دیدارنیوز ـ وحید درخش احمدی با اشاره به اینکه کنه‌ها در بین قدیمی‌ترین جانوران ساکن خشکی جای دارند و فسیل‌هایی از آن‌ها شناخته شده که تقریبا به ۴۰۰ میلیون سال قبل برمی‌گردد، افزود: از نظر فراوانی و تنوع کنه ها، تخمین زده شده که در یک متر مربع خاک جنگل‌های مناطق گرمسیری حدود یک میلیون کنه مشتمل بر ۲۰۰ گونه و ۵۰ خانواده وجود دارد.
وی ادامه داد: کنه‌ها نسبت به پشه‌ها به عنوان ناقلان بیماری‌های مهم و هلاک کننده انسانی و جانوری، مقام دوم را دارا هستند به این گونه که برخی از کنه ها، انگل جانوران (مهره داران و بی مهرگان) هستند و از خون آن‌ها تغذیه میکنند. این کنه‌ها افزون بر آزار حیوانات، از لحاظ انتقال بیماری‌های گوناگون به انسان نیز اهمیت دارند و عامل برخی از بیماری‌ها هستند.
درخش احمدی با تاکید براینکه در بین بندپایان بیشترین تنوع در انتقال عوامل بیماری زا به انسان را کنه‌های دامی دارند، تصریح کرد: کنه‌ها برای مدت طولانی (بیشتر ۱ تا ۴ هفته) جهت تغذیه روی میزبان‌های خود باقی میمانند و وقتی خونخواری تمام شد کنه‌ای که بدنش پر از خون شده به زمین می‌افتد و در بین برگ ها، سنگ ها، خاشاک یا زیر خاک پناه می‌گیرند. این خونخواری به طور معمول هنگام غروب یا در طول شب انجام می شود.
مخفیگاه کنه‌ها کجاست؟
این حشره شناس درباره محل رشد و نمو و زندگی کنه‌ها هم خاطرنشان کرد: کنه‌ها در هر مکانی می‌توانند حضور داشته باشند، اما ما می‌توانیم آن‌ها را بیشتر در مکان‌های مرطوب، جنگلی، دامداری ها، مرغداری ها، روی بدن حیوانات خانگی و حتی در شکاف‌ها و ترک‌های خانه خود ببینیم. ضمن اینکه کنه‌ها سال‌ها زنده میمانند و بنابراین یک کنه ماده ممکن است چندین بار خونخواری و در دوران زندگی خود هزاران تخم در اطراف محل استراحت کنه‌های کامل از قبیل شکاف و درز دیوارها، کف خانه ها، مبلمان منزل، خاک و خاشاک لانه جوندگان یا محل استراحت و خواب حیوانات و پرندگان اهلی و وحشی بگذارد.
وقتی کنه به انسان می‌چسبد چه بیماری‌هایی را منتقل می‌کند؟
درخش احمدی علت آزار دهنده، خطرناک یا حتی کشنده بودن کنه‌ها را اینگونه عنوان کرد: کنه‌ها مانند حشرات دیگر نیش نمی‌زنند و بعد پرواز کنند بلکه از بدن انسان به عنوان یک پناهگاه استفاده میکنند، سر خود را در پوست انسان فرو میکنند و شروع به تغذیه میکنند و حتی چندین روز در آنجا میمانند.
وی با یادآوری اینکه نیش کنه می‌تواند با درد، تورم، احساس سوزش در محل نیش و در موارد حاد با تنگی نفس همراه باشد، هشدار داد: گاهی این کنه‌ها علاوه بر اینکه موجب درد و سوزش می‌شوند بیماری‌هایی خطرناکی به انسان منتقل میکنند تا آنجا که بر خلاف پیشرفت‌های گسترده در پزشکی که سایر بیماری‌های منتقله توسط بند پایان را در نواحی مختلف دنیا کاهش داده است، بسیاری از بیماری‌هایی که توسط کنه‌ها منتقل می شوند هنوز هم غالب هستند.
این حشره شناس درباره نوع بیماری‌ها توضیح داد: این کنه‌ها موجب فلج کنه‌ای می‌شوند به طوری که ابتدا با ضعف عضلانی در عضلات شکمی، عضلات بین قفسه سینه‌ای و از دست دادن هماهنگی بین اندام‌های حرکتی شروع شده و به تدریج در کل بدن گسترش می‌یابد و در آخر منجر به مرگ ناشی از تنگی نفس می شود.
وی افزود: بعضی از کنه‌ها ناقل بیماری‌های ویروسی به انسان مانند تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو (CCHFV) هستند. ضمن اینکه تا کنون هیچ موردی از انتقال ویروس کووید-۱۹ (عامل شیوع پاندمی کرونا) توسط کنه‌ها گزارش نشده است. همچنین این بیماری با نرخ مرگ و میر ۲۰-۳۰ درصدی، آسیب به کبد و اختلالات عصبی را برای انسان به همراه دارد.
در مواقعی که با کنه‌ها رو به رو می شویم چه راهکار‌هایی پیشنهاد می شود؟
وی در پاسخ به این پرسش که در صورت مشاهده کنه‌ها بر روی پوست چه کاری انجام دهیم، گفت: مهم‌ترین کاری که بعد از مشاهده کردن کنه بر روی پوست خود باید انجام دهیم برداشتن آن با استفاده از ابزاری مانند موچین است. کنه را نباید فشار دهید که در این صورت ممکن است ناخواسته باعث وارد شدن بزاق بیشتر کنه به بدن شوید.
درخش احمدی ادامه داد: کنه را حتی الامکان باید به صورت مستقیم با یک فشار ثابت بدون این که آن را خم یا پیچ دهید به سمت بیرون بکشید. در غیر این صورت ممکن است قطعات دهانی کنه در پوست باقی بماند و باعث عفونت‌های ثانویه شود.
این حشره شناس، یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان کنه را مجبور به عقب نشینی کرد را نزدیک کردن شی داغ به آن عنوان کرد و اظهار داشت: به طور مثال نزدیک کردن ته سیگار روشن، باعث میشود کنه قطعات دهانی خود را به سمت عقب جمع کند. البته این راه امروزه به این دلیل که ممکن است کنه در هنگام تحریک، بیشتر در پوست فرو رود توصیه نمی‌شود.
مالیدن روغن کرچک، پارافین طبی، وازلین یا لاک ناخن، راه دیگر مقابله با کنه است که درخش احمدی با تاکید بر آن، بیان داشت: با این کار منافذ تنفسی پوست مسدود میشود در نتیجه کنه به آهستگی میزبان را رها کرده یا پس از چند ساعت به زمین می‌افتد. استفاده از مواد بیهوش کننده هم یکی از موثرترین روش‌ها برای جداکردن کنه‌ها است به این صورت که آن‌ها را با کلروفرم، اتر، اتیل استات، بنزن یا دیگر مواد بیهوش کننده آغشته و سپس با دقت آن‌ها را از بدن جدا کنیم.
وی ادامه داد: بعد از جدا کردن کنه از سطح پوست با روش‌های گفته شده باید محل گزش حتما با آب، صابون و الکل ضدعفونی شود. همچنین پس از جدا کردن کنه هرگز آن را له نکنید، چون ممکن است با این کار باعث آزاد شدن عوامل بیماری زا از بدن کنه شوید.
درخش احمدی یادآور شد: کنه‌ای که از پوست جدا کرده اید را به عنوان نمونه درون ظرف مناسب که حاوی الکل است یا درون یک کاغذ ضخیم قرار داده و آن را در صورت مشاهده علایم بیماری به پزشک خود نشان دهید. کنترل این کنه‌ها مستلزم شناسایی دقیق گونه‌ها و اطلاع از زیست شناسی اختصاصی آنهاست، زیرا گزینش روش مناسب کنترل، به روش زندگی و میزبان‌های مورد حمله کنه‌ها بستگی دارد تا از ادامه روند مقاوم شدن کنه‌ها و آلوده شدن فرآورده‌ای دامی و محیط زیست جلوگیری شود.