در صورت حمله اسرائیل، «روسیه» از ایران حمایت نظامی می‌کند؟

دیدارنیوز: تقریبا تمام کشور‌های جهان به اتفاق در تلاش برای قانع کردن اسرائیل به عدم اقدام متقابل در برابر حمله ایرانند. اما هنوز هیچ نشانه قطعی برای اطمینان از چنین خویشتنداری از جانب اسرائیل وجود ندارد. سوال اینجاست که در صورت بروز چنین حمله‌ای آیا ایران می‌تواند روی حمایت نظامی دوستانش حساب باز کند؟ در این گزارش موضع مهمترین شریک ایران، یعنی روسیه را بررسی کرده‌ایم.

شنبه شب (۲۵ فروردین) ایران برای نخستین بار حمله پهپادی و موشکی وسیعی علیه اسرائیل انجام داد. این حمله ابتدا با تعداد بیشماری پهپاد که از خاک ایران بلند شده بودند آغاز شد و سپس با پرتاب موشک ادامه پیدا کرد. این عملیات که توسط سپاه، عملیات «وعده صادق» نامگذاری شده تا طلوع آفتاب ۲۶ فروردین ادامه داشت و سپس متوقف شد. صبح روز یکشنبه سردار باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح ایران اعلام کرد «عملیات علیه اسرائیل از نظر ما تمام شده است، اما پاسخ ایران به هر اقدامی بسیار بزرگ‌تر خواهد بود.»

نتیجه اولین نشست کابینه جنگ اسرائیل، تصویب مجوز اقدام «دفاعی و تهاجمی» بود. برخی منابع آگاه از نشست گفته‌اند بنی گانتز عضو کابینه جنگ از موافقان حمله مستقیم به ایران است، اما نظر او با اجماع اعضا همراه نیست. خروجی نشست اول این بوده که اسرائیل حتما انتقام می‌گیرد، اما زمان و نحوه آن مشخص نیست. خروجی بعدی، قدردانی عمیق اسرائیل از آمریکا و متحدانش برای کمک به رهگیری و سرنگونی پرتابه‌های ایران بود. به اذعان اسرائیلی‌ها، ایران بالغ بر ۳۰۰ پرتابه شامل موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرده که به ادعای آن‌ها ۹۹ درصد پرتابه‌ها دفع شده اند؛ بنابراین آنچه اسرائیل را در بامداد روز یکشنبه نجات، کمک متحدانش بود.

اگر اسرائیل تصمیم به حمله انتقام‌جویانه بگیرد، متقابلا ایران هم باید به سرمایه‌هایش در نظام بین‌الملل تکیه کند. در چنین شرایطی مهمترین شریک ایران، همسایه شمالی است.

رویداد۲۴ در این گزارش موضع روسیه در قبال تحولات اخیر را بررسی کرده و به این سوال پاسخ داده که آیا روسیه در صورت حمله مستقیم اسرائیل، از ایران حمایت نظامی خواهد کرد؟

موضع روسیه در قبال حمله ایران به اسرائیل چه بود؟

وزارت خارجه روسیه صبح روز یکشنبه بیانیه‌ای صادر کرد و حمله ایران را در «چارچوب حق دفاع از خود» و «بر اساس ماده ۵۱ منشور سازمان ملل» خواند که در پاسخ به حمله به ساختمان کنسولگری ایران در سوریه انجام شده است.

نماینده روسیه در سازمان ملل در نشست شب گذشته شورای امنیت سازمان ملل، حمایت جانانه‌ای از ایران کرد. وسلی نبنزیا شورای امنیت را برای عدم موضع‌گیری درقبال حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه سرزنش کرد و گفت این باعث تاسف است که این جلسه بعد از حمله اسرائیل تشکیل نشد.

او حتی اسرائیل را برای عدم تعهد به قطعنامه‌های سازمان ملل مورد انتقاد قرار داد و آن را نشان دهنده بی احترامی اسرائیل به تمام کسانی خواند که در این جلسه حضور داشتند فارغ از اینکه شورا چه تصمیمی بگیرد.

ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم در پاسخ به درخواست سیمون هالپرین سفیر اسرائیل در مسکو برای محکومیت حمله ایران گفت که محکومیت حملات کی‌اف به خاک روسیه توسط مقامات تل آویو را به خاطر نمی‌آورد.

رئیس جمهور روسیه و کاخ کرملین هنوز به طور علنی اظهار نظری نکرده است. اما دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه گفت که جنگ بین اسرائیل و ایران، چشم‌انداز جو بایدن برای انتخاب مجدد در ایالات متحده را وخیم خواهد کرد.

احمد وخشیته پژوهشگر و استاد علوم سیاسی دانشگاه دوستی ملل روسیه در گفتگو با رویداد۲۴ درباره موضع روسیه در شرایط کنونی به موضوع حمله اول آوریل اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه و مساله نقض آشکار کنوانسیون ۱۹۶۳ اشاره کرده که مورد توجه روس‌ها هم قرار گرفته است.

او به اظهارات پسکوف سخنگوی کرملین بعد از سخنرانی رهبری که گفت به خاک ایران حمله شده و ما پاسخ می‌دهیم، اشاره کرده و میگوید پسکوف همه طرف‌ها را دعوت به خویشتن داری کرد، اما نهایتا این خویشتن داری از سمت ایران شکل نگرفت، اما واکنش روسیه نشان می‌دهد معتقد است حمله حق مشروع ایران بوده و اگر شورای امنیت نشست ویژه‌ای بعد از اول آوریل برگزار و اقدام اسرائیل را محکوم می‌کرد، شاید این حجم از فشار به جمهوری اسلامی نمی‌آمد که چنین واکنشی نشان بدهد.

او با بیان اینکه نه تنها روسیه، که شریک ایران است، بلکه حتی عربستان که رقیب منطقه ایست هم اقدام ایران را محکوم نکرده می‌گوید: این نشان می‌دهد همه کشور‌های منطقه هم تا حدودی رفتار هیجانی جمهوری اسلامی را درک و در عین حال محکوم نمی‌کنند.

آنچه مسلم است این است که روسیه از محکوم کردن ایران خودداری کرده، حق ایران برای دفاع و حمله انتقام جویانه را به رسمیت شناخته، جامعه بین الملل به ویژه کشور‌های غربی را برای عدم توجه به موضوع حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق که زمینه ساز حمله ایران به اسرائیل بوده را مورد سرزنش قرار داده و اسرائیل را به عدم اقدام متقابل دعوت کرده و خواستار تنش زدایی شده است. آنچه مجهول است رفتار احتمالی روسیه در صورت تصمیم اسرائیل به اقدام متقابل و حمله به ایران است.

آیا در صورت حمله اسرائیل، روسیه از ایران حمایت نظامی خواهد کرد؟

وخشیته درباره احتمال حمایت روسیه از ایران در صورت حمله اسرائیل می‌گوید: امروز روسیه به خاطر موضع گیری منفعل اسرائیل در مقابل اوکراین از اسرائیل دلخور است، اما در عین حال روسیه با اسرائیل رابطه خوبی دارد.

او به بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت روس تبار در اسرائیل اشاره کرده و می‌گوید: روسیه نگرانی جدی از بروز جنگ در اسرائیل دارد. افکار عمومی روسیه به خاطر این جمعیت روس تبار خواستار یک جنگ نیستند. اسرائیل جز سه کشور اول مقاصد توریستی روس هاست. از سوی دیگر در دو سال جنگ اوکراین بخش مهمی از مهاجرت روس‌ها به سمت اسرائیل بوده و این نشان دهنده همگرایی دو کشور است.

این استاد دانشگاه و کارشناس حوزه روسیه می‌گوید: اگر اسرائیل تصمیم به حمله بگیرد، روسیه در شرایط سختی قرار خواهد گرفت، از این جهت که باید بین دو شریک خودش یکی را انتخاب کند؛ بنابراین طبیعتا تمایلی به چنین سناریویی ندارد. همان طور که حتی آمریکا هم چنین تمایلی ندارد.

وخشیته تاکید کرده روسیه همه تلاش خود را خواهد کرد که اسرائیل به ایران حمله نکند، اما اگر این اتفاق بیافتد، بعید است که گزینه حمایت مستقیم نظامی از ایران، روی میز باشد.

او یکی دیگر از دلایل عدم مداخله نظامی روسیه در جنگ احتمالی بین اسرائیل و ایران را، پایان یافتن توافق ۲۰ ساله بین تهران و مسکو خوانده است.

وخشتیه می‌گوید: توافق ۲۰ ساله‌ای که زمان خاتمی امضا شد، در آوریل ۲۰۲۱ به اتمام رسیده است. در آن توافق بندی وجود داشت که میگفت اگر یک کشور ثالث، به یکی از طرفین حمله کند، طرفین موظفند از مجرای سیاسی یا از طریق انتقال تسلیحات از طرف دیگر حمایت کنند.

این استاد علوم سیاسی می‌گوید این توافق تمام شده، اما می‌توانست در زمان وزارت ظریف تمدید شود، اما تمدید نشد و قرار بود توافق جدید شکل بگیرد، اما سه سال گذشته و هنوز تمدید نشده و توافق جدیدی امضا نشده؛ بنابراین اساسا روسیه تعهدی ندارد که از ایران حمایت کند.

او تاکید کرده روسیه با وجود دلخوری‌هایی که از اسرائیل بابت موضع گیری هایش در مورد اوکراین دارد، همچنان با اسرائیل همگرایی جدی دارد.