مهمترین دلیل موفقیت عدالت و توسعه در سه دهه اخیر رجب طیب اردوغان است، سیاستمداری که به خوبی توانسته در نقش رهبری تاثیر گذار با گفتمانی بر پایه اسلام گرایی و ناسیونالیسم اکثریت جامعه را با خود همراه کند
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: ماراتن انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بالاخره پس از دو ماه با پیروزی رجب طیب اردوغان به پایان رسید! موفقیتی چشمگیر برای جمهوری ترکیه که در صدمین سالگرد تاسیس، انتخاباتی با مشارکت ۸۵ درصد مردم برگزار کرده و البته پیروزی مهم برای اسلامگرایان که حضور خود در قدرت را برای سومین دهه پیاپی امتداد بخشیدند. اما چرا قوی‌ترین ائتلاف مخالفان هم نتوانست بر ضعیف‌ترین فرم اردوغان غلبه کند؟
کمال کلیچدار اوغلو: پس از اعلام نام کلیچدار اوغلو بعنوان نامزد نهایی مخالفان، بحث‌های زیادی درباره امکان پیروزی او بر اردوغان در محافل اپوزیسیون به گوش می‌رسید. سیاستمداری خوش نام که اگر چه سابقه‌ای روشن در حزب جمهوری خلق دارد، اما قدرتش در تهیج مخاطبان و پیروزی در دو قطبی‌های سیاسی به مراتبط کمتر از اکرم امام اوغلو، منصور یاواش و حتی مرال آکشنر است. نقطه ضعفی که اپوزیسیون با انتخاب شهرداران استانبول و آنکارا بعنوان معاون اجرایی سعی در پوشش آن داشته و البته به نتیجه نرسید.
سردرگمی گفتمانی: هر چند اپوزیسیون بالاخره پس از دو دهه با نامزدی واحد به رقابت با اردوغان آمد، اما همچنان در ایجاد گفتمانی یکدست برای کمپین تبلیغاتی شان عاجز بود. چه آنکه در یکسر این طیف احزاب چپ "دمکراتیک خلق ها" و "جمهوری خلق" قرار داشته و در سوی دیگر راستگرایانی، چون "حزب خوب" و "حزب ظفر" دیده می‌شدند. ائتلافی سلبی که مهمترین هدفش برانداختن اردوغان از کاخ ریاست جمهوری بود و با گفتمانی متنوع و متضاد، خاطرات دولت‌های ائتلافی و ناکارآمد دهه ۹۰ را به خاطر رای دهندگان می‌آورد.
بحران دستاورد: یکی از مهمترین مشکلات اپوزیسیون بحران دستاورد است. آن‌ها حدود سه دهه از قدرت دور مانده و بنابراین هیچ سابقه روشن اجرایی برای ارایه به مردم ندارند. اکثر مخالفان دولت نمایندگان جناح اقلیت در مجلس کبیر ترکیه هستند که در سال‌های اخیر تنها در نطق‌های پارلمانی دیده شده و بهمین دلیل قادر به ارائه تصویری کامل از توانایی‌ها و دستاوردهایشان در ذهن رای دهندگان نیستند. مشکل بزرگی که در سه سال اخیر با حضور اپوزیسیون در شهرداری استانبول و آنکارا آرام آرام در حال بهبود است و امید‌های زیادی را برای قدرت گرفتن اکرم امام اوغلو و منصور یاواش در دولت‌های بعدی برانگیخته است.
رجب طیب اردوغان: مهمترین دلیل موفقیت عدالت و توسعه در سه دهه اخیر رجب طیب اردوغان است. سیاستمداری که بخوبی توانسته در نقش رهبری تاثیر گذار با گفتمانی بر پایه اسلام گرایی و ناسیونالیسم اکثریت جامعه را با خود همراه کند. ریس جمهوری عملگرا که توسعه اقتصادی کشور را به راهبرد اصلی ترکیه در دو دهه اخیر مبدل کرده و ترکیه را در قامت یک قدرت میانی جهان بالا کشیده است. قطعا در عملکرد اردوغان نقاط ضعف فراوانی می‌توان یافت، اما ژن برنده "طیب" همچنان کار می‌کند. کاندیدای که با ایجاد دو قطبی‌های سیاسی و زبان تیز و گزنده طرف پیروز هر انتخاباتی است.
بدنه رای وفادار: یکی از شگفتی‌ها انتخابات ترکیه مقایسه رای اردوغان در سه دوره انتخابات ریاست جمهوری اخیر است. او در سال ۲۰۱۴ حدود ۵۱.۷ درصد، در سال ۲۰۱۸ حدود ۵۲.۵ درصد و در انتخابات اخیر هم حدود ۵۲ درصد رای آورده است. سبد رای که زلزله ۷.۵ ریشتری، تورم سه رقمی و ائتلاف سراسری مخالفان هم نتوانست درصدی از آن بکاهد و ظاهرا رابطه بیش از شهروند-سیاستمدار در بین آن‌ها وجود دارد. چه آنکه وقتی از یکی از طرفداران او در یکی از کمپین‌های تبلیغاتی پرسیدم با مشکلات اقتصادی چه خواهید کرد؟ جواب داد به اردوغان رای می‌دهیم و بخدا پناه می‌بریم.
امپراطوری رسانه‌ای: دو ساعت مانده به پایان زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در دور اول، ۲۱ شبکه تلویزیونی بصورت همزمان گفتگوی اردوغان با شبکه تی آر تی را بصورت زنده پخش کردند. تبلیغاتی سراسری و یکجانبه که تقریبا همه رسانه‌های مهم ترکیه را در بر می‌گرفت. روزنامه‌های مهم کشور، چون حریت و صاباح از هوادارن اردوغان به حساب می‌آیند و اکثر سایت‌های خبری پر بازدید گفتمان عدالت و توسعه را نشر می‌دهند. وضعیتی که البته در چند سال اخیر با قدرت گرفتن شبکه‌های اجتماعی به سمت تعادل رفته، اما همچنان در فضای سیاسی کشور موثر است.
اردوغان و اسلامگرایان حداقل تا ۵ سال دیگر در کاخ آک سارای آنکارا باقی خواهند ماند. بنظر عدالت و توسعه به سخت‌ترین دوران حکمرانی خود وارد شده است. تورم فزاینده، وعده‌های بزرگ انتخاباتی، یازده استان زلزله زده و طبقه متوسط ناراضی مجموعه از سنگ‌های بزرگ پیش پای اردوغان در دوران تازه است. مردی که نشان داده از دل همین بحران ها، فرصت‌های تازه می‌سازد!
*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه