علی بیگدلی، کارشناس مسائل امریکا در تحلیل خود از وضعیت فعلی میان ایران و کشورهای غربی می‌گوید: دیپلماسی برای حل اختلافات طراحی شده است. به نظر می‌رسد باید پیش از تشدید بحران‌ها، باب گفتوگو را باز کنیم.
دیدارنیوز: با فروکش کردن موقت تنش‌ها در پی جنگ ۱۲روزه اخیر میان ایران و اسرائیل دیپلماسی باردیگر در کانون تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی قرار گرفته است. انتشار خبر توافق اولیه میان تهران و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) جهت ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، آن‌هم در میانه افزایش بی‌اعتمادی متقابل، حامل پیام‌هایی متناقض است که نشان از تقارن امید به دیپلماسی و بیم از بازگشت دوباره به فضای تهدید و فشار دارد.
در شرایطی که مقامات ایران از اراده واقعی برای بازگشت به گفتوگو سخن می‌گویند، غرب به‌ویژه امریکا و اروپا از فرصت محدود و ضرورت پیشرفت ملموس می‌گویند. همزمان تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه ازسوی سه کشور اروپایی و اظهارات مقامات غربی درخصوص بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، نشان‌دهنده فشار فزاینده‌ای است که با هدف واداشتن تهران به امتیازدهی طراحی شده است.
در این میان، سایه سنگین حملات اخیر به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران و تحلیل‌های متناقض رسانه‌های غربی درباره میزان خسارات، به وضوح ابعاد روانی نبردی پنهان را نشان می‌دهد که بر میز مذاکرات سایه افکنده است. ازسوی دیگر، گزارش‌هایی از احتمال ارسال تجهیزات نظامی بیشتر به تل‌آویو ازسوی امریکا، گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشت احتمالی درگیری‌ها را تقویت کرده‌اند. با وجود این، مقامات ایرانی همچنان بر این باورند که راه خروج از این بن‌بست صرفا از مسیر دیپلماسی می‌گذرد مشروط به ترک جاه‌طلبی‌های نظامی و ارایه تضمین‌های روشن. حال باید دید آیا اروپا به دنبال احیای نقش مستقل خود در پرونده هسته‌ای است یا با امریکا در مسیر فشار حداکثری همگرا شده است و مهم‌تر از همه، ایران چگونه خواهد توانست در میانه این نبرد چندوجهی، از منافع و امنیت خود پاسداری کند.
روزنامه اعتماد با هدف ارزیابی سناریو‌های احتمالی تحولات روز‌های آینده میان تهران و دولت‌های غربی با علی بیگدلی، کارشناس مسائل سیاست خارجی گفتوگو کرده است. بیگدلی ضمن اشاره به تحولات مهم حاکم بر ژئوپلیتیک خاورمیانه تاکید کرد باید ضمن درک واقع‌بینانه از چنین شرایطی ابتکار عمل در حوزه دیپلماسی با امریکا و اروپا را در دست بگیریم.
مشروح گفتوگو در ادامه می‌آید:
علی بیگدلی: احیای اعتماد به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نخستین گام در مسیر تنش‌زدایی است
علی بیگدلی، کارشناس مسائل امریکا در پاسخ به سوالی درباره رایزنی‌های میان تهران و واشنگتن با لحاظ کردن شروطی که ایران برای بازگشت به دیپلماسی قائل شده است تاکید کرد: ما امروز با معضلی مهم مواجه هستیم و آن اینکه در وضعیت بلاتکلیفی و بی‌عملی در برابر مجموعه‌ای چهارضلعی از بازیگران بین‌المللی قرار گرفته‌ایم که با ما در تعارض هستند: امریکا، اروپا، اسرائیل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ لذا در چنین شرایطی به‌وضوح نیازمند اتخاذ تصمیمی عاقلانه و راهبردی هستیم که منافع ملی را در اولویت قرار دهد، نه سیاست‌های پرتنش و هزینه‌زا. برای کاهش سطح تنش، باید ابتکار عمل را در دست بگیریم. نخستین گام، بازسازی اعتماد با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. شفافیت، می‌تواند یکی از ابزار‌ها جهت کاهش تنش برای ورود به مذاکرات باشد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه گفت: نکته دیگر، نحوه ورود به مذاکره است. دیپلماسی برای حل اختلافات طراحی شده است. به نظر می‌رسد باید پیش از تشدید بحران‌ها، باب گفتوگو را باز کنیم.
بیگدلی در ادامه با اشاره به اظهارات اخیر نمایندگان مجلس در باب انجام غنی‌سازی نود درصدی تاکید کرد: چنین طرح‌هایی بسیار پرریسک و خطرناک هستند و می‌تواند کشور را به سمت الگوهایی، چون کره‌شمالی سوق دهد و انزوای سیاسی و اقتصادی ایران را عمیق‌تر کند. به باور بیگدلی در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، ممکن است شاهد بازگشت تحریم‌های همه‌جانبه و خروج از سازمان‌هایی، چون بریکس و شانگهای باشیم؛ لذا اکنون بیش از هر زمان دیگری به عقلانیت در سیاست خارجی نیاز داریم. به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه، الزامات تازه‌ای را برای ما ایجاد کرده که باید با درک واقع‌بینانه به آن پاسخ دهیم. ادامه سیاست‌های پیشین به ضرر منافع ملی کشورمان خواهد بود و ما باید این تغییرات در ژئوپلیتیک خاورمیانه را به خوبی درک کنیم.
بیگدلی درخصوص پیامد‌های گمانه‌زنی‌های ادعایی واشنگتن مبنی بر میزان خسارات تجاوز امریکا به تاسیسات هسته‌ای کشورمان تاکید کرد: فراموش نکنید در شرایطی قرار داریم که هر لحظه احتمال حمله اسرائیل به ایران وجود دارد. نباید این مساله را کوچک یا بی‌اهمیت تلقی کنیم. توجه بیش از حد به حواشی تقابل جناح‌های امریکایی که مدام بر این موضوع تاکید می‌کنند به همراه تعلل و بی‌تصمیمی در چنین وضعیتی، صرفا بستر را برای اعمال فشار‌های بیشتر یا حتی حملات احتمالی بعدی فراهم می‌کند. بنابراین باید بدون توجه به این حواشی پیش‌دستانه عمل کنیم و ابتکار عمل را در دست بگیریم. اینکه منتظر بمانیم دیگران چه تصمیمی می‌گیرند تا ما متناسب با آن واکنش نشان دهیم، رویکردی نادرست است.
به گفته بیگدلی از طرفی آنچه امروز در امریکا در جریان است، عمدتا ریشه در اختلافات حزبی و جناحی دارد. دموکرات‌ها اعلام کرده‌اند که هیچ‌یک از اقدامات تهاجمی امریکا در قبال ایران موفقیت‌آمیز نبوده است. ما نباید وارد این کشمکش‌های داخلی امریکا شویم و نباید سیاست خارجی خود را برمبنای اختلافات میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان تنظیم کنیم. اولویت ما باید تامین منافع ملی ایران باشد. مهم است که ایران جایگاه خود را در خاورمیانه بازتعریف کند. منافع ما ایجاب می‌کند که در بازی جدید خاورمیانه، نقش فعال و مستقلی ایفا کنیم. راهکار کلیدی، ورود مستقیم به مذاکره با امریکا و اروپا است.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه گفت: فعال شدن اسنپ‌بک به صورت همزمان می‌تواند ایران را با یک خشکسالی اقتصادی عمیق مواجه کند؛ وضعیتی که در آن نه چین و نه روسیه امکان استفاده از حق وتو در شورای امنیت را ندارند و ما عملا در مقابل یک جبهه متحد بین‌المللی قرار خواهیم گرفت. ورود به مذاکره مستقیم با امریکا، از یک‌سو می‌تواند مانع چنین فشاری شود و از سوی دیگر، به‌نوعی پاسخ استراتژیک به تهدیدات اسرائیل نیز تلقی خواهد شد.
بیگدلی در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» در باب ارزیابی دیدار اخیر مقامات دفاعی تل‌آویو و واشنگتن و امضای یادداشت محرمانه انتقال تسلیحات تاکید کرد: حمایت ایالات‌متحده از اسرائیل یک قاعده نانوشته در سیاست امریکاست؛ چه در میان جمهوری‌خواهان و چه دموکرات‌ها و نقش لابی‌های حامی اسرائیل بسیار پررنگ است. در حملات اخیر اسرائیل که به مدت دوازده روز ادامه یافت و هزینه‌ای بالغ بر ده میلیارد دلار در بر داشت، بخش زیادی از تامین مالی ازسوی نهاد‌ها و لابی‌های حامی اسرائیل صورت گرفت. حتی در خرید سلاح‌ها و تجهیزات نظامی نیز که اخیرا میان مقامات امریکایی-اسرائیلی انجام شده، عمده هزینه‌ها مستقیما از بودجه اسرائیل پرداخت نمی‌شود، بلکه توسط لابی‌های یهود امریکا تامین می‌شود.
