برخی از افراد شاید با خود فکر کنند که زیاد عصبانی نمی شوند. به احتمال زیاد این افراد تنها شکل خشم و عصبانیت را بیان آن یا مثلا داد و فریاد می دانند اما خشم، اشکال بسیار متنوع و مخفی تری دارد، درحدی که شاید خودتان متوجه نباشید.
دیدارنیوزـ فاطمه شاهین فر: شاید این عنوان برایتان عجیب باشد چون همیشه بر پرهیز از جنجال و اختلاف و دعوا توصیه شده است. ولی باید دانست که خشم، یک احساس مهم در وجود ما است. احساس خشم به اندازه احساس محبت، اهمیت دارد. احساس خشم به ما می گوید که یک عامل تهدید کننده وجود دارد که لازم است درمقابل آن ازخود محافظت کنیم.
اگر خشم وجود نداشته باشد فرد به راحتی در برابر هر خواسته و تقاضای دیگران تسلیم خواهد شد و از حقوق و خواسته های خود دفاع نخواهد کرد. فردی که نمی داند چطور خشم خود را ابراز کند، به دیگران اجازه می دهد هرطور که می خواهند با او رفتار کنند، او را مسخره کنند یا حقش را ضایع کنند و به آنها نشان نمی دهد که این رفتارها او را خشمگین می کند و به تدریج، احساس بی ارزشی و افسردگی خواهد کرد. خشم درکنار محبت، اضطراب و غم، جزو 4 احساس اصلی و اولیه ما است. یک روانشناس معروف می گوید مادرم همه چیز را به من آموخت اما به من یاد نداد چطور دعوا کنم.
قبل از اینکه توضیح دهم چطور باید دعوا کرد و خشمگین شد، به شما نشان می دهم نحوه بروز خشم در چه شکل هایی، نادرست است، یعنی چطور نباید ابراز خشم کرد. خشم؛ اشکال بسیار پیچیده و مخفی ای دارد که ما بنابر عادت خود، روزانه به آنها متوسل می شویم؛ بدون آنکه خود متوجه باشیم. در ادامه مطلب به برخی از این اشکال نادرست ابراز خشم اشاره خواهم کرد.
برخی از افراد شاید با خود فکر کنند که زیاد عصبانی نمی شوند. به احتمال زیاد این افراد تنها شکل خشم و عصبانیت را بیان آن یا مثلا داد و فریاد می دانند اما خشم، اشکال بسیار متنوع و مخفی تری دارد، درحدی که شاید خودتان متوجه نباشید. در ادامه، انواع اشکال خشم را شرح می دهم. اگر چنین رفتارهایی را در خود مشاهده کردید بدانید که عصبانی و خشمگین هستید.
خشم منفعلانه: مثل قهر کردن وقتی که فرد به جای بیان خواسته اش، خود را از طرف مقابل کنار می کشد و آنقدر از او عصبانی و شاید متنفر می شود که تمایل ندارد با او صحبت کند. همچنین ممکن است با طرفش لجبازی کند و عکس خواسته های او را انجام دهد؛یا ممکن است به فرد طعنه بزند.
سرکوب: برخی از افراد، ممکن است خشم خود را سرکوب کنند. آنها احتمالا در ذهنشان چنین می گذرد که آدم نباید خشمگین شود؛ یا اصلا در شان من نیست که خشمگین شوم؛ یا فلانی ارزش این را ندارد که بخاطرش عصبانی شوم. حتی ممکن است فرد به جای خشم، بر دیگری ترحم کند. مثلا وقتی دوستش رفتار آزاردهنده ای انجام می دهد با خود بگوید «بیچاره فلانی هم بدبخت است» یا بگوید «دست خودش نیست» یا ... .
اگر این جملات از ذهن شما می گذرند بدانید که درحال حاضر خشمگین هستید و خشمتان را سرکوب می کنید. کسانی که معمولا در جمع ها به شدت مضطرب می شوند یا از دیگران فاصله می گیرند احتمالا به این خاطر است که خشم خود را سرکوب می کنند و به جای احساس خشم، اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند.
رفتارهای کنترل گرانه: فرد، خشم خود را به شکل سرزنش یا کنترل های دائم نشان می دهد، یعنی وقتی از کاری عصبانی می شود، بلافاصله فردی که رفتاری برخلاف میل او انجام داده را سرزنش یا نصیحت می کند یا به او امر و نهی می کند. همچنین ممکن است فردی که باعث عصبانیش شده را تحقیر کند یا مورد تمسخر قرار دهد. اگر از این رفتارها زیاد نشان می دهید بدانید که این رفتار، یکی از روشهای بروز عصبانیت و خشم در شماست که عادتان شده است.
برگرداندن خشم به سمت خود: فرد در این حالت و در موقع احساس خشم، خود را سرزنش می کند یا خودش را مقصر می داند. مثلا وقتی رابطه عاشقانه اش خراب می شود، دائم به خود می گوید تقصیر خودم بود؛ اگر فلان کار را نمی کردم این طور نمی شد؛ یا حتی ممکن است به طور افراطی از طرفش عذرخواهی کند یا دائم از او جویا شود که ازدستش ناراحت است یا نه. در این حالت، فرد به جای اینکه خشم خود را به سوی دیگری روانه کند، آن را به خود برمی گرداند و خود را متهم می کند. اگر زیاد این کار را می کنید بدانید که درخطر افسردگی قرار دارید.
واکنش عملی نشان دادن: در این حالت، فرد عادت کرده که وقتی خشمگین می شود به طرف مقابل، کنایه بزند یا به او ناسزا بگوید. همچنین برخی افراد موقع عصبانیت فریاد می زنند یا اشیاء را پرتاب می کنند یا ممکن است به کتک زدن و آسیب جسمی متوسل شوند. ما معمولا این شکل از بروز خشم و عصبانیت را مساوی خشم می دانیم، درحالی که این رفتارها، مساوی با احساس خشم نیست بلکه رفتاری است که فرد، وقتی عصبانی می شود انجام می دهد.
تغییر شکل خشم به احساسات دیگر: برخی افراد، خشم و عصبانیت برایشان غیرقابل تحمل است و آن را به احساس دیگری تبدیل می کنند. مثلا وقتی خشمگین می شوند گریه می کنند یا مضطرب می شوند. برخی افراد ممکن است خشم و تحقیر خود را نسبت به دیگران درقالب رفتارهای اغواگرانه نشان دهند. کسانی که درپی این هستند که دیگران را عاشق و مجذوب خود کنند معمولا خشم خود را به این شکل نشان می دهند.
اینها همگی اشکال نادرست ابراز خشم هستند که باعث می شوند به روابط فرد، خدشه وارد شود و فرد دچار مشکل یا حتی افسردگی شود. بنابراین اگر این رفتارها در شما وجود دارد حواستان باشد، به خصوص اگر زیاد از این نوع رفتارها استفاده می کنید و عادتتان شده است ممکن است به خودتان و روابطتان آسیب وارد کنید. اگر برایتان سوال است که پس راه صحیح بروز خشم چیست، حتما در مقاله دیگری به آن خواهیم پرداخت.