این روزها تب مدلینگ در فضای مجازی با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو شده است و افراد در سنین مختلف در پی آموزش، فعالیت و کسب درآمد از این طریق هستند. این در حالی است که هر نوع فعالیتی با نام مدلینگ در سطح جامعه ایران منع قانونی دارد. چیزی که مشهود است اینکه هر چه وجود مدلینگ را پنهان یا انکار کنیم تنها بر افزایش معضلات این حوزه از جمله جولان سودجویان و سوءاستفاده‌گران، افزایش ناآگاهی و عدم تخصص علاقمندان، سردرگمی خانواده‌ها و غیره... افزوده‌ایم.
دیدارنیوز ـ سرویس اجتماعی: برای نوشتن گزارش سراغ فضای مجازی رفتم تا یکی از دغدغه‌های حداقل یک قشر از جامعه را بفهمم. عکس‌هایی با چهره‌هایی زیبا و ژست‌های متفاوت توجهم را جلب کرد. دختران و پسران جوانی که در مدل‌های مختلف سوژه عکاسان شده بودند و آنهایی که تبلیغ آموزش مدلینگ و عکاسی مدلینگ کرده بودند. حتی کودکان زیبا و معصومی که از سن کم وارد دنیای کار و مُد شده بودند. نظرات کاربران را خواندم. سوالات تکراری از صاحبان برخی صفحات شده بود: چطور می‌توانیم وارد این حرفه شویم؟ کجا آموزش ببینیم؟ آیا درآمدش خوب است؟ چقدر باید هزینه کنیم؟ و ...
وانمود کن که تب نداری... حداقل چند ماه ...
برای این که از نزدیک متوجه شوم افرادی که به مدلینگ علاقمند هستند باید چه کنند، به دفتر کارگروه ساماندهی مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفتم. بعد از مرحله سخت نگهبانی ساختمان به یکی از اتاق‌ها مراجعه کردم و گفتم در مورد مد و مدلینگ با چه کسی می توانم صحبت کنم؟ خانم جوانی که پشت میز نشسته بود با خنده گفت مدلینگ اصلا نداریم، ولی می توانی با آقای ... صحبت کنی.
بعد از اینکه آهسته به در زدم و بلند سلام کردم از بین سه نفری که آنجا بودند و به زور جواب سلام می دادند آقای ... را پیدا کردم. نزدیک میزش شدم و گفتم در مورد مدلینگ چندتا سوال دارم، آقای ... حرف همان خانم را تکرار کرد: «مدلینگ نداریم». بر اساس قصه‌ای که از قبل با خودم هماهنگ کرده بودم گفتم: خواهرزاده من از شهرستان به تهران آمده و با ارتباطی که در اینستاگرام با چند صفحه برقرار کرده است قرار است آموزش ببیند و کار کند.
یک برگه سفید و خودکار به من داد و گفت که نام صفحات اینستاگرام را بنویسم. برگه را به او تحویل دادم و گفتم که برای این کار به اینجا نیامده ام و می خواهم بدانم به این دختر چه بگویم؟ او چه کاری باید بکند؟ در جواب من گفت: «بچه که نیست بگو این کار غیر قانونیه و توی ایران اصلا چنین شغلی نداریم». پرسیدم اگر بدون اطلاع خانواده کاری انجام دهد و اتفاق ناخوشایندی رخ بدهد چه کسی جوابگو است؟ و ادامه دادم فقط او نیست این روزها خیلی از دختر‌ها و پسر‌ها این شغل را دوست دارند و به طرق مختلف کار می‌کنند.
آقای ... گفت همه این فعالیت‌ها غیرقانونی و زیرزمینی است و هیچ مجوزی ندارد. به او گفتم موسسه ... در کرج با حجم بالای تبلیغات اعلام کرده که فعالیت هایش زیر نظر وزارت ارشاد و قانونی است، ولی وقتی خواستم از آنها سوالاتی بپرسم اصرار داشتند که در محل دفتر آنها حاضر شوم و تلفنی به سوالاتم پاسخ ندادند. او در پاسخی عجیب گفت: خودمان گفتیم فعالیت مدلینگشان خیلی علنی نباشد. از این اظهار نظر می توان به این نتیجه رسید که مسئولان نیز به این جمع بندی رسیده اند که تب مدلینگ در جامعه داغ است ولی به دلایل مختلف نمی خواهند علنی باشد. او ادامه داد: «به دختر خواهرت بگو حداقل ۵ الی ۶ ماه صبر کند». از او علت صبر چند ماهه را پرسیدم که جوابی نداد.
اصرار کردم تا بفهمم که چرا وزارت ارشاد به این موضوع اهمیت نمی‌دهد و دوباره پرسیدم که من به این دختر چه بگویم؟ این بار عصبانی شد و گفت ما خودمان برگزار کننده شو بودیم و آموزش مدلینگ داشتیم و برایشان هم کارت صلاحیت صادر می‌کردیم. ولی از بالا دستور دادند که دیگر هیچ مجوزی در این زمینه صادر نشود؛ بعد هم با عجله و یک خداحافظی از اتاقش خارج شد.
برای اینکه حرف‌ها و دغدغه‌های بیشتر جوانان علاقمند به این شغل را متوجه شوم به سراغ یکی از فعالین این حرفه که بعد از سپری کردن چند سال در خارج از کشور و گذراندن دوره های مختلف، به ایران برگشته است؛ رفتم.
جامعه ایرانی و تب مدلینگ
علی شهابی زکریا فعال حوزه مدلینگ می‌گوید: مدلینگ در دنیا به عنوان یکی از بزرگترین شاخه‌های تبلیغات معرفی می شود و تب آن در جامعه ما هم بسیار بالارفته است، کافی است یک تبلیغ در صفحات مجازی برای جذب مدل بگذارید، بالای هزار نفر از کودک تا افراد مسن تماس می‌گیرند. وقتی یک مرکز مشخص و مرجع برای مراجعه علاقه‌مندان این حرفه نباشد افرادی پیدا می‌شوند که به هر روشی سوء استفاده می‌کنند.
بی توجهی وزارت ارشاد به علایق بخشی از جامعه
این فعال مدلینگ می‌گوید: اگر وزارت ارشاد مدلینگ را در ایران جدی بگیرد و بر آن نظارت داشته باشد منِ نوعی وقتی می‌گویم متخصص این کار هستم باید از طرف این وزارتخانه تایید شوم تا بتوانم تبلیغ کنم و نیروی مدلینگ جذب نمایم در نتیجه نه تنها افرادی که به این کار علاقه دارند بلکه شرکت‌ها، برند‌ها و مجموعه‌های تولیدی با خیال راحت می‌توانند مشاوره‌های تخصصی بگیرند.
او با بیان اینکه وزارت ارشاد می‌گوید ما مجوز تاسیس چنین موسسه‌هایی را در ایران نداریم، ادامه می‌دهد: در وزرات ارشاد به عنوان فعال حوزه مدلینگ، با خیلی از افراد برای حمایت این وزارتخانه از مدلینگ صحبت کردم حتی با نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس گفتگویی داشتم که تاکنون نتیجه مثبتی نداشته است.
زکریا می‌گوید: در خیلی از کشور‌های مسلمان از جمله ترکیه، سنگاپور، لیبی و... مدل‌های اسلامی، کارشان تبلیغات لباس‌های اسلامی است و برند‌های بزرگ و معتبری محسوب می شوند؛ ولی در کشور ما اصلا کاتالوگی از تولید کنندگان لباس اسلامی نیست در حالی که ما هم می‌توانیم در حوزه مدلینگ اسلامی فعالیت کنیم و پرشین مدل اسلامی را خیلی بهتر و زیباتر در سطح بین المللی نشان دهیم.
او با گفتن اینکه مسئولین نمی‌خواهند قبول کنند که مدلینگ همین حالا هم در کشور زیاد است، ادامه می‌دهد: مانکن و مدلینگ با هم خیلی فرق دارند. متاسفانه برخی در کشور ما فکر می‌کنند مدلینگ همان مانکن است در حالی که تفاوت بسیاری بین این دو در دنیا وجود دارد.
زکریا پیشنهاد داد: ما اگر نمی‌توانیم یا نمی‌خواهیم از واژه مدلینگ استنفاده کنیم، اسمش را بازیگر تبلیغاتی یا هر چیز دیگری بگذاریم. همانطور که اسم سایر کار‌های دیگری که از غرب وارد می‌شوند را تغییر می‌دهیم.
جولان سودجویان در بی قانونی مدلینگ
او با گفتن اینکه متاسفانه مدلینگ در کشور ما خیلی بد جا افتاده است، ادامه می‌دهد: افرادی هستند که خیلی راحت با گذاشتن آگهی «به مدل نیاز داریم» در سایت‌های مختلف مانند دیوار، از افراد سوءاستفاده‌های متعدد مالی و اخلاقی می‌کنند. این رفتار‌ها باعث می‌شود که بدبینی نسبت به این حرفه روز به روز بیشتر شود.
زکریا می‌گوید: عکاس‌ها و مدل‌هایی که این روزها در فضای مجازی مخصوصا اینستاگرام فعالیت می‌کنند آموزش دوره‌های تخصصی و آکادمیک ندیده‌اند و از فنون و قواعد مدلینگ اطلاعی ندارند. عکاس‌های مدلینگ اکثرا همان عکاس‌های صنعتی یا عروسی و ... هستند.
درآمدزایی میلیونی مدلینگ
این فعال حوزه مدلینگ با اشاره به اینکه شاخه تبلیغاتی مدلینگ اولین و پرسودترین شاخه تبلیغاتی در دنیا است، ادامه می‌دهد: درآمد این شغل در ایران هم خوب است، درآمد روزانه مدل‌های اینستاگرامی از ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و به درآمد‌های چند میلیونی می رسد؛ اگر این‌ها اصولی و قانونمند پیش برود اشتغالزایی صورت می‌گیرد.
فعالیت مدلینگ و عدم تخصص
او با انتقاد از تبلیغات گسترده و بدون دانش افراد در فضای مجازی، می گوید: برخی افراد خودشان را در فضای مجازی به هر شیوه‌ای بالا می‌کشند و مبالغ خیلی زیادی برای تبلیغ و کار مدلینگ دریافت می‌کنند، به عنوان مثال خانمی را برای یک برند معرفی کردند که مبلغ درخواستی‌اش ۸ میلیون تومان برای یک روز بود؛ در حالی که در حین کار حتی اصول کار مدلینگ را هم نمی‌دانست. اولین شرط مدلینگ هماهنگی مدل با نور و عکاس و دوربین است و این از دیگر معضلات مدلینگ در ایران محسوب می شود.
مدل های تقلبی (Fake)
او با بیان اینکه عمل جراحی زیبایی در دنیا از خط قرمزهای مهم مدلینگ است، می گوید: خیلی جوانان کشورمان در فکر انجام عمل‌های جراحی زیبایی برای ورود به کار مدلینگ هستند. هیچ برند و موسسه رسمی در دنیا مدلی را به این شکل استفاده نمی‌کند. مدل‌های خارجی حتی آرایش ندارند و اگر هم داشته باشند خیلی کم و ساده است، ولی مدل‌های ایرانی انواع آرایش‌های غلیظ و عمل‌های زیبایی دارند و بطور کلی مسیر را اشتباه می‌روند.
برگزاری دوره‌های آموزشی بدون تخصص کافی و عدم نظارت
زکریا می گوید: دلیل پیشرفت مدل‌ها و عکاسان خارجی این است که به صورت تخصصی وارد این کارشده‌اند و درسش را خوانده‌اند، دوره‌های آکادمیک دیده‌اند، تجربه کسب کرده‌اند و ورکشاپ رفته‌اند.
او ادامه داد: در کشور خودمان وقتی در دوره‌ای برای ورکشاپ مراجعه کردم فردی که آموزش می‌داد اصلا متخصص این کار نبود. این نشان می‌دهد که نظارتی نیست، وقتی نظارتی نباشد افراد مختلف با تخصص‌های متفاوت آگهی برگزاری ورکشاپ و آموزش می‌گذارند و با دریافت هزینه‌های هنگفت آموزش‌های سطحی و گاهی اشتباه به افراد می‌دهند و طبیعی است که افراد هنرجو هم متوجه نمی‌شوند که این اطلاعات در چه سطحی است.
منع قانونی و حواشی مدلینگ در ایران
زکریا درباره حواشی مدلینگ در ایران می گوید: خانمی با من تماس گرفت و گفت که عکاسی به من پیشنهاد مدل Nude (عکاسی برهنه) برای یک شرکت آلمانی با مبلغ ده میلیون تومان برای یک روز داده است و من چه باید بگویم؟ به او گفتم در کشور آلمان بالای صد شرکت تبلیغاتی و مدلینگ است. آن شرکت این‌ها را در کشور خودش رها کرده و مستقیم به یک عکاس عروسی گفته عکاسی برهنه کن و برای ما بفرست! این با منطق جور در نمی‌آید؛ و این آقا تنها قصد سوء استفاده داشته است.
او با اشاره به اصول تخصصی این کار می گوید: اصول کار این گونه است که وقتی من با یک برند برای کار‌های تبلیغاتی قرارداد می‌بندم یک استاندارد‌هایی را برای من تعریف کند. در آگهی هم قید کند که مدل با قد و سایز فلان برای تبلیغ می‌خواهم. متاسفانه در ایران در فضای مجازی حتی در سایت‌های پر بازدید مثل دیوار به راحتی آگهی‌هایی نوشته شده که «به مدل نیازمندیم» بدون هیچ توضیح دیگری و با هر کسی هم که تماس می‌گیرد، قرار تست می گذارند. مخصوصا خانم ها؛ به دنبال آنها سوءاستفاده‌های مالی و اخلاقی بسیاری صورت می‌گیرد. از آقایان سوءاستفاده‌های مالی و از خانم‌ها سوءاستفاده‌های مالی و اخلاقی بسیاری می‌شود. خانم‌ها و آقایان و حتی خانواده‌هایی که دوست دارند فرزندشان در این عرصه فعالیت کند، از اینکه جای معتبری برای دریافت اطلاعات وجود ندارد، گله‌مند هستند.
او به سوءاستفاده مدل‌ها هم اشاره می کند و می گوید: در کنار این برخی مدل‌ها هم از کارشان سوءاستفاده می‌کنند. مثلا یک بار با یک تولیدی لباس آقایان قرارداد بستم که گفتند قبل از تنظیم قرارداد باید دفتر و محل کار شما را ببینیم چون قبلا فردی آمده و خودش را مدل فلان برند معرفی کرده است و ما هم اعتماد کردیم و بالای ۱۵ میلیون تومان لباس تحویل او دادیم ولی دیگر او را ندیدیم. این‌ها همه معضل است. اطمینان کارفرما، عکاس و مدل از بین می رود و وقتی اطمینانی نباشد فساد در این کار خیلی زیاد می شود.
زکریا گریزی نیز به نگاه خانواده‌ها به این حرفه دارد و می گوید: خیلی از خانواده‌ها نیز از بعد منفی به این کار نگاه می‌کنند، چون واقعیت جامعه و اتفاقاتی که می‌افتد را می‌بینند. عدم حمایت دولت و نبود قانون باعث این معضلات در حوزه مدلینگ کشور است.
خواهرزاده‌سرگردان!
قصه خواهرزاده من شاید حقیقت زندگی خیلی از نوجوانان و جوانان و سایر افراد علاقمند به مدلینگ باشد که تلاش می‌کنند به روش‌های مختلف در فضای مجازی به این دنیایِ زیبایِ راز آلود و بدون قانون (در ایران) وارد شوند. در این میان جای خالی قانون و به رسمیت شناخته شدن این حرفه در بطن جامعه کاملا حس می‌شود.