در صورت مسدودکردن تنگه هرمز توسط ایران چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ در صورت وقوع آن، این موضوع چه تبعاتی برای کشورمان خواهد داشت؟ این موضوع دور از ذهن نیست که با بسته‌شدن تنگه هرمز دست ایالات متحد برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران بسیار بازتر خواهد بود.
دیدارنیوز _ رامین فخاری*:
آیا از دیدگاه واقعیت موجود امکان مسدود کردن تنگه هرمز برای ایران وجود دارد؟ در صورت وقوع آن، این موضوع چه تبعاتی خواهد داشت؟
۱- تأثیر افزایش قیمت جهانی نفت بر قیمت کالاها: موضوعی که باید به آن اشاره کرد این است که این مسئله بدیهی است که حتی درصورتی‌که رؤیابافی‌ها دررابطه‌با مسدودکردن تنگه هرمز و افزایش قیمت نفت به دویست دلار به وقوع بپیوندد این مسئله بر قیمت تمامی کالا‌های تولیدی و همچنین حمل‌ونقل جهانی اثر خواهد گذاشت و می‌تواند قیمت کالاها را در سراسر جهان به چندین برابر برساند؛ اما این مسئله مبرهن است که خود ایران نیز یک کشور در کره زمین است و ایران یک کشور ایزوله از جهان نیست. تاکنون ایران بیشترین آسیب اقتصادی را از تحریم‌ها و منازعات سیاسی دیده است. در صورت افزایش قیمت جهانی کالاها اولین کشوری که تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت ایران است و باید کالا‌های مصرفی و ابزار‌ها و فنّاوری‌های موردنیاز خود را به چندین برابر قیمت تهیه کند؛ زیرا بلافاصله پس‌از افزایش قیمت جهانی نفت شرکت‌های تولیدکننده کالا فنّاوری قیمت کالا‌های خود را افزایش خواهند داد.
۲- بازنده اصلی افزایش قیمت نفت چین خواهد بود: موضوع دوم که باید به آن اشاره کرد این است که بازنده اصلی افزایش قیمت نفت نه اتحادیه اروپا خواهد بود نه ایالات متحده؛ زیرا با قطع‌شدن منابع نفت خاورمیانه و افزایش قیمت نفت چین ناگزیر است که نفت خود را با قیمت‌های بالاتر از روسیه وارد کند، در نتیجه اقتصاد چین که درحال‌حاضر بنا به ادعای یکی از جریان‌های سیاسی ایران یکی از متحدان ایران محسوب می‌شود، تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت. با بسته‌شدن تنگه هرمز توسط ایران این مسئله بسیار مبرهن است که چین نیز بیکار نخواهد نشست و به جمع کشور‌هایی که از نظر سیاسی و اقتصادی بر ایران فشار می‌آورند خواهد پیوست. حال از این دیدگاه برنده اصلی آمریکا خواهد بود؛ زیرا به هدف ترامپ در رابطه با دورکردن ایران از چین خواهد رسید.
۳- تأثیرات بر ایالات متحده: ایالات متحد هم اکنون یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان است که هم تولیدکننده هم واردکننده و هم صادرکننده نفت است. با افزایش قیمت نفت به دویست دلار عملاً از دیدگاه صادرات منابع انرژی سود خواهد جست و علاوه‌بر این کالا‌های صادراتی خود به کشور‌های جهان را افزایش قیمت خواهد داد و از این دیدگاه ایالات‌متحده آسیبی نخواهد دید.
۴- تأثیرات بر روسیه: با بسته‌شدن تنگه هرمز یکی از کشور‌هایی که از نظر اقتصادی و سیاسی سود خواهد جست روسیه است؛ زیرا با افزایش منابع انرژی به بهای رویارویی ایران با همه کشور‌های جهان اقتصاد این کشور رشد خواهد کرد. علاوه‌بر این در این سناریو یک برگ برنده سیاسی برای افزایش فشار‌های سیاسی به سایر کشور‌های جهان و ایالات متحده خواهد داشت. در اینجا این مسئله قابل واکاوی است که برخی از تحلیل‌ها و قلم‌زدن‌ها در داخل ایران به بهای از بین رفتن منافع ملی ایران، عملاً به نفع سیاست‌های کدام کشور تمام می‌شود.
۵- ایجاد اجماع جهانی علیه ایران: این موضوع دور از ذهن نیست که با بسته‌شدن تنگه هرمز دست ایالات متحد برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران بسیار بازتر خواهد بود و در صورت شکل‌گیری اجماع جهانی علیه ایران به بهانه بسته‌شدن تنگه هرمز نیرویی که ایالات متحده به واسطه ناتو می‌تواند علیه ایران بسیج کند معادل دو تا سه برابر تعداد کل نیرو‌های مسلح ایران با فنّاوری و تجهیزات روز است. این مسئله نیز مبرهن است که قلم‌فرسایی‌هایی که در راستای افزایش تنش ایران با جهان عمل می‌کنند می‌تواند ایران را به سمت سرنوشت عراق و یا لیبی سوق دهند. موضوع دیگر این است که در سناریوی خوش‌بینانه‌تر بسته‌شدن تنگه هرمز از نظر عرف بین‌الملل بهانه لازم را به دست ایالات متحده برای تسخیر جزایر ایرانی و بخش‌هایی از جنوب ایران را خواهد داد.
۶- افزایش تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه: موضوع دیگری که در اینجا مبرهن است این است که با بسته‌شدن فرضی تنگه هرمز عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، کویت و سایر کشور‌های منطقه نیز بیکار نخواهند نشست و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم (از طریق پراکسی‌های خود) ائتلاف‌هایی را علیه ایران شکل خواهند داد. در این صورت عملاً همه تلاش‌های دیپلماتیک چند سال گذشته برای عادی‌سازی روابط ایران و عربستان بر باد خواهد رفت.
۷- باز شدن چند جبهه به نفع نتانیاهو علیه ایران: این مسئله مبرهن است که در شرایطی که ایران در منطقه با اسرائیل درگیر است هر گونه بسته شدن تنگه هرمز به مفهوم ایجاد اجماع جهانی علیه ایران به نفع نتانیاهو است. چه‌بسا خود این موضوع نیز ابزار‌های لازم به دست اسرائیل را برای افزایش حملات به ایران بدهد.
۸- جایگزینی موقت منابع انرژی قفقاز و شمال آفریقا برای اروپا: بلافاصله پس‌از بسته‌شدن تنگه هرمز ایالات متحده برای ممانعت از سقوط اقتصاد اتحادیه اروپا منابع انرژی قفقاز و شمال آفریقا را به‌طور موقت تا زمان دستیابی به راه‌حل، جایگزین خواهد کرد و خود این مسئله نیز یک‌دست بالا را از نظر سیاسی و اقتصادی و از نظر مارکت‌های انرژی به الهام علی‌‌اف می‌دهد که بنا به ادعا‌های برخی‌ها متحد اسرائیل است.
نتیجه‌گیری و بیانیه افشا
از روی مواردی که در بالا بررسی شد می‌توان گفت که برنده اصلی بسته‌شدن تنگه هرمز از نظر اقتصادی و سیاسی روسیه، از نظر سیاسی و امنیتی اسرائیل و بازنده اصلی آن ایران و چین خواهند بود. دررابطه‌با آمریکا و غرب نیز تفاوت‌های فاحشی وجود نخواهد داشت. مواردی که در بالا مطرح شد تنها بخشی از تبعات احتمالی بسته‌شدن تنگه هرمز توسط ایران است و ممکن است این مسئله تبعات بسیار گسترده‌تری نیز داشته باشد؛ اما این‌که این مسئله از دیدگاه واقعیت امکان‌پذیر باشد نیز جای بررسی دارد؛ زیرا بلافاصله پس‌از بسته‌شدن تنگه هرمز ایالات متحده و متحدانش از یک‌سو و کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس ازسوی دیگر، در یک اجماع جهانی علیه ایران دست به اقدام خواهند زد و این مسئله حتی می‌تواند بهانه لازم از دیدگاه عرف بین‌الملل را به‌دست سایر کشور‌ها از جمله ناتو و یا ایلات متحده و حتی کشور‌های عربی برای در دست گرفتن کنترل بخش‌هایی از تنگه هرمز و خلیج‌فارس و حتی مناطق مرزی ایران در سمت خلیج‌فارس و جزایر ایرانی را نیز بدهد. در اینجا باید به این موضوع اشاره کرد که برخی از قلم‌فرسایی‌ها که عملا از عامل تهییج انباشته شده‌اند، می‌تواند اقتصاد امنیت و تمامیت ارضی ایران را در شرایطی که ایران درگیر یک بحران منطقه‌ای است به خطر اندازد./ دیپلماسی ایرانی
*کارشناسی علوم سیاسی و کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه علامه طباطبایی
