"تعارض"؛ تنهایی­‌های یک روشنفکر

دیدارنیوز ـ ایمان رضایی: در جریان تماشا و نقد فیلم­‌های جشنواره سی و هشتم، به هیچ فیلمی به اندازه­‌ی "تعارض" بی انصافی نشد؛ چه از جانب خود جشنواره و چه از جانب مخاطبین و منتقدان. ابتدا، مقصر این ناحقی­‌ها، هیئت انتخاب جشنواره فجر بود که چنین فیلم خاص، اکسپریمنتال و خلاف جریان استراتژی­‌های مرسوم سینمای ایران را میان انبوه آثار مربوط به سینمای بدنه و داستانی معرفی می­ کند تا تافته­‌ای جدا بافته در جشنواره قرار دهد و نوع مواجهه با آن را نیز نیاموزد. مقصر بعدی نیز خود مخاطبِ این روز‌های سینمای ایران است که اساسا دچار فروپاشی سلیقه و عدم برخورداری از نگاه و اندیشه هنری/فلسفی است، چراکه "تعارض" دقیقا بافتی از جنس سینما دارد، و رایحه­‌ای جذاب از تجربه­ گرایی­‌ها و آزمون و خطا‌هایی که در مدیوم بصری، در زمره ارزشمندترین ویژگی­‌ها جای می­ گیرند.

"تعارض" با ساختاری جدید که هرگز با آن مواجه نبودیم (تمام فیلم با دوربین­‌های مداربسته و سیاه و سفید ضبط شده) و موضوعی که چندان با مخاطب عادی ارتباط برقرار نمی­ کند، از منحصر به فردترین فیلم­‌های امسال بود. کاراکتری تنها و طرد شده که در افکار خود زندگی می­ کند و فیلم نیز سیالیت بین توهمات و خیالات او را با واقعیت به نمایش می­ گذارد و مرز بین دروغ و حقیقت را محو می­ کند. راوی در جایگاه دانای کل، دیگر قابل اعتماد نیست و داستان با تردیدی همیشگی، گام در روایت خود بر می­ دارد.

 

 

 

رضا بهبودی با بازی در نقش کاراکتر اصلی فیلم، توانسته شخصیتی متفاوت خلق کند. شخصیتی که گاهی در طول فیلم، مقابل دوربین طناب دار گره می­ زند و قصد خودکشی دارد، و در سکانس بعدی در اتاق خود، تنهایی با موسیقی­‌های شاد و قدیمی، دیوانه­ وار می­ رقصد. شخصیتی که دچار اسکیزوفرنی است و واقعا نمی­ داند که چه بخش­‌هایی از زندگی­ اش را واقعا تجربه کرده و کدام بخش­‌ها را در ذهنش ساخته. او واقعا ازدواجی ناموفق داشته؟ یا واقعا رئیسی ثروتمند به او این همه امکانات را داده؟ یا اصلا این دوربین­‌های مدار بسته واقعا او را زیر نظر دارند یا این هم بخشی از توهمات اوست که ما به آن خیره شدیم؟

"تعارض" دقیقا به همین میزان از قطعیت و سرراست بودن فرار می­ کند. ایده­‌های روانشناسانه خود را میان بازیگوشی­‌های فرمیک خود پیاده می­ کند و فضایی کاملا متفاوت با فیلم­‌های معمول داستانی ایجاد می­ کند. چه بسا "تعارض" عملا فاقد یک خط داستانی واحد است و دائما میان فرضیه­‌هایی متفاوت از یک کانسپت داستانی در حرکت است. مرد داستان، یک بار با معشوقه­ اش مقابل یک بانک آشنا می­ شود، یک بار او را در خیابان سوار می­ کند و سر آشنایی باز می­ شود و چند احتمال دیگر. یک بار همسرش به او خیانت می­ کند و ترکش می­ کند، یک بار اتفاقی برعکس این ماجرا می­ افتد و به طور کلی داستان میان عدم متکی بودن به یک قطعیت ثابت، خود را میان احتمالات و تصورات کاراکترش، سیال­گونه، پخش می­ کند.

 

 

شادی­‌ها و ناراحتی­‌ها را در کنار هم قرار می­ دهد و فلسفه زندگی یک مرد روشنفکر که چندان ارتباطی با تفکرات سنتی ندارد را به تصویر می­ کشد. مردی که کتاب می­ خواند، فیلم­‌های عروسی تدوین می­ کند و البته شعر می­ نویسد. مردی که زیر نظر دوربین­‌های مدار بسته­‌ای که معلوم نیست از کجا کنترل می­ شوند، به شخصی­‌ترین شکل ممکن در حال زندگی است و گاهی با آینه اتاقش حرف می­ زند و گاهی مقابل یک دوربین، تظاهر می­ کند که با یک روانشناس یا یک مامور پلیس حرف می­ زند. در واقع جدی­‌ترین خاصیت "تعارض" نیز همین به تصویر کشیدن عمیق و دقیق تنهایی است. تنهایی مردی که شبیه خیلی از ما‌ها فکر نمی­ کند، اما در پنهان­‌ترین ابعادمان می­ توانیم او را بیابیم. شبیه داستان "عقاید یک دلقک" نوشته هاینریش بل که اساسا اجتماع و آدم­‌ها و فرهنگ­‌های متفاوتی را شامل می­ شود، اما فلسفه تنهایی، فقر و عشق را که اساسا نیاز به ترجمه زبانی و تجربه فرهنگی ندارند، در خود پیدا می­ کنیم. "تعارض" فیلمی برای همه نیست، اما هوشمندانه، همه را شامل می­ شود. شاید آینه­‌ای است که نمی­ خواهیم نگاهش کنیم...