زکات مصارف مختلفی دارد که به گونه ای با مسایل اقتصادی و معیشتی مردم و نیازمندان در ارتباط است. زکات بر چند مورد واجب میشود که یکی از این موارد، غلات اربعه است. زکات در قالب کمک به فقرا و مساکین، اقدامات عام المنفعه و فی سبیل الله مانند ساخت مدرسه ، بیمارستان، جاده و هر آنچه که مورد نیاز مسلمانان باشد به مصرف میرسد.
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلبَرَکَةُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاةَ وَ واسَی المُؤمِنینَ وَ وَصَلَ القرَبینَ؛ برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.
پرداخت زکات و رفع نیاز محرومان واقعی جامعه مورد انتظار از جامعه اسلامی است. در این گزارش پرداخت زکات گندم به کمیته امداد امام خمینی در روستای لمعه دشت شهرستان خلخال استان اردبیل را شاهد هستیم.
قرآن هنگام وصف مردم رستگار این جهان و آن جهان، مراحل سه گانه ای را برای رشد و شکوفایی معنوی و پیشرفت اخلاقی و انسانی آنان ترسیم می نماید که عبارتند از: پذیرش حقیقت، باور حقیقت و عمل به حقیقت.
آن گاه نشان می دهد که پرداخت کنندگان زکات یا کسانی که در رعایت حقوق اقتصادی دیگران دقیق اند مردمی هستند که به این مراحل سه گانه رشد و تکامل، یکی پس از دیگری دست یافته به راستی رستگارند.
«تلکَ آیاتُ الکتابِ الحکیم هدًی و رحمةً للمحْسنینَ الذینَ یقیمونَ الصّلاة و یؤتونَ الزّکاةَ و همْ بالاخرَةِ هم یوقنونَ اولئکَ علی هدًی منْ ربّهمْ و اولئک هم المفْلحونَ»
«این است آیات [روشنگر] کتاب حکمت آموز، که رهنمون و مهری است برای نیکوکاران؛ [برای] کسانی که نماز [و راه و رسم عادلانه آن را] برپا می دارند و زکات می دهند، و آنانند که به زندگی بازپسین یقین می آورند. آنانند که بر رهنمودی از پروردگار خود هستند، و آنان همان رستگارانند.»