توافق غنی و عبدالله: مصالحه در خانه همسایه

دیدار نیوز ـ سرویس جهان: رقبای انتخاباتی در افغانستان روز دوشنبه در کاخ ریاست جمهوری توافقی را که یک روز پیش از آن بدان دست یافته بودند را امضا کردند تا بدین ترتیب دولتی یکپارچه را برای مذاکره با طالبان بسیج کنند؛ رقبایی که پیش از این هم این مسیر را برای وحدت ملی افغانستان طی کرده بودند. عبدالله عبدالله و اشرف غنی در پی این توافق که تا برگزاری انتخابات بعدی اعتبار دارد، با حضور بزرگان سیاسی افغانستان از جمله حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین؛ یونس قانونی، رئیس پیشین مجلس، عبدالرب رسول سیاف از رهبران جهادی، محمدکریم خلیلی رهبرحزب وحدت اسلامی افغانستان و نعمت الله شهرانی، قدرت را میان خود تقسیم و به آن مشروعیت بخشیدند.

اشرف غنی و عبدالله عبدالله در تلویزیون ملی افغانستان در کنار حامد کرزی خبر از پیروزی بزرگ دادند و اشرف غنی رسیدن به ای موافقت نامه بدون میانجی‌گیری‌های بین المللی را «روزی تاریخی» برای افغانستان دانست و گفت: «ما بار بر روی شانه‌هایمان را با یکدیگر تقسیم کردیم و انشالله این بار سبک‌تر خواهد شد.» عبدالله عبدالله نیز پس از این توافق در توییتر خود نوشت: « این توافق به معنای اطمینان برای مسیر صلح؛ بهبود حکمرانی، حراست از قانون و احترام به حقوق و ارزش‌هاست»

پس از برگزاری انتخابات پیچیده و پرحاشیه افغانستان در اواخر تابستان سال گذشته و در نهایت انتخاب اشرف غنی به ریاست جمهوری این کشور، عبدالله عبدالله رقب پر قدرت غنی، از پذیرش نتیجه انتخابات سرباز زد و کمیسیون مستقل برگزاری انتخابات را به کم‌کاری و تقلب در انتخابات متهم کرد و همزمان با اشرف غنی در کابل سوگند ریاست جمهوری یاد کرد. این در حالی بود که به دلیل نگرانی‌های امنیتی حاکم در افغانستان، تنها 1.8 میلیون نفر از 9.6میلیون واجد شرایط رای دهی به پای صندوق‌های رای آمدند و اشرف غنی موفق به کسب 50.64درصد آرا در برابر موفقیت 39.5درصدی عبدالله عبدالله شد. این در حالی بود که نبود دولت مرکزی واحد در کشوری که سال‌هاست با بنیادگرایی دست به گریبان است و همچنین سیستم متمرکزی برای مواجهه با شیوع ویروس کرونا را ندارد، توافق غنی و عبدالله عبدالله را ضروری کرده بود.  

بیشتر بخوانید:

توافق غنی و عبدالله: حیاتی‌تر از نان شب

جزییات توافق

بر اساس این توافق، مقام «ریاست شورای عالی مصالحه ملی» با مسئولیت رهبری روند صلح افغانستان که پیش از این به عهده غنی به عنوان رئیس جمهور بود به عبدالله عبدالله سپرده می‌شود و تیم عبدالله عبدالله نقش فعالی در تشکیل کابینه دولت را ایفا خواهند کرد. بنا بر متن این توافق سیاسی، شورای عالی مصالحه ملی که بودجه مستقلی از مجلس دریافت خواهد کرد، متشکل از پنج معاون است که انتخاب سه نفر از آنان به عهده غنی و دو نفر دیگر آن بر عهده تیم ثبات و همگرایی عبدالله عبدالله است. تصمیمات این شورا که با اکثریت آرا انجام خواهد شد برای دولت، الزام آور است و از سوی دیگر نیز مدیریت هیات مذاکره‌کننده صلح افغانستان نیز به ریاست شورا پاسخگو است.

دیگر بندهای این توافق عبارتند از:

- اعطای رتبه مارشالی به ژنرال عبدالرشید دوستم، رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان و متحد با عبدالله عبدالله که پیش از این معاون رئیس جمهور سابق بود.

- معرفی پنجاه درصد کابینه از جمله وزارتخانه‌های کلیدی از سوی تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله

- معرفی استانداران براساس قاعده مورد توافق

علاوه بر این موارد، هیات نظارت پنج نفره‌ای از بزرگان افغانستان برای ممانعت از نقض این توافق، نقش ریش سفیدی را ایفا خواهند کرد و همچنین دو طرف متعهد شدند که اصلاحاتی را به منظور تعدیل قانون اساسی به ویژه در خصوص تغییر ساختار حکومتی فراهم کنند. برگزاری انتخابات شوراهای ولایتی و شهرستانی برای تکمیل ارکان لویه‌جرگه در اسرع وقت یکی از این مواد است. در این توافقنامه آمده است: استانداران ۳۴ گانه افغانستان براساس یک قاعده مورد توافق دو طرف معرفی می‌شوند و تغییر، تعدیل و برکناری افراد از پست‌های مهم دولتی با دلایل موجه انجام خواهد شد.

استقبال جامعه بین الملل

امضای توافق تقسیم قدرت میان رهبران سیاسی افغان با استقبال جامعه جهانی روبرو شد. ایالات متحده که به رهبری زلمای خلیل‌زاد در ماه‌های گذشته سعی بر آن داشت که روند صلحی را با طالبان به ثمر برساند، نسبت به این توافق سیاسی ابراز امیدواری کرد. بنا به گزارش خبرگزاری صدای افغان، وزیر امور خارجه ایالات متحده، مایک پمپئو، پایان دادن به درگیری‌ها در افغانستان برای واشنگتن را یک اولویت دانست و نماینده ویژه ایالات متحده در امور افغانستان، زلمای خلیل زاد نیز از آمادگی این کشور برای شراکت با حکومت جدید در پیگیری روند صلح خبر داد. ایران نیز که در این ایام به علت حادثه هریرود ایام سردی را با همسایه شرقی خود سپری می‌کند در اولین ساعات امضای این توافق، آن را به رهبران سیاسی و مردم افغانستان تبریک گفت. از سوی دیگر دبیرکل ناتو، استولتنبرگ نیز بر اهمیت وحدت رهبران افغانستان در این برهه از زمان و همکاری در روند صلح تاکید کرد و از طالبان خواست که ضمن کاهش خشونت‌های خود به روند صلح درون افغانی بپیوندد.

آینده  پیش رو

با وجود آن که در نهایت توافق میان رهبران سیاسی به سرانجام رسید اما بسیاری از محققان بر این باورند که نتیجه انتخابات در افغانستان همواره به ما یادآور می‌شود که نظام رای‌دهی در این کشور با نقص‌های فراوانی روبروست که در نهایت به جای برقراری ثبات، این کشور را بی‌ثبات‌تر می‌سازد. از سوی دیگر همچنین قطب‌های قومی-مذهبی مستحکم و چندگانه این کشور توسط نخبگان افغان برای پیروزی در انتخابات تحریک شده و در نهایت صلح در این کشور را با دشواری بیشتری روبرو می‌سازد. گفتگوهای میان دولت مرکزی افغانستان و طالبان که بنا بود در 10مارس آغاز شود تا به امروز (قریب به دوماه) به تاخیر افتاده است که خود به تنهایی سبب افزایش خشونت‌ها از سوی طالبان و سایر گروه‌های تندرو شده است و چشم انداز صلح را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. طالبان که در 29فوریه در توافق با ایالات متحده متعهد به کاهش خشونت‌ها در ازای ترک خاک افغانستان توسط آمریکا شده بود، در هفته‌های گذشته بر شدت عملیات‌های خود افزوده و با درخواست‌های سازمان ملل برای آتش بس سراسر در پی شیوع ویروس کرونا مخالفت کرده است. داعش در افغانستان نیز هفته گذشته مسئولیت مرگ 70 کشته در استان ننگرهار را برعهده گرفته است. در نهایت باید امیدوار بود که این توافق سیاسی موجب از سر گرفته شدن روند مذاکره با گروه‌های تندرو شود و ثبات را که رویایی چند ده ساله برای افغانستان بوده را محقق کند. گرچه با اظهار نظر اشرف غنی در خصوص مبارزه مجدد با طالبان، نمی‌توان چندان به کسب صلحی زود هنگام امیدوار بود.