احداث فرودگاه جدید در استانبول با خلق رکوردهای جدید در جابجایی مسافر و ترانزیت، موضوع این بخش از ستون از سعدآباد تا توپکاپی است.
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: کلمات قدرت دارند. وقتی کسی یا جای را با نامی صدا می کنیم آرام آرام به آن اسم تغییر شکل خواهد داد. مثلاً همین استانبول! که روزگاری جهانگردان غربی در کناره تنگه بسفر محو زیبایی‌اش شده و آن را پل شرق به غرب نامیدند و حالا فرودگاه استانبول بالاتر از پاریس، لندن و فرانکفورت با جابه جایی ۲۷ میلیون مسافر بین دو سوی جهان پل زده است. چه آنکه در زمانه ی قدرت امپراتوری عثمانی بندر بورسا محل ملاقات بازرگانان شرق با تاجران ونیزی بود و امور اقتصادی عالم در مهمان سراهای سواحل مدیترانه سامان می‌گرفت.
حالا امروز هم که نوعثمانی از زمین و آسمان به خاورمیانه آوار شده، فرودگاه جدید استانبول با پرواز به ۱۱۰ کشور جهان، نقطه تلاقی چهار گوشه عالم است. یکی از بزرگترین پروژه های عمرانی تاریخ ترکیه در حاشیه دریای سیاه که تنها دو سال پس از افتتاح، تمام رکوردهای پرواز در اروپا را پشت سر نهاده است، آمارهایی که به همین بهانه به "استانبول نیو" نگاهی دقیق تر انداخته‌ایم.
***
برای سرزمینی که سالانه میزبان میلیون‌ها مسافر از سراسر جهان است و توریست‌ها بخش مهمی از درآمد خزانه دولت را تامین می‌کنند، حمل و نقل با کیفیت از نان شب هم واجب‌تر است. از همین رو وقتی در ابتدای هزاره تازه، اردوغان و رفقا درحال برندسازی ترکیه از یک سرزمین فرهنگی ـ مذهبی به قلب توریستی اروپا بودند، توسعه حمل و نقل هوایی در سرلیست برنامه‌هایشان قرار داشت. کلنگ ساخت فرودگاه جدید، شش سال پیش در شمال غربی شهر و در نقطه اتصال "کانال استانبول" به دریای سیاه به زمین خورد. نقطه استراتژیکی که ایرلاین های بین المللی را به خطوط کشتیرانی مرتبط کرده و ترکیه برنامه بلندمدتی برای تبدیل آن به مرکز ترانزیت خاورمیانه و شرق اروپا دارد. هرچند منتقدان دولت با اشاره به قدرت فرودگاه بین المللی سابیها گوچن و آتاتورک، دولت را متهم به تحمیل هزینه‌های اضافی به کشور در جهت مقاصد انتخاباتی عدالت و توسعه می‌کنند، اما شعار اردوغان همان همیشگی است: «بزرگترین های جهان»!
فایل صوتی این مطلب را اینجا بشنوید
سازه‌ای ۷۶ میلیون متر مربعی که بیشتر به یک مرکز تفریحی ـ توریستی می‌ماند که برای استقبال از دلار توریست‌ها به پای پلکان هواپیما آمده است. مجموعه‌ای از ده‌ها فروشگاه پوشاک و جواهر و بیمارستان، تا هتل و مراکز زیبایی و شعب بانک‌ها که در بدو ورود به استانبول در اختیار مسافران قرار می‌گیرد و به دلیل فروش بدون مالیات بر ارزش افزوده با استقبال زیادی مواجه است. فرودگاهی شش بانده که تا سال ۲۰۲۷ با جابه جایی حدود ۱۷۰ میلیون مسافر به بزرگترین ترمینال هوایی جهان مبدل خواهد شد و توجه ویژه به معماری عثمانی در ساخت آن خودنمایی می‌کند.
اما "استانبول نیو" بیش از آنکه به ابعادش معروف باشد به مدیریت تکنولوژی شهره است. چه آنکه طبق آمار‌های جهانی بعد از سنگاپور در رده دوم با‌کیفیت‌ترین فرودگاه‌های جهان ایستاده است. تقریبا تمامی مراحل اداری از صدور بلیط و چکینگ مسافر تا تحویل و دریافت بار و اعلان‌ها به وسیله هوش مصنوعی انجام می‌گیرد و ۳۰۰۰ نمایشگر حاضر در فرودگاه به کمک پایانه‌های خودکار بیش از ۱۰۰۰ پرواز روزانه را چنان مدیریت می‌کنند که کمترین میزان تاخیر در جهان را ثبت کرده‌اند. هرچند نباید یکی از مهمترین دلایل ساخت این پروژه ۱۲ میلیارد دلاری را فراموش کرد. بهار ۲۰۱۶ سه تروریست وابسته به داعش با ورود به پارکینگ و گیت‌های ورودی فرودگاه آتاتورک، ۴۷ شهروند را کشته و بیش از ۲۰۰ نفر را مجروح کردند. یک فاجعه تمام عیار امنیتی- نظامی برای ترکیه که جنگ سوریه را تا محله باکرکوی استانبول امتداد داد. حملاتی که به چهره توریستی و آرام کشور ضربه‌های سنگینی وارد کرده و تا ماه‌ها دستمایه انتقاد مخالفان از لشگرکشی‌های اردوغان به سوریه و عراق بود. شاید به همین دلیل اردوغان با کمک بسیج نیرو‌های عمرانی کشور، ساخت فرودگاه تازه را با سرعتی دو چندان و زودتر از برنامه‌های پیش بینی شده به پایان رساند. حالا ۸ هزار دوربین امنیتی، گیت‌های تشخیص چهره و حسگر‌های حراراتی مستقر در فرودگاه تازه، یکی از بالاترین سطوح امنیتی به کار می‌گیرند.
***
به هرحال اردوغان در دو دهه اخیر با توجه ویژه به زیرساخت‌های عمرانی و بنیه‌‌سازی اقتصادی توانسته ترکیه را یک سروگردن از بقیه منطقه بالاتر بکشد. آنها امروز بر پایه اقتصاد تریلیون دلاری خود، عمق استراتژیک کشور را در حد یک قدرت میانی افزایش داده و در سیاست داخلی هم در ده‌ها انتخابات تقریبا آزاد آرای اکثریت را حفظ کرده‌اند. دستاوردهای که بسیاری از حاکمان خاورمیانه فقط ممکن است بعضی شب‌ها خوابش را ببیند.
*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه
