در ماه‌های نخست اعمال این تحریم‌ها، فشار‌ها بر قطر بسیار بود و از آنجایی که اکثر مواد غذایی قطر از کشور‌های همسایه تامین می‌شد، این کشور فشار بسیاری را تحمل کرد. شرایطی که بنا به گفته خبرگزاری «قطر دی»، با حمایت ترکیه و ایران از قطر به سرعت برطرف شد. خطوط هواپیمایی قدرتمند قطر نیز که پیش از تحریم‌ها از آسمان عربستان عبور می‌کردند، مسیر خلیج فارس و ایران را برای ادامه حیات خود برگزیدند. با این حال از آنجایی که قطر با بسیاری از کشور‌های دنیا روابط دیپلماتیک گسترده‌ای دارد به نظر می‌رسد اهرم فشار تحریم چهار کشور عربی بر آن چندان اثرگذار نخواهد بود گرچه در نهایت قطر به دلیل جبر جغرافیایی ناگزیر از همکاری با کشور‌های شبه جزیره است.
دیدار نیوزـ زهره اکرمی: در حالی که محاصره قطر از سوی کشور‌های چهارگانه عربی وارد سال چهارم می‌شود، وزیر امور خارجه این کشور از چشم‌اندازی روشن برای حل این بحران خبر داد. روز گذشته خبرگزاری الجزیره به نقل از شیخ محمد بن عبدالرحمن، وزیر امور خارجه قطر از آمادگی دوحه برای مذاکره و دیدار با کشور‌های همسایه با هدف رسیدن به راه‌حلی موثر نوشت. شیخ محمد بن عبدالرحمن ابراز امیدواری کرد که این تلاش‌ها بر خلاف سال قبل، روبه جلو و عملیاتی باشد.
در ژوئن ۲۰۱۷، عربستان سعودی، امارات متحد عربی، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با استناد به حمایت دوحه از تروریسم، با قطر قطع کردند و راه‌های زمینی، هوایی و دریایی خود را به روی این کشور بستند. قطر نیز در واکنش همه اتهامات را رد کرده و کشور‌های مذکور را به دخالت در حاکمیت سرزمینی خود متهم کرد. در این سه سال بار‌ها کویت و ایالات متحده آمریکا بر آن بودند تا نقش میانجی‌گری میان این دو طرف دعوا ایفا کنند. تلاشی که تاکنون دستاورد عملیاتی نداشته، اما دولت‌ها را از تلاش برای پیوند قطر با کشور‌های عربی از پای ننشانده است. از جمله تلاش‌های انجام شده برای حل بحران موجود در شورای همکاری خلیج فارس در مهر سال گذشته انجام شد. این اقدامات که از سوی ریاض مدیریت می‌شد، توسط وزیر امور خارجه قطر، در کنفرانس امنیتی دی ماه در مونیخ، شکست خورده توصیف شد.
وزیر امور خارجه قطر اما در گفتگوی روز گذشته خود با الجزیره ضمن آنکه از استقبال کشورش از طرح پیشنهادی جدیدی از سوی کویت خبر داد، گفت: اگر هر کسی در این قضیه یک گام به جلو بردارد، ما ده گام برمی‌داریم به شرط اینکه این گام‌ها جدی و صادقانه باشد. محمد بن عبدالرحمن افزود: ما به توافق ریاض (توافق قبلی که طی مذاکرات میان دوحه و عربستان سعودی حاصل شده بود) متعهد بودیم و اسناد آن وجود دارد، اما کشور‌های تحریم کننده علیه این توافق کودتا کردند. اما ریشه اختلافات سه ساله قطر با کشور‌های چهار گانه چیست و چه چیزی سبب واگرایی روابط میان آنان می‌شود؟
ریشه اختلافات
خبرگزاری رویترز، امروز به نقل برخی از مقامات آمریکایی نوشت که ایالات متحده از چهار کشور عربی تحریم‌کننده عربی خواسته است که در نخستین گام برای پایان بحران، آسمان خود را به روی جت‌ها و هواپیما‌های قطر خصوصا خطوط هوایی «قطر ایرویز» باز کنند. این در حالیست که در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۷، کشور‌های تحریم‌کننده قطر، با ارائه ۱۳ شرط از این کشور خواستند که با آنان همکاری کند و گرنه آسمان خود را بر قطر خواهند بست. در این شروط سیزده گانه، تعطیلی تلویزیون الجزیره، قطع ارتباط با اخوان المسلمین، تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه و کاهش همکاری‌های قطر با ایران به چشم می‌خورد که همگی از سوی قطر مردود اعلام شد. بسیاری از ناظران جهانی این درخواست را به درخواست امپراطوری اتریش- مجارستان از صربستان در سال ۱۹۱۴ برای سرکوب تمامی تبلیغات ضدمجارستانی و حذف گروه‌های تروریستی در مرز‌های خود تشبیه کرده‌اند و آنرا کاپیتولاسیون خواندند.
اختلافات، اما از سال ۲۰۱۴ میان این کشور‌ها ریشه دوانده بود. در سال ۲۰۱۴ عربستان سعودی، امارات متحد عربی و بحرین دیپلمات‌های خود را از قطر به دلیل آنچه حمایت قطر از گروه‌های نظامی می‌دانستند، فراخواندند. این اقدام در پی حمایت تلویزیون دولتی قطر، الجزیره از جنبش‌های اسلام سیاسی، چون اخوان المسلمین صورت گرفت تا آنکه با وقوع بهار عربی خط کشی‌ها میان طرفین پرنگ‌تر و مرز‌های به روی دیگری بسته شد. در نهایت در ۷ ژوئن ۲۰۱۷ وزیر امور خارجه عربستان سعودی، از قطر خواست به طور قاطع حمایت خود از حماس و اخوان المسلمین را متوقف کند.
کشور‌های چهارگانه عربی برای مهار پیامد‌هایی که از زمان بهار عربی در سال ۲۰۱۱ همچنان در زیر پوست شهر‌های عربی جاری است به فشار به قطر روی آوردند. بسیاری از کشور‌های منطقه برای تضمین امنیت خود در دوران بهار عربی از سویی به تلاش برای جلب حمایت‌های بین المللی خصوصا از سوی فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده روی آوردند و از سوی دیگر در پی تحریم کشور‌های تفرقه‌انگیز برآمدند. کشور‌های چهارگانه پس از تحریم قطر به کوشش برای ترتیبات منطقه‌ای ترجیحی خود ادامه دادند که جنگ با یمن در سال ۲۰۱۵، حمایت از کودتای شکست خورده ترکیه در سال ۲۰۱۶ و تهدید نخست وزیر لبنان در عربستان از جمله این تلاش‌ها بوده است. از سوی دیگر سیاستمداران قطر که مایل نبودند به زیر سلطه ائتلاف کشور‌های عربی به رهبری عربستان بروند، مسیری متفاوت و معناداری را پیمودند.
این کشور در سال ۱۹۹۷ نخستین شبکه ماهواره‌ای اخبار جهان عرب را راه‌اندازی کرد که در این ایام مشهورترین شبکه در این منطقه است و الجزیره نقشی تعیین‌کننده در کشور‌های عربی پیدا کرده است. سیاست خارجی قطر نیز بر پایه ایجاد موازنه قوا با کشور‌های جهان از طریق مذاکره و گفتگو شکل گرفته است. با وجود تحریم‌ها علیه این کشور، قطر بالغ بر ۵۰۰ میلیون دلار به برنامه‌های سازمان ملل و ۱۰۰ میلیون دلار برای حفاظت از مناطق آسیب‌پذیر از تغییرات اقلیمی کمک کرد. در دوران شیوع کرونا نیز قطر به بیش از ۲۰ کشور کالای پزشکی به ارزش ۱۴۰ میلیون دلار ارسال کرد.
این نکته نیز قابل ذکر است که آمریکا نه تنها فقط برای حل اختلاف میان کشور‌های عضو شورای همکاری بلکه برای فشار بیشتر بر ایران، در تلاش مضاعف برای رفع بحران میان این پنج کشور عربی است. در حالی که قطر میزبان بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در منطقه است؛ پایگاه پنجم نظامی آمریکا در بحرین است و شمار قابل توجهی از نیرو‌های نظامی ایالات متحده در عربستان سعودی و امارات متحده عربی مستقر است. در نتیجه پرواضح است که هماهنگی و ارتباط میان این کشور‌های از جمله اولویت‌های ایالات متحده در خلیج فارس است.
در ماه‌های نخست اعمال این تحریم‌ها، فشار‌ها بر قطر بسیار بود و از آنجایی که اکثر مواد غذایی قطر از کشور‌های همسایه تامین می‌شد، این کشور فشار بسیاری را تحمل کرد. شرایطی که بنا به گفته خبرگزاری «قطر دی»، با حمایت ترکیه و ایران از قطر به سرعت برطرف شد. خطوط هواپیمایی قدرتمند قطر نیز که پیش از تحریم‌ها از آسمان عربستان عبور می‌کردند، مسیر خلیج فارس و ایران را برای ادامه حیات خود برگزیدند. با این حال از آنجایی که قطر با بسیاری از کشور‌های دنیا روابط دیپلماتیک گسترده‌ای دارد به نظر می‌رسد اهرم فشار تحریم چهار کشور عربی بر آن چندان اثرگذار نخواهد بود گرچه در نهایت قطر به دلیل جبر جغرافیایی ناگزیر از همکاری با کشور‌های شبه جزیره است.
