حجه‌الاسلام هادی قابل جامی، پژوهشگر دینی در گفتگویی با دیدارنیوز به بررسی و تبیین ابعادی از نگاه حضرت علی (ع) به شئونات حکمرانی در جامعه و لزوم توجه به مفاهیمی نظیر «عدالت» و «ظلم‌ستیزی» از منظر امام اول شیعیان پرداخته است.
دیدارنیوز - سرویس سبک زندگی: حجه‌الاسلام والمسلمین هادی قابل جامی، پژوهشگر مسائل دینی در گفتگویی با دیدارنیوز، ضمن اشاره به ابعاد مختلف مشی و نگاه حضرت علی (ع)، نسبت به لزوم تحقق عدالت در جامعه، اظهار داشت: امیرالمومنین (ع)، وقتی از سخن از عدالت به میان می‌آید، همه انسان‌ها، فارغ از هر مسلک، دین، آئین و مذهبی را برابر می‌دانند. عدالت به فرمایش حضرت علی (ع) عبارت از این است که «الظّلم: وضع الشیء فی غیر موضعه..» یعنی؛ «ظلم، قرار دادن چیز در غیر جایگاه خود است..».
وی افزود: طبیعتا، این عدالت؛ هم در خانواده، هم در جامعه و هم در درون ساختار حکومت، مصداق پیدا می‌کند. بنابراین، عدالت یک حوزه بسیار گسترده‌ای است. من، وقتی می‌خواهم عدالت بورزم، باید خود را در جایگاهی که شایسته آن هستم قرار بگیرم و رعایت عدالت را داشته باشم.
این پژوهشگر مسائل دینی، همچنین، ضمن اشاره به لزوم توجه به عدالت در درون خانواده نیز، عنوان کرد: در احوالات داریم که حضرت (ع) به حضرت زهرا (س) می‌فرمود که از من، رفتاری دیده‌ای که از آن رنجیده باشی؟ که حضرت زهرا (س) نیز تصریح می‌کند که هرگز چنین امری را مشاهده نکردم.
قابل، اشاره‌ای هم به نقش عدالت در جامعه علی (ع) داشت و خاطرنشان کرد: در حوزه اجتماع نیز، واقعیت امر این است که ما باید رفتار امیرالمومنین را قبل و پس از حکومت ایشان باید بررسی کنیم. حضرت (ع) با اینکه شایستگی حکومت داشتند و بیعت هم گرفته بودند. بر این اساس که جامعه به هر دلیلی به سمت کسان دیگری رفت، هیچگاه نخواست که خود را به زور در حکومت تحمیل کند. حضرت (ع) در این ۲۵ سال، صراحتا صبر پیشه کرد و فرمود؛ «فَصَبَرتُ وَ فِی العَینِ قَذًی وَ فِی الحَلقِ شَجا»، یعنی؛ «من در حالی که خار به چشمم بود و استخوان در چشم من گیر داشت، آرامش خود را حفظ کردم». به عبارت دیگر، ایشان صراحتا عنوان می‌کند که من در عین اینکه می‌دیدم، حقی را ناحق کرده‌اند، آرامش و صبر پیشه کردم. نه تنها ایشان آرامش خود را حفظ کرد، بلکه هرگاه از ایشان مشاوره‌ای درخواست کردند، مشیر به حق بود. کما اینکه عمر، صراحتا گفته که «لولا علی لهلک عمر»، یعنی؛ «اگر علی نبود، عمر-در زندگی حکومتی خود-هلاک می‌شد».
این پژوهشگر مسائل دینی، تصریح کرد: هرکسی که در جامعه علی (ع) زندگی می‌کند؛ خواه اینکه یهودی یا مسیحی بوده و خواه پیرو یا مخالف علی‌بن‌ابی‌الطالب (ع) باشد به عنوان یک شهروند آن جامعه از حقوق و حق برابر برخوردار است.
قابل، افزود: اگر در جامعه بنا داریم که عدل علی (ع) را برپا کنیم، لازمه‌اش این است که همه را هم کفو و هم سطح خود دیده و خود را بالاتر از آن نبینیم. حضرت، صراحتا عنوان داشته که آنچه را که برای خود می‌پسندی، برای خود بپسند و آنچه برای دیگران نمی‌پسندی برای خود خود نیز نپسند.
وی، ادامه داد: ما با نگاه، فرهنگ و فکر امیرالمومنین (ع) فاصله زیادی داریم. حضرت برای همه افراد و اقشار با هر اندیشه‌ای، این حق را قائل بود که حرف خود را بزنند. حتی خوارج هم که دشمن حضرت (ع) بودند و نهایتا نیز ایشان را به شهادت رساندند، وقتی در جلسات، قصد بر هم زدن برنامه را داشتند، حضرت سکوت می‌کردند تا آن‌ها حرف‌شان را بزنند. ایشان برای هرکسی، فارغ از فکر و تفاوت اندیشه، این حق را قائل بودند که بتواند حرف خود را بدون لکنت بزند. وقتی حضرت (ع) در جلسه‌ای، جمله حکیمانه‌ای گفتند، یکی از خوارج برخواست و گفت؛ «قاتله الله کافراً ما أفقهه»، یعنی؛ «خدا علی را بکشد! این کافر، چقدر فقیه است». وقتی هم که اصحاب برخواستند که با او برخورد کنند، حضرت (ع) فرمود که او یک حرفی به ما زده، یا من باید پاسخ اهانت او را بدهم و یا اینکه از حقم گذشت کنم و من از او می‌گذرم. حضرت به همین بسنده کرد و حتی در مقابل دشمن خود که چنین تعبیری علیه ایشان به کار برده بود، نگفت که او را بگیرید و به محبس بیاندازید.
این پژوهشگر مسائل دینی، همچنین در پایان نیز با تاکید بر لزوم اهتمام نسبت به ظلم‌ستیزی در جامعه، تصریح کرد: از دید حضرت (ع)؛ همان نقشی که ظالم در جامعه داشته را کسانی که تن به ظلم می‌دهند نیز دارند. به عبارت دیگر، تن دهندگان به ظلم با ظالم شریکند. بنابراین، حضرت (ع) به جامعه خود می‌گوید که جایی که ظلم دیدید در مقابل آن بایستید، ولو به زیان خودتان باشد. اگر جلوی ظلم نایستید، این ظلم گسترش یافته و نهایتا به جایی می‌رسد که هر چقدر تلاش کنید، نمی‌توانید آن را از میان ببرید.
