شرایط نگهداری در باغ وحش‌های ایران چندان تعریف مناسبی ندارد، بار دیگر خبر تلخی از باغ وحش صفا دشت به گوش دوستداران و فعالان محیط زیست خورد، مرگ یک گورخر نر آفریقایی که یک هفته از انتقال آن از خارج از کشور به ایران نگذشته بود.
دیدارنیوز ـ این گورخر تلف شده که به همراه دو گوخر ماده دیگری بود، پس از گذشت چند روز و گذر از مرز بازرگان دوشنبه به باغ وحش صفادشت می‌رسد، این درحالی است که مدیر باغ وحش صفا دشت در فضای مجازی اعلام کرد که لاشه این حیوان به باغ وحش صفا دشت رسیده است. اما فیلم‌هایی که در فضای مجازی منتشر شد و اظهارات اداره گمرک نشان از آن دارد که این حیوان زمانی که به باغ وحش صفا دشت رسیده زنده بوده است.
این درحالی است که در ۱۵ اردیبهشت ماه باغ وحش صفا دشت درباره تلف شدن این گورخر جوابیه‌ای صادر کرد. این جوابیه به شرح زیر است: «روز ۴ اردیبهشت ماه سال جاری سه راس گورخر (دو ماده و یک نر) که توسط این باغ‌وحش خریداری شده بودند از کشور بلغارستان به مقصد ایران حرکت کردند که پس از طی مسافتی دو روزه به گمرک کشور ترکیه رسیدند.
گمرک کشور ترکیه بدون هیچ تاخیر و وقفه‌ای محموله مورد نظر را ترخیص کرد و این سه راس وارد کشور ایران و گمرک بازرگان شدند.
در ادامه این جوابیه آمده است: «متاسفانه در بدو ورود به گمرک بازرگان و با سوء مدیریت عوامل نگهبانی فیزیکی در داخل مجموعه گمرک افرادی برای گرفتن عکس از گورخر‌ها به سمت ماشین حمل هجوم آوردند که موجب شد تا گورخر‌ها رم کنند و از ماشین خارج شوند که پس از خروج متاسفانه در کانال آب محوطه داخل گمرک افتادند که فیلم آن در فضای مجازی منتشر شده است.
پس از استقرار گورخر‌ها در گمرک متاسفانه مسئولان گمرک بازرگان گورخر‌ها را ترخیص نکردند و علی‌رغم اینکه اعلام شد که این‌ها موجودات زنده غیربومی هستند و تمهیدات بهداشتی و غذایی ویژه‌ای نیاز دارند، اما ترتیب اثری داده نشد.
نهایتا در تاریخ ۹ اردیبهشت ماه گورخر‌ها ترخیص و به گمرک تهران منتقل شدند که با توجه به تعطیلی گمرک تهران در تاریخ ۹ و ۱۰ اردیبهشت (پنجشنبه و جمعه) با دلسوزی مسئولین این گمرک در روز شنبه ۱۱ اردیبهشت گورخر‌ها ترخیص و به مقصدباغ‌وحش حرکت داده شدند.»
در ادامه این جوابیه نوشته شده است: «متاسفانه گورخر نر در مسیر انتقال به باغ‌وحش جان خود را از دست داد و لاشه آن تحویل باغ‌وحش شد.
پس از بررسی تیم دامپزشکی باغ‌وحش مشخص شد که علت مرگ استرس بیش از حد و ایجاد عفونت داخلی حین انتقال و وقفه بدون دلیل در گمرک بازرگان بوده است.
هم‌اکنون حال عمومی دو رأس دیگر نیز مناسب نیست که امیدواریم با تلاش کادر دامپزشکی این دو راس بهبود یابند.»
باغ وحش صفادشت در پایان این جوابیه به دو نکته اشاره کرده و آورده است: «از مسئولین گمرک بازرگان انتظار می‌رفت با درک هرچه بیشتر حساسیت موضوع روند ترخیص و تشریفات گمرکی را تسهیل می‌کردند تا موجبات بروز این چنین اتفاقی نمی‌شدند.
از رسانه‌ها تقاضا داریم در این قبیل موضوعات تعجیل نداشته و چرایی اتفاق را از مسئولین ذی‌ربط جویا شوند.»
در پی این موضوع که باغ وحش صفا دشت اداره گمرک را در مرگ این گورخر مقصر می‌داند، ارونقی معاون فنی گمرک ایران درباره حواشی این موضوع و فیلمی که از گورخر‌ها در مرز ایران منتشر شد، اظهار کرد: سه راس گورخر وارد شده به گمرک بازرگان فاقد ثبت سفارش بوده و امکان اظهار به گمرک جهت انجام تشریفات گمرکی را نداشته‌اند.
او در ادامه بیان کرد: تصاویر دردناکی که از آزار این حیوان در اثر رها شدن در محوطه گمرک دیده می‌شود و حتی در یکی از فیلم‌ها ایراد جراحت به یک رأس از گورخر‌ها مشهود است، این در حالی است که سرانجام ضمن هماهنگی گمرک بازرگان با گمرک تهران نسبت به ترانزیت این سه راس گورخر اقدام و در گمرک تهران اجازه خروج داده شده و هر سه راس گورخر در هنگام ترخیص سالم بوده‌اند.
معاون فنی گمرک ایران تصریح کرد: از تمامی افرادی که به نحوی در جریان این اتفاق هستند درخواست می‌کنم اگر مستنداتی مبنی بر کوتاهی هر یک از عوامل مرتبط از ابتدا تا انتهای ورود و ترخیص این سه راس حیوان دارند به معاونت فنی گمرک ایران ارائه دهند تا تحت بررسی قرار گیرد.
در حال حاضر پس از گذشت دو روز و انتقال لاشه گورخر به سازمان دامپزشکی هنوز علت دقیق مرگ این گورخر مشخص و اعلام نشده است و پاسکاری‌ها بین سازمان‌ها و نهاد‌های برای پیدا کردن مقصر اصلی این حادثه همچنان ادامه دارد.
محمد کرمی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان تهران درباره علت تلف شدن گورخر نر آفریقایی در باغ وحش صفا دشت اظهار کرد: علت مرگ این گورخر هنوز مشخص نشده است و ما منتظر پاسخ سازمان دامپزشکی هستیم.
او با اشاره به اینکه حال دو گورخر ماده منتقل شده مناسب است، تصریح کرد: این گونه غیربومی است و بحث تکثیر آن در کشور مدنظر نخواهد بود، در حال حاضر ورود هر گونه حیات وحش به باغ وحش صفا دشت ممنوع و مجوزی برای آن صادر نخواهیم کرد.
کرمی تصریح کرد: متاسفانه این مرکز دارای مشکلاتی در زمینه نگهداری و جایگاه حیوانات است و باید هر چه سریع‌تر به استاندار‌دها نزدیک شود.
او در پاسخ به اینکه آیا دو گورخر باقی مانده از باغ وحش صفا دشت منتقل می‌شوند، گفت: جا به جا کردن دو گورخر ماده از نظر کارشناسی درست نیست.
کرمی عنوان کرد: باتوجه به اینکه این حیوانات از مرز بازرگان وارد شده اند، نحو انتقال آن‌ها بر عهده خود شرکت وارد کننده خواهد بود.
متاسفانه روز گذشته مدیرباغ وحش صفا دشت اعلام کرد که وضعیت آن دو گورخر باقی مانده نیز مناسب نیست و در این مجموعه تحت نظارت سازمان دامپزشکی هستند. قفس‌های غیراستاندارد باغ وحش صفا دشت، عدم رسیدگی مناسب و نقل انتقال غیر استاندارد حیوانات سبب شده تا هر سال با خبر تازه‌ای از مرگ و میر گونه‌های خاص روبه رو باشیم، اولین بار نیست که چنین حادثه تلخی در این مجموعه رخ می‌دهد، بلکه در سال ۹۸ مرگ یک زرافه در باغ وحش صفا دشت خبر ساز شد و علت مرگ آن تغییر در جیره غذایی و تزریق نشدن واکسن آنتروتوکسمی اعلام شد.
در این باغ‌وحش علاوه بر ببر و زرافه حیوانات دیگری مانند میمون رزوس، ۴ کوسه، سیخوری، یک توله شیر و گرگ هم جان خود را از دست داده‌اند. علت مرگ این حیوانات عدم رسیدگی درست و حتی لمس شدن توسط بازدیدکنندگان عنوان شده بود، این باغ‌وحش در ازای دریافت مبالغ بیشتر مجوز لمس حیوانات را می‌دهد. حیواناتی که پس از مرگ به سرعت جایگزین می‌شدند.
باغ وحش صفا دشت بیش از هر باغ وحش دیگری در کشور تبلیغات گسترده دارد و حتی این موضوع سبب شده تا عده‌ای از هنرمندان نیز با لمس حیوانات این مجموعه و عکس انداختن با آن‌ها از این باغ وحش و اقدامات ناشایست و غیر استاندارد آن حمایت کنند؛ بنابراین باتوجه به سابقه این باغ وحش انتظار می‌رود تا سازمان محیط زیست و سایر نهاد‌های نظارتی برای حفظ حیات وحش و مقابله با این اتفاقات ضد محیط زیستی در نحوه انتخاب مدیران و متولیان این مرکز و شیوه نظارت بر آن‌ها تصمیمات تازه و جدی‌تر بگیرند، زیرا محیط زیست تنها برای تبلیغ و نمایش نخواهد بود بلکه امانتی در دست ما برای آیندگان است.