ستون جدید دیدار در حوزه بین‌الملل به نام «ترکیه، از فراز گالاتا» است که تمثیلی است از برج قدیمی گالاتا در استانبول که قرن‌ها دیدبان این کشور بوده و این ستون نیز به نوعی رسانه‌های ترکیه را رصد و ترجمه برخی مطالب را منتشر می‌کند.
دیدارنیوز: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که همه مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: روزنامه صباح (حامی دولت)
نویسنده: پروفسور کورشاد زورلو
مترجم: رضا قنبری (کارشناس مسائل ترکیه)
نه تنها ترکیه بلکه در تمام منطقه و کشور‌های همسایه روند عادی سازی روابط آغاز شده است و به‌ویژه بدلیل انتخابات آتی این گام‌ها در سیاست خارجی ترکیه سریع‌تر برداشته می‌شود. به رغم همه مواضع سخت گذشته، ارتباط با امارات متحده عربی، عربستان سعودی و تا حدی مصر، گسترش میدان مذاکره با رژیم سوریه و حالا عادی سازی روابط با اسرائیل در دستور کار است. البته تنش زدایی با ارمنستان را باید از زاویه دیگری بررسی کرد.
روابط دو طرف در جریان تجاوز اسرائیل به غزه در سال ۲۰۰۸ و با حمله نیرو‌های اسراییلی به کشتی ماوی مرمره- حامل کمک‌های انسانی- در آب‌های بین المللی تیره گشت. در این حملات ۸ شهروند ترکیه کشته و در نتیجه سفیر کشورمان از اسراییل فراخوانده شد.
سپس آن «یک دقیقه‌ای» مشهور داووس ۲۰۰۹ اتفاق افتاد. ترکیه "شرط عذرخواهی، غرامت و رفع حصر غزه " را تا سال ۲۰۱۶ روی میز مذاکره نگه داشته و پس از عذرخواهی نتانیاهو و غرامت ۲۰ میلیون دلاری، تماس‌های دیپلماتیک آرام آرام به راه افتاد. اما محاصره غزه همچنان باقی مانده و طبق اعلام اسرائیل کمک‌ها تنها از طریق این کشور به غزه ارسال می‌شد.
این بار در سال ۲۰۱۸ پس از کشته شدن غیرنظامیان در جریان تظاهرات علیه تصمیم آمریکا برای به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسراییل، روابط بار دیگر قطع و دیگر هیچگاه سفیر ترکیه به اسراییل بازنگشت. البته در این دوره سه ساله دو کشور در مورد مسائل قره باغ، مدیترانه شرقی و سوریه تماس‌های با هم برقرار کردند. چه آنکه روابط رو به بهبود ترکیه و مصر تا سال ۲۰۱۳ پس از تغییر دولت قاهره به سمت اسرائیل چرخیده و روندی ضد ترکی بخود گرفت. امروز هم جریانی با محوریت اسرائیل، مصر، قبرس جنوبی و یونان در شرق مدیترانه در حال شکل گیری است.
هر چند در دو سال گذشته، افزایش سطح گفتگو‌ها با هدف عادی سازی روابط آغاز شده، اما دو تحول اصلی این روند را سرعت داد. گفتگو‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای و تغییر دولت در اسرائیل. چرا که تداوم مراودات اقتصادی، از سرگیری روابط سیاسی و تعیین سفرا تنها با تغییر سیاست‌ها امکان پذیر بود.
رئیس جمهور و نخست وزیر اسرائیل تغییر کرده اند. در ژوئن ۲۰۲۱، اسحاق هرتزوگ با رای پارلمان به عنوان یازدهمین رئیس جمهور اسرائیل انتخاب شد. در آغاز ماه گذشته هم یایر لاپید نخست وزیری را از بنت تحویل گرفته و تا انتخابات زود هنگام اول نوامبر بر سرقدرت است. در غروب ۲۰ ژوئن، بنت و لاپید این تصمیم را گرفتند. این پنجمین انتخابات سراسری اسرائیل در ۳.۵ سال اخیر خواهد بود و بنت پیشتر عدم حضورش را اعلام کرده است.
انتخابات آتی ترکیه نیز از دیگر عوامل مهم در تسریع عادی سازی روابط است. دولت که قصد دارد در اقتصاد، سوریه و شرق مدیترانه دستش را قویتر کند باید این نرمال سازی را به صورت یکپارچه و با همه طرف‌ها انجام دهد. به همین دلیل است که امیدواریم این روند بر اساس مصلحت اندیشی و واقع‌گرایی طی شده و فقط با هدف انتخاباتی انجام نشود.
از دیگر سو نباید از این نکته غافل شد که آن بخش‌های دولت که از گفتگو‌های مستقیم و سطح بالا با سوریه حمایت می‌کنند در پروسه عادی سازی روابط با اسرائیل انگیزه جدیدی خواهند یافت. زیرا به هرحال اسرائیل در جندسال اخیر با عملیات‌های ترکیه در شمال سوریه مخالف بوده است. اما آیا می‌توان این تحول تازه را (اگر دوباره مسئله فلسطین شرط قرار نگیرد) همچنان بی دردسر پیش برد؟
اگر موضع ایران دربرابر ترکیه را به عنوان یک رقیب در سوریه و عراق مرور کنیم آنگاه عادی سازی روابط با اسراییل معنای قابل توجه‌ای خواهد داشت.
