ترکیه و امارات اختلافات را کنار می‌گذارند؛ ورق‌های جدید اردوغان در انتخابات ۲۰۲۳!

دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: از ده سال پیش که محمد بن بوعزیزی در شهر سیدبوزید تونس خود را به آتش کشید تا همین هفته که شاهزاده آل نهیان و اردوغان در بش تپه‌ی آنکارا با هم عکس یادگاری گرفتند نام ترکیه و امارات همواره با اختلاف و تشنج در کنار هم آوره شده است. از جنگ داخلی سوریه و بهار عربی تا محاصره اقتصادی قطر و کودتای نظامی لیبی آنکارا و ابوظبی همواره در تضاد منافع بوده اند. اما حالا محمدبن زاید پس از یک دهه جنگ نیابتی در خاورمیانه با اعلام عصر جدیدی در روابط ترکیه-امارات از امضای ۱۰ توافقنامه در زمینه انرژی، محیط زیست، مالی و تجارت با اردوغان خبر می‌دهد. به نظر آک پارتی برای بازی ۲۰۲۳ در حال مرتب کردن کارت هایش است؟!

فایل صوتی این یادداشت را بشنوید

با روی کار آمدن میانه رو‌های مسلمان در ترکیه روابط اقتصادی- توریستی ترکیه و امارات رشد چشمگیری را تجربه کرد. بر اساس آمار در سال ۲۰۰۸، ترکیه در بین ۱۰ تامین کننده برتر کالا و خدمات امارات قرار داشته و دو کشور به دلیل فضای باز اقتصادی، حضور گسترده بازرگانان خارجی و البته نزدیکی‌های تاریخی-فرهنگی از شرکای تراز اول منطقه‌ای به حساب می‌آمدند. روابطی که ساز جدایی آن با بهار عربی کوک شد. اردوغان با حمایت از جنبش‌های مردمی در تونس، مصر و سوریه و دفاع از گفتمان اخوان المسلمین از بازگشت اسلام واقعی پس از صدسال در خاورمیانه سخن گفت و امارات و عربستان در مقابل با تقویت ژنرال‌های نزدیک به آمریکا در شمال آفریقا از زبانه کشیدن این جنبش به حاشیه خلیج فارس جلوگیری کردند. با کودتای ژنرال سیسی در مصر و آغاز "جنگ نفوذ" در سوریه و لیبی، آرام آرام سطح تنش بالاتر هم رفت و ارتش‌های دو کشور به تجهیز نظامی دو طرف جبهه‌ها پرداختند؟! ماجراجویی منطقه‌ای که با ظهور داعش و اشرار مسلح در عراق و مهاجرت میلیون‌های سوری به ترکیه و اروپا، به یک بحران جهانی مبدل گشت.

کودتای ۲۰۱۶ ترکیه اوضاع را بدتر کرد. اردوغان با متهم کردن امارت و عربستان به حمایت از فتح الله گولن، آن‌ها را مسئول ریختن خون جوانان در استانبول و آنکارا در ۱۵ جولای می‌دانست. مواضع تند و تیزی که اتفاقا حالا به یک از دلایل حمله مخالفان به سیاست خارجه او بدل شده و مثلا کمال کیلچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق می‌گوید "همه حرف‌های دولت دروغ است. اگر پای پول به وسط بیاید، آن‌ها بلافاصله هر پرونده را می‌فروشند. " و مرال آکشنر رهبر حزب خوب با انتقاد از این دیدار گفت "مگر امارات سرمایه‌گذار کودتای ۱۵ جولای نبود، چرا نهیان با اردوغان ملاقات می‌کند؟ "

اما حالا به سوال بزرگ می‌رسیم. چه اتفاقی افتاده که محمد بن زاید و اردوغان اینگونه دست یکدیگر را می‌فشارند؟!

سلطه دلار‌های نفتی در دهه آینده پایان یافته و نفت دیگر عامل قدرت در جهان نخواهد بود. انرژی‌های تجدیدپذیر براساس توافق نامه‌های آب و هوایی به صدر توجه‌ها آمده و سرمایه گذاری مبتنی بر فن آوری به فرمانروایان جهان آینده مبدل خواهند شد و این به طور خلاصه یعنی آمریکا دیگر مانند گذشته به کشور‌های تولیدکننده نفت نیاز نخواهد داشت؟!

عربستان سعودی و امارات با علم به پایان سلطه سوخت‌های فسیلی می‌خواهند قدرت اقتصادی خود را به آینده انتقال دهند. آن‌ها در حال سرمایه گذاری در تکنولوژی و مناطق اقتصادی نوظهور کشور‌های توسعه یافته هستند و در این میان ترکیه یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای این همکاری است. اقتصادی رو به رشد با جمعیتی جوان و فعال که در تولید وسایل نقلیه الکتریکی، صنایع دفاعی و گردشگری سرمایه گذاری‌ها عظیمی انجام داده و جزو ۵ کشور اول دنیا در زمینه زیرساخت‌های انرژی‌ها تجدید پذیر است. چه آنکه در همین هفته توربین‌های بادی به مهترین منبع تولید برق در ترکیه بدل شدند.

از سوی دیگر قطع حمایت بایدن از کشور‌های حاشیه خلیج فارس و از بین رفتن سیاست فشار حداکثری بر ایران و احتمال بازگشت به برجام، قدرت‌های منطقه با تغییر در محاسبات راهبردی به دنبال عادی سازی روابط در خاورمیانه هستند. حالا مذاکراتی بین عربستان سعودی و ایران، امارات و ایران، عربستان سعودی و امارات و قطر برای حل تنش‌ها در جریان است و البته اماراتی‌ها در این سیاست پیشرو هستند. آن‌ها طی یکسال اخیر بهبود روابط با ترکیه، ایران و اسراییل به عنوان کشور‌های مهم منطقه را در سرلوحه بازی چند وجهی خود در دیپلماسی قرار داده اند. سیاستی که اردوغان هم با سفر اسفند ماه به ابوظبی آن را تقویت خواهد کرد که به قول برهان الدین دوران در روزنامه حامی دولت صباح" الگو‌های خصومت، رقابت و همکاری در روابط بین الملل به صورت پویا و بر اساس منافع ملی تعیین می‌شود" نکته‌ای که بسیاری از سیاستمداران منطقه هیچگاه آن را یاد نخواهند گرفت.

*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه