چالش نه به سبزه و ماهی سفره هفت‌سین

دیدارنیوزـ پرستو بهرامی راد: بوی آمدن فصل بهار به مشام می‌رسد. کم کم فروش ماهی قرمز، سبزه، سمنو و وسایل سفره هفت‌سین رونق می‌گیرد.  در کنار خرید و فروش وسایل این سفره نمادین از عناصر طبیعت، چند سالی است که کمپین‌های نه به خرید ماهی و سبزه راه افتاده است. در حقیقت، طرفداران محیط‌زیست به دنبال این هستند که ماهی و سبزه را از سفره هفت‌سین حذف کنند و جایگزین هایی مثل کاشت درخت و استفاده از ظروفی که شکل ماهی دارند را مطرح کنند. با این‌ حال و در چند سال اخیر، با وجود همه مخالفت‌های دوست‌داران محیط‌زیست، باز هم این ماهی‌های قرمز از سفره هفت‌سین حذف نشده اند.

ماهی قرمز رنگ سفره هفت‌سین که عمر کوتاهی دارد سالهاست که مهمان این سفره بوده است، اما واقعیت این است که خرید و قرار دادن این ماهی در سفره هفت‌سین، مشکلاتی را برای طبیعت ایجاد کرده و می‌کند. چند سال قبل محمدحسن الهی، کارشناس ماهیان زینتی در خصوص خرید ماهی قرمز سفره هفت‌سین بیان کرد: «مردم باید ماهی قرمز سفره هفت‌سین خود را از آکواریوم فروشی‌ها و مراکز معتبر نگهداری ماهیان و آبزیان زینتی خریداری کنند. شهروندان از خرید ماهی از فروشندگانی که آن‌ها را به‌صورت متراکم و در شرایط نامناسب بهداشتی و زیستی نگهداری می‌کنند خودداری کنند. این نشان از این دارد که ممکن است این ماهیان برای سلامتی افراد خطرناک باشند.»

از سوی دیگر، خرید ماهی قرمز به محیط‌زیست آسیب می زند. بیشتر ماهی‌های خریداری شده برای سفره هفت‌سین، در طی یکی دو روز نخست می‌میرند و آن ماهی‌هایی که تا بعد از تعطیلات نوروز زنده می‌مانند مهمان رودخانه ها یا برکه‌های اطراف شهرها و روستاها می‌شوند، این در حالی است که به این نکته توجه نمی‌شود که ماهی قرمز از انواع ماهی‌های تهاجمی است و با خوردن تخم و نوزاد ماهی‌های دیگر، باعث کاهش جمعیت آن‌ها می‌شود. کارشناسان محیط زیست نسبت به این آسیب، بارها هشدارهای لازم را داده‌اند، اما خانواده‌ها و فروشندگان ماهی قرمز به این موضوع توجه نمی‌کنند.

با تمام مشکلاتی که ماهی قرمز برای انسان‌ها و محیط‌زیست ایجاد می‌کند بازهم  مردم، در ایام موسوم به شب‌ عید در خیابان‌ها با تنگ‌های ماهی قرمز در رفت‌وآمد هستند. این چالش‌ها و کمپین‌ها هم نتوانسته است تاثیری بر خرید ماهی سفره هفت‌سین بگذارد.

#نه-به-سبزه-عید

کار حامیان محیط‌زیست، مختص به کمپین نه به خرید ماهی قرمز نیست. بسیاری معتقد هستند که به جای حضور سبزه در سفره‌های هفت‌سین که بعد از مدتی از بین می‌رود بهتر خواهد بود که نهالی کاشته شود. اگر ۵ درصد از مردم ایران به جای سبزه، نهال بکارند از هدر شدن ۴۰۰ تن غلات و حبوبات جلوگیری می‌شود و جنگلی با ۴ میلیون درخت خواهیم داشت.

در حقیقت، این چالش تا حدودی سخت‌تر از ماهی نخریدن است چرا که رسم کاشتن سبزه از دیرباز در میان زنان ایرانی جای داشته و یکی از مهم‌ترین کار‌های پیش از عید، خیساندن غلات برای سبزه درست کردن بوده است. گرچه امروز به شکل کارخانه‌ای، انواع و اقسام مدل‌های زیبا و خاص سبزه برای شب عید آماده برای فروش هستند، اما باز هم کسانی پیدا می‌شوند که با ذوق و سلیقه شخصی، سبزه عید را خودشان می‌کارند.

سبزه سفره هفت‌سین، عمر زیادی ندارد، به همین دلیل بازار آن از یک هفته مانده به آغاز سال تحویل شروع می‌شود. به گفته کارشناسان اتحادیه گل‌فروشان تهران، اتحادیه نمی‌تواند هیچ نظارتی بر تولید این سبزه ها اعمال کند، چونکه بسیاری از بانوان خانه‌دار و گلخانه‌داران و برخی از واحدهای صنفی به غیر از گل‌فروشان، اقدام به کاشت سبزه هفت‌سین می‌کنند که همین موضوع هم نظارت بر نحوه عرضه و فروش این محصول را برای اتحادیه گل‌فروشان دشوار کرده است. ضمن اینکه این شرایط سبب شده از میزان تولید و فروش این محصول، آمار دقیقی در دسترس نباشد. حامیان محیط‌زیست هم معتقد هستند که به جای این سبزه، کاشت درخت و یا استفاده از نهال برای محیط‌زیست بهتر خواهد بود.

البته برخی معتقدند که این کمپین‌ها به دنبال محو شکل اصلی سفره‌های هفت‌سین هستند و دست‌های پشت پرده قصد از بین بردن سنت دیرینه نوروز را دارند. با این حال حامیان محیط‌زیست هنوز به دنبال رواج این کمپین‌ها و حذف این دو عنصر از سفره‌های هفت‌سین هستند.