مینو محرز؛ متخصصی زیر نورافکن

 

دیدار نیوز ـ نسرین نیکنام: مینو محرز نام آشنایی برای جامعه علمی و پزشکی کشور است اگر بخواهید کمی درباره سابقه علمی و حتی شخصی او بدانید باید گفت او در ۱۸ سالگی وارد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شد و پس از فارغ التحصیلی هم دوره تخصصی را گذراند بعد برای خود مطبی باز کرد و تا سال ۶۴ قبل از ورود به دانشگاه تهران به کار طبابت می‌پرداخت. البته او در این میان از زندگی شخصی هم غافل نبوده و سال ۱۳۵۰ وقتی ۲۴ ساله بود با دکتر کوروش شمیمی ۳۰ ساله ازدواج کرد که ثمره این زندگی یک پسر و یک دختر است، پسرش فارغ التحصیل رشته متالوژی دانشگاه شریف و ساکن کشور آمریکا است و دخترش دکترای محیط زیست دارد و در استرالیا زندگی می‌کند.

 

بهتر است کمی از زندگی شخصی او فاصله بگیریم و به سراغ سابقه علمی و تخصصی اش برویم، محرز زمانی از ایدز گفت که این بیماری در افکار عمومی معادل مسائل جنسی تلقی می‌شد و  صحبت از موضوعات به اصطلاح جنسی نه تنها مرسوم نبود بلکه به نوعی زشت و قبیح بود، اما سابقه علمی و دانش کافی او به این موضوع سبب شد کم کم هجمه‌ها رنگ ببازد و باب جدیدی در فرهنگ سازی گشوده شود. او ۳۰ سال است که در ایران و در منطقه مدیترانه شرقی در خصوص بیماری ایدز به عنوان کارشناس سازمان جهانی بهداشت تحقیق می‌کند و مقاله‌های زیادی را در این باره به رشته تحریر درآورده است.

او تالیف دو کتاب تخصصی تالیف و ترجمه چهار کتاب پزشکی معتبر از یک سو و انتشار ۴۱ مقاله فارسی و ۶۰ مقاله در نشریات بین المللی از سوی دیگر را در کارنامه کاری خود دارد و جالب است بدانید او علاوه بر معروفیت در مجموعه‌های علمی و پزشکی ارتباط خوبی با رسانه‌ها دارد و سالهاست که سردبیری مجله بیماری‌های عفونی و گرمسیری به عهده دارد و شاید این تجربه سبب شده که او ارتباط خوبی با رسانه‌ها داشته باشد و می‌توان گفت که یک سلبریتی ژورنالیستی است.

حالا هم عضو گروه تدوین کننده دستور العمل‌های درمانی (گایدلاین‌های) کشور و عضو شورای برنامه ریزی کرسی یونسکو در زمینه سلامت است و البته به همین این‌ها باید سابقه عضویت در کمیته کشوری سل و تب مالت را هم اضافه کرد.

 

 

با شیوع ویروس کرونا محرز جزو اولین نفراتی بود که گره روسری خود را جلوی آیینه سفت کرد و با خودش گفت، وقت آن رسیده که کمی از ماجرای ایدز فاصله بگیرم و به دنبال راهی برای مقابله با این ویروس باشم. او در نخستین اظهار نظر گفت: "قم باید قرنطینه شود، کرونا شوخی ندارد و باید اینکار را انجام بدیم و گرنه همه شهر‌ها پر می‌شود"، اما تنها سه روز بعد او در یک گفتگوی جدید و البته عجیب حرف قبلی خود را نقض کرد و این نظر را ارائه کرد:"قرنطینه مال عهد بوقه، مگر می‌شود قم را قرنطینه کرد؟ اصلا موافق نیستم، قرنطینه مال قرون وسطاست."

این دو اظهار نظر در فاصله زمانی کم دوباره محرز را سر زبان‌ها انداخت و حتی برخی از کسانیکه همچنان با ماجرای ایدز مشکل دارند فرصت را مغتنم شمردند که سر این زخم کهنه را دوباره باز کنند و به اصطلاح با نمک ریختن روی آن هر چیزی که ته دلشان مانده است را با گفتن حرف‌های مختلف بر سر او آوار کنند.

البته او هم نسبت به این هجمه‌ها بی‌تفاوت نبود تا جاییکه توانست سعی کرد با دلایل (منطقی یا غیر منطقی) این هجمه را از روی خود بردارد، اما ابتلای او به ویروس کرونا در اسفند ۹۸ و قرنطینه، او را برای مدتی از محافل عمومی و رسانه‌ای دور کرد هر چند که کرونای او جدی نبود و توانست به این ویروس غلبه کند.

 

تجربیات محرز درباره شناخت ویروس‌های مختلف دست اندرکاران و دولتمردان را بر آن داشت که او را برای عضویت در ستاد مقابله با کرونا، دعوت کنند و بعد از آن رئیس مرکز تحقیقات ایدز دوباره حضور پررنگی در رسانه‌ها داشت و تقریبا هر روز نقل قولی از او منتشر می‌شد؛ هر چند که خیلی‌ها برخی از اظهار نظر‌های او را قبول نداشتند و دوباره شلاق به دست گرفتند و منتظر شدند تا محرز جایی سخنی بگوید که به مذاق آن‌ها خوش نباشد و آن‌ها تازیانه‌های خود را بر او بتازانند.

البته مینو محرز هوشمندی زیادی به خرج داد و سعی کرد که صحبت‌ها و اظهار نظر‌ها به گونه‌ای باشد تا گزکی دستی کسی ندهد، اما خوب طبیعی است که حساسیت موضوع ویروس کرونا و چهره شناخته شده او گاهی ماجرا را به سمتی می‌برد که او نمی‌خواست.به عنوان مثال همین چند روز پیش وقتی صحبت‌ها سر واردات واکسن کرونا از کشور‌های دیگر به ویژه کشور روسیه جدی شد، محرز نخستین کسی بود که نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و خیلی رک گفت که از این واکسن استفاده نخواهد کرد و این صحبت شد همان چماقی که منتقدان با استفاده از آن به او ضربه زدند.

سخنگوی سازمان غذا و دارو جزء نخستین کسانی بود که این صحبت مینو محرز را بر نتابید و با بیان این جمله که او شأنی برای ارزیابی واکسن‌های دیگر ندارند و نباید در این موضوع اظهار نظر کند البته این پایان صحبت جهانپور نبود او تاکید کرد که تنها مرجع صلاحیت دار برای تایید واکسن‌های داخلی و خارجی سازمان غذا و داروست و اینگونه راه انتقاد به این ماجرا را بست.

البته این اولین اعتراض رئیس مرکز تحقیقات ایدز به واکسن‌های وارداتی نیست، او ۱۲ آذر هم نسبت به واردات واکسن چینی هم معترض شده بود و تلویحا گفته بود به واکسن‌های ایرانی تولید شده در پاستور و رازی اعتماد کنیم.

از همه این بحث‌ها و اختلاف نظر‌ها که بگذریم، یکی از جنجالی‌ترین صحبت مینو محرز زمانی بود که قرار بود داوطلبان دریافت واکسن کرونای ایرانی ثبت نام کنند؛ او در این باره گفته بود به داوطلبان واکسن کرونا "جایزه می‌دهیم" منتها این جمله یک ادامه ترسناک هم داشت وقتی محرز گفته که "دیه هم می‌دهیم".

این دو اظهار نظر باز هم کار دست عضو ستاد ملی مقابله با کرونا داد و شد سوژه‌ای برای کاربران توئیتر و آن‌ها با هشتگ‌های مختلف مانند کرونا، ایدز، قرنطینه اعتراض و نقد‌های خود را به محرز بیان کردند.

 

کرونا در همه جهان متخصصان رشته‌های پزشکی، بهداشت و اپیدمولوژی را در کانون توجه رسانه‌ها قرار داد. به عنوان مثال در آمریکا دکتر آنتونی فاوچی ماه‌هاست که پای ثابت شبکه‌های خبری و رسانه‌هاست. او حتی تاثیری قاطع  در تعیین سرنوشت ترامپ و ماجراهای سیاسی هم داشت. 

 

بدیهی است که در این فضا اظهارات ضد و نقیض کارشناسان به شدت زیر ذره‌بین رسانه‌ها قرار می‌گیرد. این وضعیت هم حتی برای دکتر فاوچی پیش آمد و دونالد ترامپ در دفاع از خود به اظهارات ضد و نقیض فاوچی اشاره می‌کرد. 

 

در ایران هم با شیوع کرونا مینو محرز که از قبل ارتباط خوبی با رسانه‌ها داشت، در کانون توجهات قرار گرفت. حضور او در عرصه رسانه‌ای مدت‌هاست که روزمره است. محرز گاهی اظهارات ضد و نقیض هم داشته و زیر ذره بین رسانه‌ها رفته است. 

 

با این حال این روزها در فضای مجازی و به خصوص توییتر کاربران مختلف و اغلب بی‌نام و نشان مشغول اظهارنظرهای سفت و سختند و مطمئن‌تر از هر متخصصی در مورد کرونا هم سخن می‌گویند. صف‌بندی‌های آن‌ها در مورد هر موضوعی و ازجمله کرونا روشن است و معمولا مشخص است که در هر رخدادی مخالفند یا موافق. اما موافق باشند یا مخالف یک کار را خوب بلدند و آن هم حمله کردن است و تندی و خشونت کلامی و با یک توییت ۲۸۰ کاراکتری می‌توانند کل سابقه و پرونده کسی را زیر سوال ببرند. 

 

این فضا البته معمولا سیاستمداران را به دام می‌اندازد و سیاستمدارها هم خیلی وقت‌ها در مواجه با این فضا و حتی بهره‌گیری از آن استادند. با این حال وقتی کار به متخصصان و کارشناسان برسد، ماجرا کمی دشوارتر می‌شود. 

 

مینو محرز نه فرشته است و نه یک متخصص بی اشتباه. سهل است که برخی حرف‌های او در فضای عمومی بعدها نقض شده و گاه ضد و نقیض است. با این حال او کارنامه‌ای طولانی و درخشان دارد و یک سرمایه برای جامعه پزشکی کشور است. دلاوران توییتر این روزها به کسی رحم نمی‌کنند، اما شاید جامعه ایران باید نسبت به ویران کردن سرمایه‌هایش در این فضای خشونت‌بار باید بیشتر حساس باشد.