دلیل خاموشی‌های زودهنگام در ایران چیست؟

دیدارنیوز: در سال گذشته که قطعی برق و خاموشی‌های همزمان صنایع و خانه‌ها به فصل سرما و پاییز هم کشیده شد، مسئولین خود در قامت یک منتقد از این وضعیت ابراز نارضایتی کردند و کار به وعده دادن رسید! چنانچه عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، مدعی شد که در تابستان ۱۴۰۴ خاموشی نخواهیم داشت.

 اما سال ۱۴۰۴ هم فرا رسید و این بار قطعی‌های برق بخش خانگی از بهار و در اردیبهشت‌ماه آغاز شد. خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده از دیروز به شهر تهران بازگشت و شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ اطلاعیه‌ای در خصوص خاموشی‌های احتمالی پایتخت صادر کرد.

قطعی‌های ۴ ساعته اطراف تهران!

البته شایان توجه است که روز گذشته خاموشی‌ها به سطح تهران رسید و این درحالی است که قبل از اعلام برنامه و جداول قطعی برق، از چند روز گذشته برق مناطق اطراف تهران و شهرستان‌های دیگر قطع شده بود با این تفاوت که قطعی برق در شهر تهران طبق روال گذشته ۲ ساعت است، اما قطعی‌های برق در برخی شهرستان‌ها به ۴ ساعت در روز و حتی بیشتر هم رسیده و به‌نظر می‌رسد هیچ برنامه مشخصی در خصوص اعمال خاموشی‌ها وجود ندارد.

به گزارش تسنیم، از یکشنبه ۱۴ اردیبهشت، در شهرستان‌های استان تهران از روستا‌ها و شهر‌های شمالی استان (منطقه شمیرانات) تا شهر‌های غرب استان (شهریار و حومه) قطعی‌های دو تا ۴ ساعته برق گزارش شده که اغلب بدون برنامه و در هماهنگی حداقلی با برنامه اعلامی بوده‌اند. این قطعی‌های طولانی و چندباره برق در شهرستان‌های استان تهران و برخی دیگر از استان‌های کشور، در نقاطی که تأمین آب آنها با چاه صورت می‌گیرد موجب قطعی چندساعته آب به دلیل قطعی برق چاه‌های تأمین آب شده است. به طور مثال در منطقه صباشهر شهرستان شهریار، قطعی برق چاه‌ها موجب قطعی بیش از ۴ ساعته آب شرب در روز گذشته شده بود. همچنین در منطقه شمیرانات تهران در برخی شهر‌های شمالی استان، درحالی که قطعی ۲ ساعته میانه روز به‌عنوان قطعی برنامه‌ریزی شده برق اعلام شده بود، این قطعی بیش از ۴ ساعت به‌طول انجامید و هیچ شماره‌ای اعم از ۱۲۱، پاسخگوی مردم کلافه از قطعی‌های برق نبود.

شهروندان مناطق ورامین، قرچک و پیشوا نیز در روز‌های اخیر بار‌ها از قطعی‌های مکرر آب و برق خبر داده‌اند؛ اتفاقی نگران‌کننده که پیش از شروع فصل تابستان، زنگ خطر کمبود منابع و ضعف مدیریت زیرساخت‌ها را به صدا درآورده است. حجم گزارش‌ها درباره قطع برق و آب به‌ویژه در ورامین، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. گزارش‌های مردمی نشان می‌دهد در بسیاری از محله‌های ورامین، قطع برق به‌طور روزانه تکرار می‌شود و در برخی ساعات طولانی‌مدت ادامه دارد. این قطعی‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتد که دمای هوا هنوز به اوج تابستان نرسیده و مصرف برق به پیک سالانه خود نزدیک نشده است.

این وضعیت علاوه بر زنگ خطری که برای وضعیت ناترازی انرژی در تابستان داشت، باعث واکنش‌های گسترده به بی‌برنامگی در قطعی‌ها و بی‌عدالتی در آن، شد. حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، در واکنش به این روند در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر خبر بیشتر بودن قطعی برق در مناطق جنوبی و حاشیه‌ای تهران نسبت به شمال شهر صحت داشته باشد، با تاسف باید بیش از ناترازی انرژی، برای ناترازی عدالت اجتماعی اندوهگین باشیم».

شروع زودهنگام بدون برنامه قبلی

یک کارشناس حوزه انرژی در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» درباره شروع قطعی برق در فصل بهار، اظهار کرد که آغاز قطعی‌های برق منازل زودهنگام آغاز شده است.

فرزین سوادکوهی تصریح کرد: این انتقاد که خاموشی‌ها بدون برنامه قبلی آغاز شده است، در سطح رسانه‌ها نیز ترند شده و در کل این سوال و انتقاد به وزارت نیرو وارد است.

او درباره ناترازی برق عنوان کرد: واژه ناترازی مدت‌هاست که ورد زبان مسئولان مختلف شده است و از آن برای بیان مشکلات برق استفاده می‌شود، اما به نظر من با ناترازی مدیریتی مواجه شدیم که در همه‌ی حوزه‌های انرژی هم به آن دچاریم. این تحلیلگر مسائل انرژی درباره علت ناترازی گفت: این مشکل ریشه در عدم توسعه و توسعه‌نیافتگی دهه‌های گذشته دارد.

سوادکوهی تاکید کرد که در دهه‌های گذشته اگر به فکر بودیم امروز به این شرایط دچار نمی‌شدیم.

او همچنین یادآور شد: این شرایط امروزی در حالی است که کارشناسان در تمام سال‌های گذشته هشدار می‌دادند که در آینده گرفتار این ناترازی فزاینده خواهیم شد.

نقشه راه انرژی تدوین نشده است

این کارشناس درباره ریشه‌های ناترازی برق بیان کرد: این ناترازی از طرفی به کمبود برق و نیروگاه‌های برق‌آبی برمی‌گردد؛ امسال هم که بارش بسیار کم بوده است و این نیروگاه‌ها نمی‌توانند برق زیادی برای شبکه تولید کنند.

سوادکوهی ادامه داد: از سوی دیگر، میزان مصرف هم بالا رفته است و فقط یک قلم اینکه بالای چند میلیون مهاجر در کشور داریم که این افراد نیاز به منابع از قبیل آب، برق، بنزین و ... دارند. به گفته او، هیچکدام از مشکلات تولید و مصرف در محاسبات استراتژیک حوزه انرژی محاسبه نشده و به عبارت بهتر، چیزی به نام نقشه راه یا استراتژی انرژی تدوین و تنظیم نشده است.

این تحلیلگر مسائل انرژی مشکلات این روز‌های برق کشور را طبیعی خواند و تصریح کرد: اینکه قطعی‌های برق منازل زودهنگام آغاز شده است، به دلیل این است که تراز نداریم. اکنون نزدیک ۳۰ هزار مگاوات کم داریم و خاموشی‌ها اول به بخش خانگی می‌رسد.

سوادکوهی یادآور شد: در تمام سال‌های گذشته و در همه دولت‌ها، تلاش بر این بوده است که قطعی در بخش خانگی به وجود نیاید و برق صنایع را قطع می‌کردند، چون می‌دانستند اگر در بخش خانگی برق قطع شود تاوان اجتماعی دارد و واکنش‌های مشکل‌ساز ایجاد می‌کند.

او تاکید کرد:، اما اکنون به نوعی کارد به استخوان رسیده و چاره‌ای ندارند که زودتر بخش خانگی را وارد چرخه بی‌برقی بکنند.

دولت امکان سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاهی ندارد

این کارشناس اقتصاد انرژی گفت: متوقف نشدن رشد ناترازی برق در چندسال گذشته ریشه در ناترازی مدیریتی و توسعه‌نیافتگی دارد.

سوادکوهی افزود: سندیکا‌های صنفی صنعت برق در سال‌های کذشته بار‌ها این هشدار‌ها را به وزارت نیرو و مسئولان امر داده بودند که در سال‌های آینده در پیک مصرف تابستان دچار کمبود‌های زیادی خواهیم شد، اما کسی توجهی به این هشدار‌ها نکرد. او تصریح کرد: دولت نه پول دارد و نه امکان که در حوزه نیروگاهی سرمایه‌گذاری کند.

این تحلیلگر درباره توسعه‌نیافتگی نیروگاه‌ها توضیح داد: انحصاری که دولت در حوزه برق حاکم کرده است، اجازه نمی‌دهد که بخش خصوصی حضور پیدا کند و سرمایه‌گذاریش سودده باشد و بنابراین نیروگاهی ساخته نمی‌شود.

 به گفته وی، وقتی مصرف، به دلیل افزایش جمعیت و مهاجرین، بالاتر می‌رود و در این شرایط تولید، به دلیل فرسودگی سیستم نیروگاهی و عقب‌ماندگی تکنولوژی آن، کمتر می‌شود یا حتی ثابت می‌ماند؛ دچار این مشکلات می‌شویم و خاموشی‌های امروز یک اتفاق طبیعی است.

بی‌عدالتی در قطعی برق

سوادکوهی همچنین درباره آغاز خاموشی‌های برق از مناطق حاشیه‌ای و جنوبی تهران و سپس سرایت آن به دیگر نقاط شهر، تاکید کرد که این رفتار عدالت اجتماعی را مخدوش می‌کند. وی ادامه داد: حتی می‌بینیم در استان‌های جنوبی که اتفاقا بیش از هرجای دیگر در فصل گرما به برق نیاز دارند، ساعات خاموشی بیشتر از پایتخت و استان‌های شمالی‌تر است.

این کارشناس مسائل انرژی گفت: بی‌عدالتی از همینجا شروع شده و بعد که به تهران رسیده، خاموشی‌ها از مناطق جنوب تهران آغاز شده است. 

استان تهران بسیار گسترده شده و تعداد شهرک‌ها و شهر‌های اطراف تهران افزایش یافته؛ همچنین به دلیل مشکل مسکن مردم بیرون از تهران ساکن شده‌اند و این ساخت‌وساز‌ها بار شبکه را دچار مشکل کرده و شبکه نمی‌تواند پاسخگوی این نیاز‌ها باشد. او در پایان خاطرنشان کرد: قطعی برق را از جنوب تهران شروع کردند و سپس به سمت مناطق شمالی‌تر می‌آیند و این رفتار بی‌عدالتی اجتماعی است.

رامتین موثق - توسعه ایرانی