دیدارنیوز ـ پرستو بهرامیراد: احیای برجام گره کوری خورده است و فعلاً به سمت مثبتی حرکت نمیکند. جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در کارزارهای انتخاباتی خود و حتی بعد از ورود به کاخ سفید از تمایلش برای بازگشت به برجام بارها سخن گفته، اما روند دولت او نشانی از بازگشت به این قرارداد ندارد. این در حالی است که فرصت برای دستیابی به یک راهحل دیپلماتیک با روندی که ایران در پیش گرفته، زیاد نیست.
بیشتر بخوانید:
در واقع اصرار ایران و آمریکا برای اینکه طرف مقابل در بازگشت به تعهدات برجام پیشقدم شود، مسیر احیای برجام را مسدود کرده است.جنگ لفظی «اول تو» کار را به جاهای باریک کشیده است. با این حال آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا همچنان بر مسیر دیپلماسی با تهران تاکید کرده است.
طبق گزارش ها، چندی قبل رابرت مالی، مسئول ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور تاکید کردهاند که مذاکره با ایران بر سر مناقشه هستهای، مذاکرهای زمانبر است و آمریکا گرچه از پیوستن مجدد به برجام استقبال میکند، اما برای تحقق چنین امری خود را تحت فشار نمیبیند. اما رویکرد ایران نشان میدهد که صبر آمریکا را ندارد و قطعاً روشهایی برای مشخص کردن تکلیف برجام انجام خواهد داد.
فشار ایران برای بازگشت
به نظر میرسد ۳ بحران پیش روی آمریکا وجود دارد که شاید در تصمیمگیری دولت بایدن در مورد برجام موثر باشد.
اولین بحرانی که شاید دولت بایدن را ترغیب به حل گره برجام بکند، اولتیماتوم ایران در خصوص اجرای پروتکل الحاقی است. طبق طرح مجلس شورای اسلامی، در صورت عدم رفع تحریمها دولت ایران موظف به توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در ۳ اسفند (۲۱ فوریه) است. در واقع به این معنای است که ایران دسترسی بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تاسیسات هستهای خود را محدود میکند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا به شدت نگران چنین اتفاقی هستند.
دومین بحران پیش روی اروپا و آمریکا در صورت ادامه روند دولت بایدن، ادامه روند غنی سازی اورانیوم باشد. به تازگی هم به گزارش آژانس ایران فرایند تولید اورانیوم فلزی که گفته شده نوع ارتقا یافته سوخت اتمی راکتور تهران است را آغاز کرده است، پیش از این نیز ایران آغاز غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم را اعلام کرده است. از زمانی که آمریکا از برجام خارج شده است و اروپاییها به تعهدات خود عمل نکردند، ایران گام به گام از تعهدات خود خارج شد و به نظر میرسد با رویکرد دولت بایدن این روند سرعت بیشتری نیز بگیرد. بسیاری مخصوصاً اتحادیه اروپا و کارشناسان آمریکایی این موضوع را برای بقای برجام خطرناک خوانده اند.
در واقع توقف غنی سازی ۲۰ درصدی و اجرای پروتکل الحاقی دو دستاورد کلیدی برجام بود که با خروج آمریکا از برجام و عمل نکردن اروپاییها به تعهداتشان در حال از بین رفتن است.
سومین بحران پیش روی بایدن نیز به انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۱۴۰۰ است. برخی از کارشناسان معتقد هستند که روند برجام از طریق میانه روها بهتر میتواند به ثمر برسد. به همین دلیل با پیروزی نیروهای تندرو، راهحل دیپلماتیک برای احیای برجام دشوارتر میشود.
آیا این سه بحران دلایل کافی خواهد بود که جو بایدن فکر جدی در این فرصت کم برای احیای برجام بکند؟ دولت بایدن این روزها مشکلات داخلی فراوانی به دلیل کرونا و دو قطبی شدن جامعه آمریکا دارد و از طرف دیگر چین بزرگترین مشکل سیاست خارجی آمریکای امروز به حساب میآید؛ بنابراین به نظر نمیرسد جو بایدن به دنبال ایجاد شرایط پیچیده تری در منطقه خاورمیانه در شرایط حال حاضر آمریکا باشد.
ممکن است دولت بایدن به سمتی برود که مجبور به باز کردن گره کور احیای برجام شود. حتی ردپای اینم جریان را از دیدار وزیر خارجه قطر با محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران باید دنبال کرد. به گزارش رویترز رابرت مالی نیز، برای هماهنگ کردن سیاستهای آمریکا در قبال فعالیتهای هستهای ایران با متحدان اروپایی تماس گرفته است و به نظر میرسد سعی دارد گامهای جدیدی در این مسیر بردارد.
با این حال با روند فعلی بعید نیست که بازگشت آمریکا به برجام که از مدتها پیش وعده آن داده شده بود به نوشدارویی بعد از مرگ سهراب بدل شود.