ناکامی ترکیه در کشاندن ناتو به ادلب با ابزار پناهجویان/ مفاد توافق زیان باری که پوتین به اردوغان تحمیل کرد چیست؟

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: ترکیه هفته گذشته مرز خود را برای هزاران پناهجو که به دنبال مهاجرت به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا هستند گشود، بر همین اساس و برای ممانعت از این اقدام، پلیس یونان ضمن مقابله با تلاش پناهجویان برای عبور از مرز، دست به شلیک گاز اشک آور زد.

 

 

خسروزاده: همانطور که می‌دانید ترکیه حلقه اتصال آسیا به اروپاست و بنابراین سیاست‌های این کشور، نقشی قطعی در پدیده مهاجرت پناه جویان به اروپا ایفا کرده و می­ کند. درحقیقت به دنبال ظهور گروه تروریستی داعش و صدمات و ویرانی ­هایی که بر دو کشور عراق و سوریه وارد آمد پدیده مهاجرت به اروپا دچار تحولی اساسی شد. سهولت اولیه عبور از مرز‌های یونان و ورود به اروپا جمع کثیری از مردمان دیگر کشور‌های آسیایی همچون پاکستان و افغانستان و ایران و بعضی کشور‌های عربی را به مهاجرت به اروپا ترغیب و تشویق نمود. اروپایی ­ها به زودی متوجه شدند جامعه اروپا ظرفیت ورود چنین امواج گسترده ­ای از پناهجویان را ندارد بنابراین برای اعمال محدودیت بر ورود آنان به اروپا دست به دامان ترکیه شدند و ترکیه نیز در قبال دریافت میلیارد‌ها یورو متعهد شد اعمال محدودیت­‌های مورد نظر آنان را عملی سازد. اما ترک­‌ها به رغم دریافت مبالغ کلان از اتحادیه اروپا بزودی در اندیشه بهره برداری و استفاده از پناه جویان همچون اهرم فشاری برای سوء استفاده از اروپا برآمدند. در واقع ترکیه امیدوار بود با استفاده از این اهرم فشار، اتحادیه اروپا و ناتو را ناچار به حمایت و همراهی با سیاست ­های ترکیه در سوریه نماید. در واقع ترکیه از زمانی که جنگنده روسی را هدف قرارداد و برخلاف انتظارش نه تنها از ناتو حمایتی ندید بلکه در برابر روسیه تنها ماند، به خوبی دریافت به اهرم فشاری برای همراه کردن اروپا و ناتو با سیاست­ هایش نیاز دارد و مدتی بعد مساله پناهجویان را بهترین ابزار لازم برای موفقیت در این هدف مشاهده کرد.

خسروزاده: ترکیه فعلی دیگر آن متحد سابق غرب گرا و لائیک ناتو و غرب نیست. رجب طیب اردوغان علاوه بر در پیش گرفتن دکترین "عمق استراتژیک" احمد داوود اوغلو، نه تنها به سیاست ­های نئو عثمانی روی آورده بلکه در این راستا تا آنجا پیش رفته که به حمایت از کلیه جریان­‌های تروریستی در سوریه پرداخته است، صرفاً به این خاطر که این گروه­‌های تروریستی در حال جنگ با بشار اسد هستند! حمایتِ یکی از مهمترین قدرت­‌های عضو ناتو از جریانات تروریستی و بازماندگان داعش و القاعده؛ نه تنها جایی در اصول و موازین ناتو و غرب ندارد بلکه حتی منجر به طرح پیشنهاد اخراج ترکیه از ناتو هم شده است. قدرت ­های اروپایی و آمریکا نه تنها منافع مهمی در سوریه ندارند بلکه به هیچ عنوان تمایلی ندارند گروه­‌های تروریستی مورد حمایت ترکیه، جایگزین حکومت سوریه شوند.

 

 

 

خسروزاده: حزب حاکم بر ترکیه و در راس آن اردوغان به خوبی متوجه شکست سیاست­ هایشان در ترکیه شده اند، اما خروج مفتضحانه از سوریه آن هم پس از سال­ ها هزینه کردن در جنگ سوریه، تیشه به ریشه حزب حاکم خواهد زد. چنین واقعه ­ای در عرصه داخلی به تنزل و سقوط اردوغان خواهد انجامید و در عرصه منطقه­ ای و بین المللی هم یک شکست حیثیتی برای قدرت دوم ناتو خواهد بود. ترکیه به خوبی می­ داند که دیر یا زود باید دست از سیاست­ های اشغالگرانه ­اش و حمایت از گروه­ های تروریستی بکشد و خاک سوریه را ترک کند اما این کشور به دنبال خروجی آبرومند از سوریه است؛ به گونه ­ای که حیثیتش خدشه­ دار نشود و تنها راه این است که ناتو را درگیر مساله ادلب کند چون به تنهایی در برابر روسیه، جز شکست و عقب ­نشینی مفتضحانه هیچ عاقبتی نخواهد یافت.

خسروزاده: بله دقیقاً. ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه در واکنش به کشته شدن ده ­ها سرباز ترکیه در بمباران هوایی ارتش سوریه اعلام کرده بود اگر ناتو دخالت نکند ادلب از دست خواهد رفت! اوج  استیصال، شکست و درماندگی ترکیه در سوریه را می­ توان از همین اظهار نظر دریافت. روشن نیست چرا ناتو  باید نگران از دست رفتن ادلب باشد؟ از دست رفتن ادلب و نابودی گروه ­های تروریستی جهادی، چرا باید برای ناتو اهمیتی داشته باشد؟ در واقع آنچه ابراهیم کالین می­ خواست اما نمی ­توانست بگوید این بود که اگر ناتو دخالت نکند حیثیت ترکیه به عنوان دومین قدرت ناتو به دست سوریه و روسیه در ادلب از بین خواهد رفت. اما حتی اگر این را هم می ­گفت باز اهمیتی برای ناتو نداشت زیرا گرفتاری ترکیه در ادلب نتیجه سیاست ­های متجاوزانه و توسعه طلبانه این کشور است و بنابراین ارتباطی با ناتو ندارد.

اردوغان در تلاش است بدون آنکه به عنوان یک بازنده معرفی شود، با کمترین هزینه از سوریه عقب نشینی کند. برای این کار تلاش دارد با درگیر کردن ناتو در ادلب، مساله حضور ترکیه در سوریه و یا خروج از این کشور را به توافقات ناتو و روسیه در سوریه گره بزند و چنین وانمود کند به عنوان بخشی از ناتو در چهارچوب منافع سازمان آتلانتیک شمالی عمل کرده و منافع ترکیه و ناتو در خروج این کشور از سوریه تشخیص داده شده است. اما به رغم تماس ­های اردوغان با روسای جمهور آمریکا و فرانسه و همچنین نخست وزیر انگلیس و صدر اعظم آلمان، جدای از حمایت­ های لفظی، چیز دیگری دریافت ننمود لذا ناچار شد برای تحت فشار قرار دادن آنان به دخالت در مساله ادلب و رهانیدن ترکیه از آن باتلاق، اقدام به روانه کردن ده ها هزار و به قول خودشان صدهزار پناهنده به مرز یونان کند اما برخلاف انتظارش، نه تنها اروپا از این طریق تحت فشار قرار نگرفت بلکه شدیداً در برابر باج گیری اردوغان ایستادگی کرد، به ویژه فرانسه صریحاً اعلام کرد که تسلیم سوءاستفاده ­های ترکیه نخواهد شد. از آنجا که هیچ چشم اندازی از درگیر شدن اروپا در مساله سوریه به چشم نمی­ خورد اردوغان چاره­ ای جز کنار آمدن با روسیه برایش نماند و آنچنان که می­ دانید از جمله مفاد آتش بسی که پوتین به اردوغان تحمیل کرده، ادامه مبارزه آن کشور با گروه های تروریستی است و این چیزی نیست جز تداوم وضعیت موجود.

 

 

 

خسروزاده: استفاده از اهرم فشار پناهندگان به نتیجه مورد نظر نرسید؛ خصوصاً که نخست وزیر یونان، اردوغان را بزرگترین قاچاقچی انسان نامید و نیروهای مرزی یونان با پناهجویان نهایت خشونت را روا داشتند و حتی به روی آنان شلیک کرده و شماری را کشته و زخمی کردند و بسیاری را با زننده ­ترین و تحقیر آمیزترین شیوه ­ها به خاک ترکیه بازگرداند. در چنین شرایطی، اردوغان مصلحت را در این می­ بیند که قبل از آنکه آخرین رشته­ های امیدش به اروپا پنبه شود، از ایجاد شکاف بیشتر میان خود و متحدانش در ناتو جلوگیری کند لذا ناچار به تفاهم با پوتین شد. بر اساس این توافق، دو طرف متعهد شده اند با گروه القاعده مبارزه کنند. همچنین برخلاف تهدیدات پیشین ترکیه، اینک دو طرف توافق کرده اند ارتش سوریه از مناطقی که به تازگی تصرف کرده عقب نشینی نکند. برخلاف خواست ترکیه، هیچ منطقه امنی تشکیل نخواهد شد و به روایتی حتی روسیه حاضر نشده از عبارت آتش بس استفاده کند و از عبارت "تفاهم نامه برقراری ثبات" استفاده کرده است. همچنین برخی راه­های استراتژیک که در کنترل تروریست­ های ارتش آزاد بود و مسدود گشته بود از این پس باز خواهد شد. این توافق کاملاً به زیان ترکیه بود اما آنگونه که سعید تورون معاون حزب جمهوری خلق ترکیه اعلام کرده، یک صلح بد از یک جنگ بر حق بهتر است! بدون شک حملات سوریه و روسیه به گروه ­های مختلف تروریستی ادامه پیدا خواهد کرد و هیچ علائمی وجود ندارد که نشان دهد پوتین قائل به تفکیک میان القاعده و دیگر گروه­های تروریستی است. درصورت تداوم جنگ در ادلب، موج جدیدی از پناه­جویان به ترکیه روی خواهند آورد و وضعیت را متشنج ­تر از قبل خواهد کرد. در واقع تا زمانی که بحران سوریه پایان نیابد، وضعیت فعلی ادامه خواهد داشت و بعد از آن هم صرفاً از شدت مساله کاسته می­ شود؛ وگرنه مثلث ترکیه پناهندگان و اروپا همچنان باقی خواهد بود.