خلیج جاودان فارس و هیاهوی جاعلان

دیدارنیوز _ عزت‌الله یوسفیان‌ملا*:

خبرگزاری آسوشیتدپرس روز چهارشنبه به نقل از «دو مقام امریکایی که نخواستند نامشان فاش شود» گزارش داد دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، قصد دارد هفته آینده در جریان سفرش به عربستان سعودی اعلام کند که ایالات متحده از این پس خلیج فارس را با نام «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» خطاب خواهد کرد. البته ساعاتی پس از این رخداد، خبری هم به نقل از یکی از پسر‌های ترامپ منتشر شد که خبر آسوشیتدپرس را تکذیب می‌کرد. اما آیا اصرار و تاکید ایرانی‌ها مبنی بر اینکه نام این باریکه، خلیج همیشگی فارس است، ناشی از تعصب و وطن‌دوستی است یا اینکه از منظر علمی، تاریخی، اصول آکادمیک جغرافیایی و حتی نظام بین‌الملل هم دلایلی برای اطلاق عنوان خلیج فارس بر این باریکه وجود دارد؟

ضرورت پاسخگویی به این پرسش در روز‌هایی که برخی اخبار درباره تلاش ترامپ درباره تغییر عنوان خلیج فارس منتشر شده، ضروری به نظر می‌رسد. از منظر نظام بین‌الملل، قانون و دستورالعمل خاصی که بر اساس آن، اسامی کشور‌ها و مناطق مختلف و دریا‌ها و آبراهه‌ها درج شده باشد، وجود ندارد، بلکه این اسامی در محاورات، مکاتبات تاریخی، اسناد و کتیبه‌های بین‌المللی ثبت شده و مبتنی بر آن، اسامی نقاط مختلف رسمیت پیدا می‌کند. کسی هم نمی‌تواند به دلخواه خود ناگهان عنوان کند نام خلیج مکزیک یا کانال پاناما خلیج امریکا یا کانال امریکاست! یا ناگهان کسی میلش بکشد که نام خلیج فارس را به برخی اسامی جعلی تغییر دهد.

در هیچ قرنی از قرون گذشته از زمان هخامنشیان تا دوران صفویه و قاجار و... جز خلیج فارس (Persian gulf) هیچ نام دیگری برای این باریکه ثبت نشده است. نه فقط در اسناد، مکاتبات و نامه‌های رد و بدل شده از سوی مقامات ایرانی، بلکه در اسناد و مدارکی که در فضای بین‌المللی میان رهبران سایر کشور‌ها نیز جریان داشته شاهد چنین امری نبوده‌ایم. حتی در جنگ‌هایی که در قرن حاضر در خلیج فارس و منطقه خاورمیانه اتفاق افتاده و سربازارن امریکایی و انگلیسی و... کشته می‌شدند، روی تابوت آنها محل کشته شدن سربازان غربی را خلیج فارس درج می‌کردند. امروز در بسیاری از گورستان‌های امریکایی و اروپایی، عنوان خلیج فارس به عنوان محل دفن نیرو‌های نظامی یا سربازان این کشور‌ها قید شده است. قبل از نبرد‌های قرن اخیر در جنگ‌های پرتغالی‌ها در بوشهر و بندرعباس، عنوان این منطقه فقط و فقط خلیج فارس است. حتی در اسناد و مدارک سازمان ملل، اطلاق عنوان خلیج فارس برای این منطقه تثبیت شده است. این‌گونه نیست که فردی ناگهان از خواب بیدار شود و بگوید، گرینلند باید به امریکا تعلق پیدا کند! خلیج مکزیک با نام خلیج امریکا یا خلیج فارس با برخی عناوین جعلی نامگذاری شود. 

ترامپ حتی کانادا که یک کشور مستقل در نظام بین‌الملل است را با عنوان استان ۵۱ امریکا خطاب می‌کند. رییس‌جمهور امریکا حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و اعلام کرده، مردم غزه و کرانه باختری باید به اردن و مصر و... کوچ کرده و این منطقه کاملا در اختیار اسراییل قرار گیرد! رفتار‌هایی که نشان می‌دهد ترامپ چندان با اصول روابط بین‌الملل آشنا نیست. اگر کانال پاناما چند ده سال است که این عنوان را بر تارک خود دارد، هزاران سال است که خلیج فارس با این عنوان شناخته می‌شود. این نوع فعالیت‌های جعلی، دست بردن در تاریخ و میراث ماندگار بشری است. نخستین‌بار عبدالناصر بود که با رویکرد‌های افراطی ناسیونالیسم عربی، از عناوین جعلی برای خلیج فارس بهره برد.‌ ای کاش ما در ایران فقط در زمان تهاجم‌ها در این زمینه فعالیت صورت ندهیم و مبتنی بر رویکرد‌های علمی و با دعوت از اساتید تاریخ در این زمینه کار‌های فرهنگی و ارتباطی جامعی صورت دهیم. از هر استاد تاریخی در سطح بین‌المللی درباره این موضوع سوال شود، پاسخ خواهد داد که نام این باریکه خلیج فارس است. اما از آنجا که کار فرهنگی دامنه‌داری در این زمینه صورت نگرفته است، متاسفانه هر از گاهی شاهد دست‌اندازی‌های اینچنینی به هویت و تاریخ کشورمان هستیم. امیدوارم تکذیبیه‌هایی که به نقل از پسر ترامپ در این زمینه منتشر می‌شود، درست باشد.

*نماینده سابق مجلس شورای اسلامی