نقویان: اجرای قصاص و ديات موكول به تاثير اخلاقی مثبت آن در جامعه است

دیدارنیوز ـ حجت الاسلام ناصر نقویان در شب هفتم و آخر سلسله نشست‌های «عاشورا و امروز ما» با تاکید بر اینکه برای پی بردن به انگیزه امام حسین و یاران او باید هدف از دستورات دینی را فهمید» گفت: «انگيزه شناختی عاشورا، فرايندی پيچيده است، محدوديت و تقطيع استنادات تاريخی و عدم روشن بودن و ابهام در جزئيات موجب می شود كه ما نتوانيم قضاوت قاطعی درباره انگيزه امام حسين و اصحابش از نهضت عاشورا داشته باشيم.» 

 

او با طرح این پرسش که هدف دین چیست و چه انتظاری از بشر دارد، گفت: «سه نگاه در این باره وجود دارد؛ برخی هدف و غایت دین را صرفا فلسفی می دانند، گروه دیگر هدف نهايی دین را يك معرفت عرفانی و شهودی می دانند. گروه سوم معتقدند دین کاری به فلسفه و عرفان ندارد و دين را عبوديت محض می دانند، و جوهره دين را فقه و تبعيت از دستورات شريعت می دانند که به اعتقاد این گروه هر کس بیشتر به مرزهای فقهی عمل کند مسلمان تر است.» 

این استاد حوزه و دانشگاه با توصیف این سه نگاه درباره هدف و غایت دین و با بیان اینکه «به نظر می آید هیچ کدام از این سه تعریف از غایت دین درست نباشد» گفت: «اسلام نه دین فلسفه است، نه دین فقه و نه دین عرفان. تقوا و تربيت، غايت اسلام و همه اديان است. تمام ارزش‌های قرآن بر محور تقواست و ما تمام مفاهیم ارزشی را حول محور تقوا می بنیم.» 

نقویان اضافه کرد: «خداوند در قرآن می فرمایند ان اکرمکم عندالله اتقیکم. هر که با تقواتر، گرامی تر. بین فقیه بی تقوا و رفتگر با تقوا، رفتگر مقدم است.» 

او با تاکید بر اینکه «فقط اول وقت خواندن نماز، موجب رستگاری نمی شود،» یادآور شد: «در قرآن ٩ شرط ديگر برای قبولی نماز قيد شده است که باید رعایت شود، وگرنه عمر سعد در روز عاشورا، نماز اول وقت خواند.» 

نقویان با تاکید بر اینکه «شرط رستگاری تقواست نه صرف برخی عبادات و طاعات» اظهار کرد: «حتي اجرای قصاص و ديات نيز موكول به تاثير اخلاقی مثبت آن در جامعه است.آنجایی می توان حد جاری یا قصاص کرد که منتهی به رفتار تربیتی شود؛ اما اگر نتوانستیم به این هدف دست پیدا کنیم این احکام هم متوقف می شود.» 

او با بیان اینکه «حتی واجباتی نظير نماز نيز موكول به انگيزه است» گفت: «تا انگیزه خواندن نماز مشخص نشود نه خوب است نه بد. نماز و روزه ای كه براي ريا و فريب مردم انجام شود، خوب نیست.» 

نقویان در همین حال خاطرنشان کرد: «البته در كمك به نيازمندان، حتی اگر جنبه ريا هم باشد اثر مثبت در جامعه خواهد داشت با این حال در خود فرد اثر تربيتی ندارد.» 

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به مراتب انگیزه اشاره کرد و با بیان اینکه «مساله مراتب انگيزه هم مهم است» گفت: «برخی اعمال دینی را با انگیزه معامله گری با خدا و پاداش انجام می دهند.» 

نقویان با بیان اینکه «انسان ها با سه انگیزه خداوند را عبادت می کنند» گفت: «عبادت التجار، عبادت العبید و عبادت الاحرار. یک گروه خدا را برای چشم داشت ثواب اطاعت می کنند که این پرستش بازرگانان است. گروهی او را از روی ترس عبادت می کنند و این عبادت بردگان است، و گروهی او را سپاسمندانه می پرستند که پرستش آزادگان است» 

او با تاکید بر اینکه «عبادت با انگیزه بهشت و جهنم باعث تربیت که هدف غایت دین است نمی شود» به واقعه عاشورا اشاره کرد و گفت: «انگيزه ياران حسين، برتری و قدرت، رفتن به بهشت و يا ترس از جهنم نبود. شب عاشورا حضرت به يارانش فرمود برويد و بهشت شما را تضمين می كنم اما هيچ كس نرفت، چون براي حسين آمده بودند نه از ترس جهنم و نه از طمع بهشت.»

نقویان با بیان این اینکه «بالاترين مرتبه در عبادت از نگاه قرآن، واژه «برّ» يا نيكی تمام است، يعني آنچه كه بيشتر دوست داری در راه خدا ايثار كن» اظهار کرد: «اين مرتبه را در عاشورا به زيبايی شاهد هستيم كه سيدالشهدا عزيزترين عزيزان و بالاتر از جانش را در راه خدا مي دهد.»

 

یک فعال حوزه زنان با تأکید بر اینکه در حادثه کربلا همه رذائل انسانی در برابر فضائل انسانی قرار گرفتند، گفت: پیام امام حسین فرا زمانی و فرا مکانی است و ایشان مرگ را به سعادت تبدیل کردند.

دکتر زهرا شجاعی در شب پایانی از سلسله نشست‎های «عاشورا و امروز ما» با موضوع «پس از عاشورا» عنوان کرد:  باید دید چه اتفاقی افتاد که پس از 1379 سال و تا به امروز، حادثه کربلا همچنان زنده است و در گستره‎های جغرافیایی، فرهنگی، پژوهشی و علمی به وسعت آن افزوده می شود. به جرئت می‎توان گفت که در طول تاریخ زندگی بشر، هیچ حادثه حماسی و تلخی به این شکل استمرار، جوشش و وسعت پیدا نکرده است. 1379 سال قبل، در گوشه ای از دنیا حادثه ای به دور از وسایل ارتباط جمعی رخ داد، با این حال اما هرروز بر گستره بزرگداشت آن افزوده می‎شود. 

 آسیب شناسی عزاداری‎ها، نه به قیمت همکاری با دشمنان

شجاعی همچنین با بیان اینکه « شکوه این واقعه وقتی آشکار می شود که به جریان باطلی در طول تاریخ که درصدد خاموش کردن این نور بوده هم توجه کنیم» گفت: نباید  از به آب بستن قبر امام حسین(ع) که 17 بار در تاریخ اتفاق افتاده تا اتاق‎های فکر، سیستم‎های قوی‎ اطلاعاتی و مراکز فرهنگی که در صدد تخریب، تضعیف، سیاه نمایی، عوامانه جلوه دادن و خرافاتی پنداشتن این واقعه هستند، غافل شد.

این فعال زنان با تأکید براینکه « قیام امام حسین، قیامی اصلاح طلبانه، سیاسی و حیاتی بود» ادامه داد: صد افسوس که برخی از دوستان جاهل هم ابزار اطلاع رسانی دشمنان می شوند و بهانه به دست آنها می دهند. تردیدی در آسیب شناسی عزاداری ها نیست اما نه به قیمت آب به آسیاب دشمن ریختن! رسول الله و امام صادق(ع) می فرمایند که دو گروه یعنی  عالمان متهک و جاهلان متسنک، پشت من را شکستند، عالم متهک باعث انزجار و جاهل متسنک باعث فریب مردم می شود. 

شجاعی اضافه کرد: کاروانی با شکوه و عظمت زیادی از مدینه به مکه می‎آید، چهارماه در مکه اقامت می کند و بعد به کوفه می رود. موقع حرکت از مدینه 228 نفر جمعیت داشتند، از مکه که خارج می شوند 124 نفر بودند که 44 نفر زنان و 124 نفر مرد بودند در نهایت نیز با 600 نفر وارد کربلا می شوند. امکانات و استعدادهای این سفر نیز قابل توجه است زیرا عده ای گمان می کنند که امکاناتی در اختیار آنها نبود اما باید توجه داشت که امام حسین و یارانش به قصد هجرت حرکت کرده بودند و وسایل زندگی، با خود به همراه داشتند. 250 نفر شتر در کاروان آنها وجود داشت. حادثه کربلا نزدیک به 6 ماه طول می کشد. در طول سفر نیز امام حسین(ع) با تأمین آب و آذوقه، خواندن دعا، پاسخ دادن به سوالات شرعی حاضرات و توضیح و تبیین علل سفر، به ایجاد آرامش یارانش کمک می کرد.

حادثه عاشورا؛ یک نیم روز به وسعت تاریخ

وی  با بیان اینکه «قبل از شروع جنگ، مکاتبات فراوانی بین امام حسین،  یزید و مردم کوفه  و ... صورت گرفت» تصریح کرد:  مذاکرات سیاسی زیادی در این ایام یعنی از روز دوم محرم و تا شروع جنگ، انجام شد.  امام در طول این ایام مرتبا برای دشمنان، خطبه خوانی می کردند و از فرصت گفت و گو با دشمن نیز استفاده می کردند، زیرا ایشان برای تبلیغ دین آمده بودند. 

شجاعی همچنین با تأکید براینکه حادثه عاشورا، یک نیم روز به وسعت تاریخ بود» توضیح داد که در این حادثه، همه رذائل انسانی در برابر فضائل انسانی قرار گرفتند. از روز 11 ام، فضای غم آلود کربلا را تجسم کنید، عمر بن سعد در روز یازدهم دستور داد که سرها را جدا کنند، روز عاشورا تنها 7 سر جدا شده بود و سرها را بین قبایل تقسیم کردند و آنطور که نقل می شود 78 سر وجود داشته است. آمار کشته شدگان دشمن نیز ، 2500 نفر است. ظهر روز 11 ام، کاروان را حرکت می دهند. کاروانی زخم خورده، تشنه، گرسنه و با صورت‎هایی کبود. چشم ها نیز همه به سوی زینب(س) بود که کاروان سالار و پیام آور انقلاب کربلا و همچنین وصی امام حسین بود. همه منتظر بودند تا ببیند او چه می کند و چه می گوید؟ 

 اهل بیت می‎گفتند ما اهل فتنه نیستیم

این فعال فرهنگی همچنین با اشاره به سخنرانی کوبنده زینب(س) تصریح کرد که کوفه ترکیبی از نیروهای شیفتگان علوی، خوارج و ... است بنابراین تکثر قومی و قبیله ای آنجا زیاد بود، عده ای خوشحال و عده ای گریان بودند. حضرت زینب در دروازه کوفه سخنرانی مبسوطی می‎کند که با این جمله آغاز می شود: ای اهل کوفه گریه می کنید؟ ای نیرنگ کاران و دغل بازان گریه می کنید؟ آن قدر بگریید که چشمتان از اشک خشک مباد. این ها نقش زنانی است که در حادثه کربلا حضور دارند، شاید اگر حضرت زینب و دیگرانی نبودند که این حادثه را چه در طول مسیر و چه در ادامه به دیگران منتقل کنند کربلا این چنین گسترش نمی یافت. یاران امام با این نوع فضاسازی ها می توانند به گونه ای حرف خودشان را ثابت کنند زیرا یزید در چند جا می گوید شما اهل فتنه هستید، اما آنها می گویند که ما فرزندان علی (ع) و پیامبر هستیم و اهل فتنه نیستیم. پس از حضرت زینب، فاطمه صغرا که نهایتا بیست ساله است، خطبه طولانی تر و آتشین تری ایراد می کند.

نقش حضرت زینب در حادثه کربلا

وی اضافه کرد: حضرت زینب(س) بدون توجه، وارد کاخ می شود. ابن زیاد می گوید این زن غریبه کیست؟ زنی پاسخ می‎دهد او دختر فاطمه است و او می گوید خدارا شکر که دروغ، شما را آشکار کرد و شما را کشت و افسانه و دروغ شما را بر همه آشکار کرد. حضرت زینب نیز می فرمایند: خداوند فاسق و فاجر را مفتضح می کند. حضرت زینب درحالی که مصیبت دیده است می گوید قسم به خدا که جز زیبایی نمی بینم. کجای این صحنه ها زیباست؟ این چه زیبایی است که حضرت درک می کند؟ وقتی انسان به تکلیفش عمل می کند، برایش زیباست. زیبایی را باید از نگاه حضرت زینب دید.

 این فعال زنان با اشاره به نقش زنان در استمرار حادثه کربلا، بیان کرد: اسماء دختر عقیل با جمعی از زنان به بهانه عزاداری دور قبر پیامبر جمع می شوند، اشعاری می خوانند و اجازه نمی دهند که این حادثه شکل دیگری تفسیر شود. ام البنین مادر عباس هم مراسم عزاداری تشکیل می دهد و ام سلمه را در آن شرکت می دهد، این ها زنانی هستند که در تدوام حادثه عاشورا نقش داشتند. پس از حادثه کربلا در موارد مختلف، در شهرها اعتراضاتی صورت می گیرد یکی از این موارد اعتراض عبدالله بن اخیف است. او نابینا است و در مجلس ابن زیاد هم حضور دارد و در پی جسارت و توهین او، بلند می شود و جواب می دهد. نتیجه این جریان و به اصطلاح شروع اعتراض‎ها، مخالفت هایی است که از سوی مردم، مختار و ...  انجام می‎شود. در مسیر حرکت کاروان به مدینه نیز، شعارهایی روی دیوار ها نوشته شده است که می تواند حاکی از اعتراضات محیطی باشد.

شجاعی درباره اعتراضات مردم می گوید: مسیر حرکت به مدینه، چهل منزل بود که در طول این مسیر عده ای اعتراض می کنند و زنان نیز با بهره گیری از سخنرانی و شعر، اعتراض خود ابراز می کنند. حضرت زینب و ام کلثوم نیز در چندجا شعر می خوانند و در مجلس شام نیز اعتراضاتی بیان می شود اما از سوی یزید سرکوب می شود. امام سجاد در نزدیک مدینه سخنرانی می کنند، زیرا آنها باید از همین روش‎های تبلیغاتی و ابزارهای روانی برای خنثی کردن تبلیغات دشمنان استفاده کنند. امام سجاد در این سخنرانی خود به شکاف بین مسلمانان اشاره می کنند و اتفاقات حادثه کربلا را  تبیین می کنند.

وی اضافه کرد: اعتراضات بعد از این،  قیام حره است که سال 63 در مدینه آغاز می شود، قیام توابین سال 64، قیام مختار ثقفی سال 66 و قیام زید بن علی 60 سال بعد انجام می شود.

پیام امام حسین، فرازمانی و فرامکانی است

این فعال زنان در پایان سخنان خود بیان کرد: پیام امام حسین، فرا زمانی و فرا مکانی است. امام با تمام سرمایه های خود وارد این جریان شدند و مرگ را به سعادت تبدیل کردند. حریت و کرامت انسانی را شعار خود قرار دادند. این موضوع به فرقه خاصی مربوط نیست، حضرت مرگ را سبک شمردند و توصیف کردند که نه خدا، نه عقل سلیم  ونه انسان های فرهیخته هیچ کدام اجازه نمی دهند که زندگی با ستمکاران را با با پستی تحمل کنم. ایشان حریت، آزادگی و حفظ کرامت انسانی را هدف قرار می دهند. بنابراین پیام قیام ایشان محدود به زمان و مکان نیست و امروز نیز می بینیم که همه انسان های شریف، امام حسین را شریف قلمداد می کنند.