس و دولت بر سر کابینه روحانی بود. از میان ۱۸ نامزد وزارت که به مجلس معرفی شده بودند، سه پیشنهاد روحانی برای وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و همچنین علوم، تحقیقات و فن آوری نتوانستند رای اعتماد مجلس را کسب کنند. رضا فرجی دانا، گزینه بعدی آقای روحانی برای وزرات علوم هم علی‌رغم کسب رای اعتماد مجلس دوام چندانی نیاورد و در سال ۱۳۹۳ استیضاح و برکنار شد. حسن روحانی به جای او محمود نیلی را به مجلس معرفی کرد، ولی این پیشنهاد هم مورد موافقت مجلس قرار نگرفت. فخرالدین آشتیانی گزینه بعدی بود، ولی او هم به سرنوشت نیلی گرفتار شد. بالاخره مجلس با وزارت محمد فرهادی موافقت کرد.
مجلس نهم و دولت روحانی در انتقاد از عملکرد دولت محمود احمدی‌نژاد اشتراک نظر داشتند، ولی دیری نگذشت که چالش‌های ریز و درشت، مجلس را مقابل دولت قرار داد. در این دوره نمایندگان مجلس نهم با بیش از ده هزار سوال و تذکر، دولت یازدهم را هدف گرفتند. اگر چه در حوزه اقتصادی تعامل بهتری بین دو قوه برقرار بود، ولی انتقاد‌های نمایندگان از دولت پرشمار بوده و شماری از وزرای دولت از مجلس کارت زرد گرفتند. شاید بتوان گفت جدا از چالش‌های روزمره بین مجلس و دولت، موضوع مذاکرات هسته‌ای و توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) عامل بیشترین تنش بین دولت و گروهی از نمایندگان مجلس بود.
علی مطهری ساز مخالف زد
در ۲۱ دی ۱۳۹۳ علی مطهری نماینده تهران در نطق میان دستور خود به موضوع حصر خانگی رهبران جنبش سبز اشاره و آن را خلاف قانون دانست. او همچنین در نطق خود که کمتر از دو هفته پس از برگزاری تظاهرات ۹ دی ایراد می‌کرد به انتقاد شدید از عملکرد صدا و سیما پرداخت و آن را تفرقه انگیز خواند. تظاهرات ۹ دی را یوم الله خواندند، اما علی مطهری در سخنان خود گفت باید ۹ دی را مظهر وحدت قرار دهیم، ولی با این نوع عملکرد، این روز نه یوم الله بلکه یوم الشیطان و تفرقه انگیز خواهد بود. این سخنان مورد اعتراض گروهی از نمایندگان مجلس قرار گرفت. نمایندگان ابتدا شعار مرگ بر منافق سردادند و سپس به طرف جایگاه سخنرانی حرکت کردند. در حالی که تعدادی از نمایندگان سعی در حفاظت از مطهری داشتند، بین او و برخی از این نمایندگان درگیری فیزیکی پیش آمد که در نتیجه آن ابوترابی‌فرد نائب رئیس مجلس که مدیریت مجلس را برعهده داشت جلسه علنی را تعطیل اعلام کرد. پس از حدود نیم ساعت جلسه علنی دوباره برقرار شد، ولی مطهری دیگر اجازه سخنرانی نیافت و علیرضا مرندی نماینده تهران در نطق میان دستور خود به انتقاد از وقایع سال ۱۳۸۸ و جریان فتنه پرداخت.
تصویب برنامه جامع اقدام مشترک در مجلس
یکی از مهمترین برنامه‌های دولت حسن روحانی، رویکرد جدید به مذاکرات هسته‌ای برای رسیدن به توافق با قدرت‌های بزرگ جهانی بود. مجلس نهم شاید بیش از هر دوره دیگر مجلس از نزدیک درگیر این مذاکرات بود، تا جایی که اواخر سال ۱۳۹۳ فوریت طرحی در مجلس تصویب شد که بر اساس آن در صورت وضع تحریم‌های تازه از سوی کنگره ایالات متحده، توافقنامه ۱۳۹۲ ژنو لغو می‌شد. جزئیات این طرح هرگز در مجلس طرح نشد.
در مجلس نهم گروهی از نمایندگان اصولگرا به روند مذاکرات هسته‌ای انتقادات جدی داشتند. پس از توافق برجام در سال ۱۳۹۴ کمیسیون ویژه بررسی برجام به ریاست علیرضا زاکانی تشکیل شد که ضمن دعوت از مذاکره کنندگان هسته‌ای در دولت‌های احمدی نژاد و روحانی بعد از ۴۰ روز ارزیابی خود از توافق هسته‌ای را به مجلس ارائه داد. این گزارش مورد انتقاد نمایندگانی قرار گرفت که آن را یکسویه و ضد توافق هسته‌ای می‌خواندند. علاالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم در مورد این گزارش گفت: با گزارش بدی که تهیه کردند، ضربه بدی به کشور زدند.
در نهایت پس از فراز و نشیب‌های فراوان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۴ جزئیات طرح اقدام متناسب دولت در اجرای برجام را از تصویب گذراند. طبق یکی از مواد این قانون، دولت و سایر دستگاه‌های حاکمیتی و عمومی موظفند در چهارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی تدابیر لازم را در نظر بگیرند تا در اثر اجرایی شدن برجام به هیچ وجه اجازه فرصت طلبی و سوء استفاده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی در اختیار استکبار جهانی قرار نگیرد.
شیوه و سرعت تصویب این قانون باعث اعتراض برخی نمایندگان شد. گریه علی‌اصغر زارعی شاید ماندگارترین تصویر این روز باشد.
عمر مجلس نهم به پایان رسید و علی لاریجانی روز ۴ خرداد ۱۳۹۵ در آخرین جلسه علنی مجلس نهم گفت: در طول ۴ سال عمر این دوره، مجموعا ۶۹۷ طرح و لایحه مطرح شده که ۶۹ درصد آن طرح نمایندگان و ۳۱ درصد لایحه‌های دولت بوده است.