جزئیات یک نبرد پنهان

دیدارنیوز: افشای این حملات، نبرد کلامی میان ایران و اسرائیل را وارد مرحله تازه‌ای می‌کند؛ جایی که هر دو طرف سعی دارند پیروزی مطلق را به نام خود ثبت کنند. داده‌های جدید توسط گروهی از دانشگاهیان آمریکایی در دانشگاه ایالتی اورگان، که در زمینه تشخیص خسارات بمب‌گذاری در مناطق جنگی با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای تخصص دارند، در اختیار تلگراف قرار گرفته است.

بر اساس این داده‌ها، شش موشک ایرانی به پنج پایگاه نظامی اسرائیل برخورد کرده‌اند. به نظر می‌رسد این حملات نتوانسته اختلال چندانی در عملکرد این پایگاه‌های نظامی ایجاد کند. سخنگوی ارتش اسرائیل در پاسخ به پرسش تلگراف درباره آمار رهگیری موشک‌ها و خسارت به پایگاه‌ها، از اظهار نظر خودداری کرده و تنها اعلام کرده «همه واحد‌های مربوطه در طول عملیات به فعالیت خود ادامه دادند.»

آسیب‌پذیری سامانه دفاع موشکی اسرائیل

این حملات نظامی در حالی صورت گرفت که پیش‌تر ۳۶ موشک دیگر نیز موفق شده بودند از سامانه دفاع هوایی اسرائیل عبور کنند و خسارات قابل توجهی به زیرساخت‌های مسکونی و صنعتی وارد آورند. با وجود این خسارات، تنها ۲۸ نفر در اسرائیل جان باختند؛ آماری که نشان‌دهنده کارآمدی سامانه هشداردهی و استفاده منظم مردم از پناهگاه‌ها و اتاق‌های ایمن است.

تحلیل تلگراف نشان می‌دهد که اگرچه بیشتر موشک‌های ایرانی توسط سامانه‌های دفاعی رهگیری شدند، اما سهم موشک‌هایی که موفق به عبور از این سد شدند، در هشت روز نخست جنگ روندی افزایشی داشته است. به گفته کارشناسان، دلایل این موضوع هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما می‌تواند به کمبود موشک‌های رهگیر اسرائیلی، بهبود تاکتیک‌های شلیک و استفاده ایران از موشک‌های پیشرفته‌تر مربوط باشد.

سامانه‌های دفاعی؛ لایه‌های دفاعی اسرائیل و نقش آمریکا

سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین که بیش از همه شناخته شده است، در اصل برای مقابله با پرتابه‌های کوتاه‌برد مانند خمپاره طراحی شده و تنها بخشی از شبکه دفاعی چندلایه اسرائیل محسوب می‌شود. سامانه داوود، لایه میانی را تشکیل می‌دهد و برای رهگیری پهپاد‌ها و موشک‌هایی با برد تا ۳۰۰ کیلومتر بهینه شده است. در بالاترین سطح، سامانه پیکان قرار دارد که مسئولیت رهگیری موشک‌های بالستیک برد بلند پیش از ورود مجدد به جو را بر عهده دارد.

در طول جنگ، این سامانه‌ها توسط دو سامانه دفاعی زمین‌پایه آمریکایی THAAD و موشک‌های رهگیر مستقر بر ناو‌های آمریکایی در دریای سرخ نیز پشتیبانی شدند. تخمین زده می‌شود آمریکا در این مدت دست‌کم ۳۶ موشک رهگیر THAAD را به ارزش هر کدام حدود ۱۲ میلیون دلار شلیک کرده باشد.

در سرزمین کوچکی مانند اسرائیل با جمعیتی حدود ۹.۷ میلیون نفر، عبور موشک‌ها از سامانه‌های دفاعی به‌شدت معروف آنها، شوکی بزرگ ایجاد کرد. مقامات مجبور شدند رسما اعلام کنند که «دفاع موشکی اسرائیل صد درصدی نیست». دست‌کم ۱۵ هزار نفر بر اثر این حملات بی‌خانمان شده‌اند و اسکان آنها در هتل‌های سراسر کشور و محدودیت استفاده از اماکن مسکونی به‌طور گسترده‌ای گزارش شده است.

در عین حال، گمانه‌زنی‌ها درباره هدف قرار گرفتن پایگاه‌های نظامی هم در داخل اسرائیل رو به افزایش است. راویو دراکر، یکی از مطرح‌ترین روزنامه‌نگاران اسرائیلی، هفته گذشته گفت: «موشک‌های زیادی از ایران به پایگاه‌های نظامی و اماکن استراتژیک اسرائیل اصابت کرد که هنوز هم درباره آنها گزارشی منتشر نشده.»

ارزیابی خسارت و ابهام‌های باقی‌مانده

کوری شر، پژوهشگر دانشگاه ایالتی اورگان، اعلام کرد که تیم او در حال تهیه ارزیابی کامل‌تری از خسارات وارده به اسرائیل و ایران است و نتایج نهایی تا دو هفته دیگر منتشر خواهد شد. او توضیح داد که داده‌های راداری برای سنجش خسارات، تغییرات محیط ساخته‌شده را پس از انفجار‌ها بررسی می‌کند، اما برای تأیید قطعی نیاز به گزارش‌های میدانی یا تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بالا وجود دارد.

تلگراف در تحلیل داده‌ها به این نتیجه رسیده که سامانه‌های دفاعی آمریکا و اسرائیل در مجموع عملکرد مناسبی داشته‌اند، اما تا روز هفتم جنگ حدود ۱۶ درصد موشک‌ها موفق به عبور از سد دفاعی شده‌اند؛ آماری که با ارزیابی قبلی ارتش اسرائیل مبنی بر موفقیت ۸۷ درصدی سامانه‌ها تقریبا همخوانی دارد.

جنگ روایت‌ها

در ایران، مقامات رسمی و رسانه‌های دولتی با انتشار تصاویر نفوذ موشک‌ها به سامانه‌های دفاعی اسرائیل تلاش دارند افکار عمومی داخلی را قانع کنند که ایران پیروز این جنگ بوده است. در برخی رسانه‌ها کاریکاتور‌هایی منتشر شده که سامانه گنبد آهنین را به سخره می‌گیرند و روی ویدئو‌های اصابت موشک به شهر‌های اسرائیل سرود‌های انقلابی پخش می‌شود.

مقامات ایرانی می‌گویند عامل اصلی نفوذ به سامانه‌های دفاعی اسرائیل، استفاده همزمان از موشک‌ها و پهپاد‌ها برای سردرگم کردن سیستم‌های دفاعی بوده است. آنها تاکید دارند که موشک‌های سریع در کنار پهپاد‌های کندتر باعث تقسیم توجه سامانه‌های دفاعی شده و حتی اگر بسیاری از پهپاد‌ها رهگیری شوند، باز هم این تاکتیک باعث ایجاد اخلال و کاهش اثربخشی دفاع اسرائیل شده است.

با وجود این، اسرائیل همچنان توانسته است در سراسر خاک ایران اهداف مورد نظر خود را هدف قرار دهد و ضربات سنگینی به فرماندهی نظامی و برنامه هسته‌ای این کشور وارد کند.

با این حال، به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از زرادخانه موشکی ایران همچنان دست‌نخورده باقی مانده است. حتی بر اساس ارزیابی‌های اسرائیلی، تنها نیمی از پرتابگر‌های موشکی ایران در جریان این جنگ نابود شده و ذخایر موشکی قابل توجهی همچنان وجود دارد. یک مقام نظامی اسرائیل گفته است: «ایران حدود ۴۰۰ پرتابگر داشت که بیش از ۲۰۰ مورد از آنها را نابود کردیم و این مساله گلوگاه جدی در عملیات موشکی آنها ایجاد کرد.»

به گفته او، در آغاز این درگیری، ایران حدود ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ موشک بالستیک در اختیار داشت و به سرعت به سمت تولید انبوه پیش می‌رفت؛ روندی که می‌تواند طی سال‌های آینده موجودی موشکی ایران را به ۸ تا حتی ۲۰ هزار فروند برساند.