رتبه بندی دانشگاه‌های جهانی بر اساس مدل موسسه تایمز در سال ۲۰۱۹، به تهیه جدولی با حضور ۱۲۵۰ دانشگاه منجر شد که آن را به بزرگترین جدول رده بندی بین المللی دانشگاه‌ها تا به امروز تبدیل کرده است. به نظر، این تنها جدولی است که بر اساس بررسی و قضاوت عملکرد دقیق دانشگاه‌های پر تحرک جهان تنظیم شده و مأموریت‌ها و شاخص‌های اصلی آن عبارت است از: تدریس، تحقیق، انتقال دانش و چشم انداز بین المللی. این نهاد از ۱۳ شاخص عملکرد که برای ارائه جامع‌ترین و متعادل‌ترین مقایسه‌ها کالیبره شده بهره می‌برد که مورد اعتماد دانشجویان، دانشگاهیان، مدیران دانشگاه ها، صنعت و حتی دولت‌ها بوده است. امسال در صدر فهرست بهترین دانشگاه‌های جهان، دانشگاه آکسفورد و دانشگاه کمبریج برای دومین سال پیاپی قرار دارند. در عین حال ۸۶ کشور جهان از جمله عراق، جامائیکا، نپال، تانزانیا و قزاقستان برای اولین بار نماینده‌ای در این فهرست دارند. نکته جالب اینجاست که از جمع دانشگاه‌های ایران نیز چند تایی در رتبه‌های بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ وجود دارند.
دیدارنیوز ـ آرش راهبر: یکی از مهم‌ترین ماموریت‌هایی که دولت‌ها در نظام مدرن برای خود متصور هستند مسئله آموزش عالی و تربیت نسلی از تحصیل کرده‌هایی است که می‌توانند موجب پیشرفت یک مملکت باشند. به طور کلی مسئله آموزش؛ چه در حوزه عمومی و چه در مرحله عالی، به قدری بدیهی است که دیگر کسی در مورد چرایی آن سوال یا تردیدی ندارد. اما آنچه باعث تفاوت کشور‌ها در زمینه رسیدن به پیشرفت است قطعا به چگونگی آموزش و تربیت متداوم افراد برای ارتقای دائمی هر کشوری است.
سالانه صد‌ها میلیون نفر در دنیا در اندیشه کسب تحصیلات علمی و افزایش دانش خود هستند و دولت‌ها نیز بر اساس فهم و دانش خود در راستای تربیت نسلی اندیشمند تلاش می‌کنند، اما آموزش عالی نیز مثل بسیاری دیگر از پدیده‌های بشری وابسته به فرهنگ و سرمایه‌های فکری و دانشی هر مملکتی است. گرچه خاستگاه مفهومی به نام دانشگاه یا مدرسه عالی در گذشته به شرق گیتی باز می‌گردد، اما در چند صد سال اخیر، عموما غرب پرچمدار تولید و توسعه علم در جهان بوده است و این برتری به مدد راه اندازی دانشگاه‌های بزرگ و کوچکی که همواره برای تولید دانش در مسابقه بوده اند به دست آمده است.
شاید تا سی سال پیش، موضوع مقایسه دانشگاه‌ها چندان نکته قابل توجهی نبود و حتی عده‌ای این کار را نشدنی یا دست کم غیرضروری می‌دانستند، اما در دو دهه اخیر حتی نهاد‌های علمی ویژه‌ای به وجود آمده اند که بر اساس یک متدولوژی و روشمندی تخصصی دست به مقایسه دانشگاه‌ها می‌زنند و سالانه رده بندی ویژه‌ای را نیز منتشر می‌کنند.
ظاهرا ایده اولیه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهان توسط دانشگاه شانگ‌های جیاتانگ در سال ۱۹۹۸ پایه‌گذاری شد. طرح این ایده در پاسخ به دغدغه رئیس‌جمهور وقت چین بود که تأکید داشت تعدادی از دانشگاه‌های چین بایستی در سطح بین‌المللی فعال باشند و در شمار دانشگاه‌های برتر جهان محسوب شوند؛ بنابراین در راستای دستیابی به هدف فوق، سیاست گذاران چینی تصمیم گرفتند ابتدا مدلی برای رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان طراحی نمایند و سپس با بهره‌گیری از نتایج آن؛ نخست جایگاه دانشگاه‌های چین در مقایسه با سایر دانشگاه‌های جهان مشخص شود، دوم نقاط قوت و ضعف دانشگاه‌های چین براساس نتایج حاصل شناسایی شود و در نهایت برای بهبود وضعیت و ارتقاء جایگاه دانشگاه‌های چین در رتبه‌بندی جهانی، اقدام‌های لازم تدوین گردد. از این رو طی پروژه‌ای به دانشگاه شانگ‌های جیاتانگ مأموریت داده شد دانشگاه‌های جهان را رتبه‌بندی کند و جایگاه دانشگاه‌های چینی را در سطح جهانی مشخص نماید. در واقع هدف این رتبه‌بندی اندازه‌گیری فاصله و شکاف دانشگاه‌های چین و دانشگاه‌های برتر دنیا و همچنین برنامه‌ریزی در جهت کاهش فاصله و بهبود کیفیت دانشگاه‌های چینی و ارتقاء جایگاه آن‌ها در سطح بین‌المللی بود.
به این ترتیب، نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان توسط نظام رتبه‌بندی دانشگاه شانگ‌های که به رتبه‌بندی علمی دانشگاه‌های جهان شهرت یافت، برای اولین بار در سال ۲۰۰۳، در سطح بین‌المللی منتشر شد و از آن سال به بعد نیز به‌طور سالانه به روز می‌شود.
در سال‌های اخیر، اما یک نهاد دیگر نیز به نام «تایمز هایر اجوکیشن» با راه اندازی سامانه «رده بندی جهانی دانشگاه ها» یک نظام علمی و پژوهشی برای رتبه بندی دانشگاه‌ها در سراسر جهان راه اندازی کرده که منجر به کسب اعتباری مناسب و قابل اتکا در این زمینه شده است. این نهاد بین المللی با استفاده از شاخص‌های متعدد به این نظام رتبه بندی دست یافته و طبق آمار به دست آمده، خروجی این نهاد بسیار مورد توجه دانشجویان در جهان است و به افکار نخبگان و علاقمندان به تحصیلات عالی جهت می‌دهد.
رتبه بندی دانشگاه‌های جهانی بر اساس مدل موسسه تایمز در سال ۲۰۱۹، به تهیه جدولی با حضور ۱۲۵۰ دانشگاه منجر شد که آن را به بزرگترین جدول رده بندی بین المللی دانشگاه‌ها تا به امروز تبدیل کرده است.
به نظر، این تنها جدولی است که بر اساس بررسی و قضاوت عملکرد دقیق دانشگاه‌های پر تحرک جهان تنظیم شده و مأموریت‌ها و شاخص‌های اصلی آن عبارت است از: تدریس، تحقیق، انتقال دانش و چشم انداز بین المللی. این نهاد از ۱۳ شاخص عملکرد که برای ارائه جامع‌ترین و متعادل‌ترین مقایسه‌ها کالیبره شده بهره می‌برد که مورد اعتماد دانشجویان، دانشگاهیان، مدیران دانشگاه ها، صنعت و حتی دولت‌ها بوده است.
رتبه بندی سال ۲۰۱۹ توسط شرکت خدمات حرفه‌ای PricewaterhouseCoopers) PwC) نیز حسابرسی شده تا مورد نظارت یک نهاد مستقل دیگر نیز قرار گیرد.
امسال در صدر فهرست بهترین دانشگاه‌های جهان، دانشگاه آکسفورد و دانشگاه کمبریج برای دومین سال پیاپی قرار دارند.
دانشگاه «ییل» تنها تازه وارد ۱۰ دانشگاه برتر است و از مکان دوازدهم به مقام هشتم صعود کرده، در حالی که دانشگاه ETH زوریخ سوئیس از این گروه نخبه‌ها خارج شده و از جایگاه دهم مشترک به پله یازدهم سقوط کرده است.
دانشگاه Tsinghua نیز با جهش ۸ پله‌ای، حالا در رتبه ۲۲ جهان و البته دانشگاه برتر آسیا است. بالا رفتن دانشگاه‌های چین در این رتبه بندی نشان می‌دهد که تلاشی هماهنگ در زمینه افزایش کیفی آن‌ها در بیست سال اخیر صورت گرفته است.
با این حال ژاپنی‌ها هم با حضور ۱۰۳ دانشگاه در جدول کلی، توانستند از انگلستان سبقت گرفته و به عنوان دوم در رده بندی کشور‌ها قرار بگیرند. رتبه اول کشور‌ها از نظر تعداد به ایالات متحده اختصاص دارد. همچنین خبر‌های خوبی برای فرانسه وجود دارد که از سال ۲۰۱۱ برای اولین بار ۵۰ دانشگاه برتر دارد، در حالی که چندین دانشگاه برجسته در ایتالیا، اسپانیا و کانادا نیز ارتقا یافته اند.
در عین حال ۸۶ کشور جهان از جمله عراق، جامائیکا، نپال، تانزانیا و قزاقستان برای اولین بار نماینده‌ای در این فهرست دارند. نکته جالب اینجاست که از جمع دانشگاه‌های ایران نیز چند تایی در رتبه‌های بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ وجود دارند.
ایران در میانه‌های جدول
نخستین دانشگاه ایرانی در این فهرست، دانشگاه نوشیروانی بابل است. دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در رده‌بندی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ تایمز در بخش عمومی در رتبه اول دانشگاه‌های ایران و در سال ۲۰۱۸ در رده ۳۰۱ تا۳۵۰ دانشگاه‌های جهان قرار گرفته و همچنین در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نیز رتبه اول ایران و رتبه کلی ۳۵۱ تا ۴۰۰ جهان را کسب کرد. امتیازات بالای دانشگاه در بخش ارجاعات مقاله، دلیل اصلی کسب این رتبه در این سال‌ها شده‌است. قبلا ذکر شد که رتبه‌بندی تایمز بر اساس ۶ معیار اصلی آموزش، مقالات، درآمد از صنعت، ارجاعات، وجهه بین‌المللی و کلی انجام می‌شود که سهم ارجاعات در رتبه عمومی از سایر پارامتر‌ها بسیار بیشتر است.
دانشگاه صنعتی امیر کبیر با کسب رتبه ۵۰۱ دومین ایرانی در جدول است و دانشگاه کاشان در پله ۶۰۱ تا ۸۰۰ سومین دانشگاه ایرانی است. در ادامه دانشگاه‌های علوم و فناوری، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه پزشکی مشهد، دانشگاه شریف، دانشگاه فناوری شیراز، دانشگاه تبریز، دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در جایگاه مشترک ۶۰۰ تا ۸۰۰ قرار گرفته اند.
در جمع دانشگاه‌های حائز رتبه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نیز دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه گیلان، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه اصفهان، دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه مازندران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه شیراز به ترتیب قرار گرفته اند. اولین دانشگاه ایرانی در رتبه بالای ۱۰۰۰ نیز دانشگاه الزهرا است.
رده بندی ۱۰ دانشگاه برتر جهان (رنکینگ تایمز)
رده بندی تایمز در بخش نخبه‌ترین دانشگاه‌های جهان به این شرح است:
۱- دانشگاه آکسفورد با ۲۰ هزار و ۲۹۸ دانشجو
۲- دانشگاه کمبریج با ۱۸ هزار و ۷۴۹ دانشجو
۳-دانشگاه استنفورد با ۱۵ هزار ۸۷۸ دانشجو
۴- دانشگاه ماساچوست (MIT) با ۱۱ هزار و ۲۳۱ دانشجو
۵- انستیتو فناوری کالیفرنیا با ۲ هزار و ۲۵۵ دانشجو
۶- دانشگاه هاروارد با ۲۰ هزار و ۵۹۵ دانشجو
۷- دانشگاه پرینستون با ۷ هزار و ۹۹۶ دانشجو
۸- دانشگاه ییل با ۱۲ هزار و ۳۱۸ دانشجو
۹- امپریال کالج لندن با ۱۶ هزار و ۴۲۵ دانشجو
۱۰- دانشگاه شیکاگو با ۱۳ هزار و ۵۶۲ دانشجو
