کوپنی کردن کالا‌ها برای دولت هیچ ننگی به همراه ندارد

دیدارنیوز- در جلسه علنی مجلس و در زمان بررسی لایحه بودجه ۹۸، نمایندگان مجلس با پیشنهاد کمیسیون تلفیق در مورد استفاده از کالابرگ (کوپن سابق) موافقت کردند.

بر اساس این مصوبه، دولت موظف است با این مبلغ، کالا‌های اساسی از جمله دارو، تجهیزات پزشکی و نهاده‌های کشاورزی و دامی مانند کنجاله سویا، جو و ... را با ارز دولتی وارد و یا از تولیدکنندگان داخلی خریداری کند. نمایندگان مجلس همچنین تصویب کردند که دولت برای توزیع این کالا‌ها از «کالابرگ الکترونیکی» استفاده کند. طبق این مصوبه، دولت موظف شده که گزارش عملکرد خود در این باره را سه ماه یک بار به کمیسیون‌های برنامه و بودجه، اقتصاد، کشاورزی و صنایع مجلس ارائه کند.

احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در شهریور ماه گفته بود که این وزارتخانه طرح اختصاص «کالا کارت» به ۱۰ میلیون نفر با مبلغ ماهیانه ۱۰۰ هزار تومان را به دولت ارائه کرده است. به گفته او در این طرح قرار است کارت‌های بانکی افرادی که یارانه به آن‌ها واریز می‌شود تبدیل به «کالا کارت» شوند و افراد با مراجعه به فروشگاه‌ها به میزان تعیین شده، کالا‌های اساسی دریافت کنند.

پیش از میدری، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور نیز از احتمال توزیع کوپن برای کاهش فشار اقتصادی تحریم‌ها بر اقشار متوسط و کم درآمد خبر داده بود، البته بحث کوپنی شدن برخی اقلام، جدید نیست. از سال ۸۴ تا به امروز دو بار این کار در باره بنزین و گوشت قرمز انجام شده است که نتیجه در هر دو مورد نه تنها به ساماندهی بازار کالا‌های اشاره شده، منجر نشد، بلکه بر نگرانی‌ها نسبت به آینده اقتصادی کشور هم افزود.

در زمان جنگ ایران وعراق ۱۶ کالای اساسی سازماندهی شد و شیوه عرضه کوپنی مدنظر قرار گرفت، زیرا در آن زمان روند واردات کالا‌های مصرفی مردم و مواد اولیه مورد نیاز صنایع ایران، مختل و ریسک تردد کشتی‌های باری به مقصد ایران افزایش یافته بود و محموله‌های روی آب نیز در معرض تهدید عراق قرار داشتند وانتقال مبادی واردات ایران به بنادر کوچک‌تر از جمله بندرعباس هم زمان‌بر بود، بنابراین ایده کوپنی شدن در کمتر از یک هفته در دولت شهید رجایی به تصویب رسید و اجرایی شد.

با وجودآنکه این شیوه نزدیک به ۸ سال است که اجرایی نمی‌شود، اما هربار که کشور با مشکل جدی اقتصادی روبرو می‌شود از آن سخن به میان می‌آید. پس از آنکه دونالد ترامپ وارد کاخ ریاست‌جمهوری آمریکا شد، جهت وفا به عهد از برجام خارج و در نتیجه آن، تحریم‌های ایران که در زمان ریاست جمهوری اوباما به حالت تعلیق درآمده بود، مجدد برگشت، لذا دوباره بحث کوپنی شدن با این تفاوت که شکل آن از کاغذ به الکترونیک تغییر خواهد کرد، به میان آمد، ولی مدافعان و طراحان این روش مشخص نکرده‌اند اساسا مردم کشور، آمادگی پذیرش این مسئله را با گذشت ۴۰ سال از عمر انقلاب دارند یا خیر؟

حجت الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم، کارشناس مسائل اقتصادی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در رابطه با مصوبه مجلس درخصوص کوپنی شدن کالا‌های ضروری در گفتگو با دیدارنیوز گفت: ایران در شرایط جنگی قرار دارد و نباید خود را فریب داد و این جنگ به مراتب نسبت به جنگ تحمیلی بدتر است، زیرا هم روانی و هم اقتصادی است.

وی در ادامه اضافه کرد: درشرایط جنگ اقتصادی، تبعا ورودی منابع مالی کشور در اثر کاهش صدور نفت و برخی از کالا‌های صادراتی پائین آمده است و در این شرایط ناگزیر باید از منابع کمتر، استفاده بهینه‌تری انجام شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی دراین خصوص توضیح داد: مسئله دیگر که باید مورد اشاره قرار گیرد، حاکمیت بلبشوی قیمت‌ها است. در این شرایط دولت باید تلاش کند کالا‌های اساسی خصوصا به خانواده‌های کم درآمد جامعه با قیمت‌های نازلی به دست‌شان برسد. به طورمثال پیش‌بینی شده است ۱۴ میلیارد دلار به کالا‌های اساسی با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان اختصاص دهند، ولی مطمئنا این ارز با شرایط فعلی قیمت تمام شده و نزدیک به تمام شده، به دست خانواده‌ها نخواهد رسید.

مصباحی‌مقدم با اشاره به اینکه مصوبه مجلس، برگشت به عصر کوپنی است، بیان کرد: باید در نظر داشت که کوپن امروز با گذشته متفاوت است. در زمان جنگ کوپن‌ها کاغذی بود، ولی براساس مصوبه مجلس قرار است الکترونیکی باشد. کالابرگ‌های کاغذی امکان جابه جایی و خرید و فروش داشت، ولی در شکل جدید، این قابلیت وجود ندارد و با استفاده از کد ملی اشخاص، مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقلب ناپذیر است. فروشگاه‌هایی مجوز عرضه اینگونه کالا‌ها را خواهند داشت که بتوان کارشان را نظارت کرد تا از آن سوء استفاده صورت نگیرد.

این نماینده پیشین مجلس در ادامه اظهار داشت: مردم هزینه مابه التفاوت قیمت ارز را بدون بهره‌‍ ‎‏‌‎برداری از منافع آن می‌پردازند و درصورتی که براساس پیشنهاد برخی از نمایندگان بنا باشد ارز ۱۴ میلیارد دلار آزاد سازی شود، شوک مجددی به قیمت‌ها وارد خواهد شد که متاسفانه از آن غافل هستند.

وی در این خصوص ابراز داشت: کوپنی کردن کالا‌ها برای دولت هیچ ننگی به همراه ندارد، واقعیتی است که بسیاری از کشور‌ها در شرایط ضرورت به آن رو می‌آورند و نتایج بسیار آرام‌بخشی را برای مردم به دنبال خواهد داشت، زیرا مردم به طور روزانه با شوک افزایش قیمت‌ها از نظر روانی مواجه نخواهند شد.

این کارشناس مسائل اقتصادی دراین‌باره که نتیجه توزیع گوشت قرمز درچند روز گذشته مفید نبود، توضیح داد: تمام شرایط را درخصوص توزیع گوشت قرمز رعایت نکردند، به این معنا که نظارت موثری که باید نسبت به حجم گوشتی که ازاین طریق توزیع می‌شد، صورت نگرفت، بنابراین اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی هم روی داد، اما در دوران جنگ ازنظر ثبات قیمت‌ها درطول ۸ سال تجربه موفقی را ملت ایران پشت سر گذراندند.

مصباحی‌مقدم دراین‌باره که برگشت به کوپنی شدن کالا‌های اساسی زیبنده جمهوری اسلامی پس از ۴۰ سال نیست، خاطر نشان کرد: کوپنی کردن برخی کالا‌های اساسی جای هیچ ایرادی ندارد، البته شرایط امروز ما با جنگ ایران و عراق از نظر منابع درآمدی بسیار متفاوت است. در آن زمان ۶ تا ۹ میلیارد دلار صادرات نفتی داشتیم، صادرات غیر نفتی هم حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار بود، ولی امروز صادرات غیر نفتی کشور از ۴۰ میلیارد دلار بالاتر است و صادرات نفتی براساس پیش بینی‌ها حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار خواهد بود، به این معنا که ۱۰ برابر زمان جنگ، ورودی مالی داریم.

این نماینده پیشین مجلس در ادامه افزود: متاسفانه مدیریت اقتصادی کشور در شرایط حاضر از کفایت لازم برخوردار نیست و نتیجه آن این است که دستاورد‌های مردم، با شایستگی‌هایشان تطابق ندارد. لازمه سازوکار مصوبه مجلس این است که به دقت کار‌ها کنترل شود، زیرا در هر صورت باید از این برهه‌ای که پیش آمده با کمترین رنج برای مردم، عبور کرد تا کمک‌ها برای قشر کم درآمد جامعه دقیقا به هدف اصابت کند.