اخبار مبنی بر کاهش تحریم‌های آمریکا علیه ایران و به نتیجه رسیدن مذاکرات اولیه برای احیای برجام واکنش‌های جدی در بر داشته است. مخالفین برجام از تهران تا واشنگتن دست به کار شده اند.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: بعد از نشست روز سه شنبه کمیسیون مشترک برجام در وین، هیات‌ها به کشور‌های خود برای مشورت در خصوص مذاکرات چند هفته اخیر برگشته‌اند. مقامات کشور‌های عضو برجام از موفقیت مذاکرات صحبت می‌کنند. برخی رسانه‌ها هم از احیای برجام و لغو تحریم‌های ایران خبر می‌دهد. اوایل هفته آینده هیات‌ها به وین باز می‌گردند و احتمالاً شرایط ادامه مذاکرات و رسیدن به توافق روشن‌تر خواهد شد.
با این حال سوال اصلی در خصوص این دور از مذاکرات این است که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا چراغ سبز لغو بخشی از تحریم‌ها را می‌دهد؟ زیرا بخش اصلی مذاکرات وین به لغو تحریم‌های ایران و بازگشت ایران به تعهدات برجامی اش باز می‌گردد. نشریه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی به نقل از منابع آگاه مدعی شد که دولت بایدن آمادگی دارد که بخشی از تحریم‌های وضع‌شده علیه بخش‌های مختلف اقتصاد ایران به‌ویژه بخش بانکی و نفتی را لغو کند. در واقع آمریکا اعلام آمادگی کرده است که تحریم‌های ناسازگار با برجام را لغو کند. به نظر می‌رسد مذاکرات به سمتی رفته است که اقدامات به ترتیب و گام به گام انجام شود. احتمالاٌ هم گام نخست را آمریکا در خصوص لغو برخی تحریم‌ها بردارد و ایران هم به صورت موازی به برخی تعهدات برجامی خود باز می‌گردد.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا از پایبندی در برابر پایبندی در خصوص مذاکرات گفته است و اعلام می‌کند: «موضوع اول که کلی و اساسی است، این است که چه تحریم‌هایی باید برداشته شود و ایران نیز چه محدودیت‌های هسته‌ای را خواهد پذیرفت. مسئله دوم، ترتیب این اقدامات است. ما در حال حاضر روی دو موضوع اساسی تمرکز کرده‌ایم و بعد به سمت چگونگی توالی این اقدامات خواهیم رفت.»
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز به تازگی در مورد روند مذاکرات گفته است: «منظور از ترتیب‌بندی sequencing، اقدامات عملی و ترتیبات رفع تحریم‌ها و همچنین چگونگی پایبندی کامل ایالات متحده است و منظور ایران از عبارت ترتیب‌بندی این است که ایالات متحده باید تعهدات خود را با ترتیبی که توافق می‌شود اجرا کرده و ایران این امر را راستی‌آزمایی کند.»
در هر حال مقامات ایرانی و آمریکایی این روز‌ها از رفع تحریم‌ها و برگشت ایران به تعهدات برجامی مذاکره می‌کنند و هر کدام از مذاکرات در خصوص ترتیب این روند صحبت می‌کنند. بر همین اساس احتمالاً باید منتظر احیای گام به گام برجام باشیم و دو کشور به صورت موازی اقداماتی برای زنده کردن برجام انجام دهند. با این حال باید دید مشورت هیات‌ها با مقامات کشور‌های خود چه نتیجه‌ای به دنبال خواهد داشت.
همزمان با افزایش حساسیت‌ها در مذاکرات وین و شکل گیری توافقات اولیه، مخالفین داخلی برجام در کشور دست به کار شده اند. در مدتی که هیات ایرانی در وین حضور داشتند، یکی از رسانه‌های رسمی انگلیسی زبان کشور برخی ادعا را در خصوص مذاکرات مطرح کرد که باعث واکنش جدی غرب و حتی هیات ایرانی شد. پرس تی وی به نقل از منبعی مطلع برخی ادعا‌ها را در مورد مذاکرات در وین مطرح می‌کند.
تا جایی که عباس عراقچی، رئیس هیأت ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام نسبت به ادعا‌های صداوسیما از قول یک منبع آگاه درباره عدم لغو تحریم‌ها واکنش نشان داد. عراقچی در واکنش به این اخبار در توئیتی نوشت: «نمی دانم منبع مطلع پرس تی وی در وین کیست، اما هر که هست اصلا مطلع نیست.» همچنین محمد مهاجری، فعال اصولگرا در توئیتی نوشت: «شبکه PRESS TV (مال صداوسیما) مرتباً به نقل از منبع مطلع در وین خبر‌های کاملاً دروغ می‌فرستد برای برهم زدن مذاکرات آن منبع پیمان جبلی، سخنگوی سابق سعیدجلیلی است.»
البته کار پرس تی وی به همین جا ختم نمی‌شود، به تازگی این شبکه انگلیسی زبان فیلمی از تصویربرداری پهپادی از ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس منتشر کرده است. در واقع شبکه انگلیسی زبان پرس تی وی از قابلیت تاثیرگذاری بر مذاکرات وین برخوردار است و می‌تواند هزینه سیاسی لغو بخشی از تحریم‌های ایران توسط دولت بایدن را در داخل واشنگتن به شدت افزایش دهد و در حقیقت آتویی به دست مخالفان برجام در داخل آمریکا بدهد.
مخالفین برجام کار خود را این بار به صورت گسترده در صدا و سیما دنبال می‌کنند. همزمان با مذاکرات وین مستندی به نام پایان بازی از تلویزیون ایران پخش شد که هجمه بسیاری به تیم مذاکره کنندگان ایرانی وارد کرده بود.
این روند باعث شد که هم حسن روحانی، رئیس جمهوری واکنش نشان دهد. همچنین وزارت امور خارجه در خصوص تشدید اقدامات تخریبی رسانه‌ای بر علیه وزارت امورخارجه و تیم مذاکراتی کشور در وین بیانیه‌ای با عنوان «آنها چنین متحد و ما این گونه پراکنده» منتشر کرده است و از روند تخریب هیات دیپلماسی کشور گلایه کرده است.
این روند تخریبی در حالی رخ می‌دهد که رهبر معظم انقلاب همیشه اعلام کردند که پشتیبان تیم مذاکره کننده هستند و همچنین در سخنان روز ۲۵ فروردین درباره مذاکرات گفتند: «تشخیص مسئولان این است که بروند مذاکره کنند تا همین سیاست را اِعمال کنند. در این زمینه بحثی نداریم، اما باید مراقبت شود که مذاکره فرسایشی نشود چرا که برای کشور ضرر دارد.»
البته زمان کمی به انتخابات ۱۴۰۰ مانده است، برخی کارشناسان ر هیات ایرانی در وین قربانی بازی‌های انتخاباتی و رقابت‌های سیاسی می‌دانند. بی شک این روند شرایط را برای تیم مذاکره کننده سخت خواهد کرد.
همان میزان که در داخل ایران مخالفین برجام دست به کار شده اند، مخالفین احیای برجام در واشنگتن نیز برنامه‌های خود را دنبال می‌کنند.
رسانه‌های آمریکایی از رونمایی جمهوری خواهان کنگره از بزرگترین بسته تحریم ایران از ادوار گذشته تا کنون خبر دادند. این اقدام نمادین مانعی برای دیپلماسی دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا با ایران در زمینه لغو احتمالی تحریم‌های این کشور خواهد بود. این لایحه با هدایت کمیته مطالعات جمهوری خواهان طی یک نشست مطبوعاتی در کنگره با حضور «مایک پامپئو» وزیر خارجه سابق آمریکا رونمایی شد. پامپئو و جیم بنکس، قانونگذار جمهوری خواه عضو کمیته خدمات نیرو‌های مسلح مجلس آمریکا گفتند که این قانون ارسال پیامی برای کاخ سفید و ایران است که کنگره به هیچ توافقنامه‌ای پایبند نخواهد ماند. با این حال دموکرات‌ها اکثریت کنگره را در دست دارند و در واقع بایدن با یک کنگره دموکرات هم نظر خود روبرو است.
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید آمریکا در واکنش به طرح جدید مایک پمپئو وزیر خارجه سابق آمریکا برای اعمال فشار علیه ایران گفته است: «من از جزئیات طرحی که می‌خواهد ارائه شود اطلاعاتی ندارم، اما دیدگاه ما این است که مسیر دیپلماسی باید دنبال شود. دولت پیشین از توافق ایران خارج شد و باعث شد که ما نظارت کمتری بر آنچه که در خاک ایران در جریان است داشته باشیم. این اقدام قطعاً ما را امن‌تر نکرد. من از طرح وی اطلاعی ندارم، اما می‌توانم بگویم که رویکرد ما کاملا متفاوت است.»
در هر حال این شرایط به خوبی به تیم ایرانی نشان می‌دهد که برای تثبیت شرایط جدیدی که شکل می‌گیرد باید راهکاری تهیه کنند تا از بازگشت دوباره تحریم‌ها به هر شکلی جلوگیری کند؛ تا این بار با تغییر رئیس جمهوری آمریکا شرایط به نقطه قبل از مذاکرات باز نگردد.
اسرائیل از مخالفین جدی توافق برجام و روابط ایران و آمریکا است. زیرا بیشترین استفاده را از شرایط امروز ایران در منطقه و جهان است. اسرائیل، ایران را خطر بزرگی برای خود در منطقه می‌بیند و سعی دارد به هر طریقی زیر میز مذاکرات وین بزند، از حمله به کشتی ساویز تا خرابکاری در نطنز این روند را ادامه می‌دهد.
به گزارش آکسیوس، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به هئیتی دستور داده تا برای انجام مذاکراتی راهبردی بر سر ایران و در مخالفت با بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای عازم واشنگتن شوند، طرف اسرائیلی از پرداختن به محتوای این مذاکرات خودداری کرده است.
درحالی که تل آویو با هدف شکست مذاکرات وین قصد دارد تا هیئتی را به واشنگتن دی. سی اعزام کند که پیتر استانو، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ارتباط با مذاکرات جاری برجام در وین گفته است اسرائیل عضو توافق هسته‌ای ایران نیست و ارتباطی با مذاکرات وین ندارد.
تنش میان ایران و اسرائیل نیز در این شرایط بالا گرفته است. آخر هفته گذشته دواتفاق در اسرائیل رخ داد که برخی کارشناسان رد پای ایران را در این رویداد‌ها نمایان می‌بینند. البته اسرائیل اینگونه اعلام نکرده است و مقامات ایرانی نیز سکوت کرده اند.
اولین اتفاق انفجار در یک کارخانه تولید اقلام دفاعی در اسرائیل رخ داد و فیلم این انفجار در فضای مجازی پخش شد. اسرائیلی‌ها سریعاً بعد از انفجار اعلام کردند این انفجار حین انجام یک آزمایش معمول در یک کارخانه پیشرفته تولید اسلحه روی داده که انواع مختلفی از موشک‌ها را در خود جای داده است. همزمان با انفجار مهیب در صنایع موشکی اسرائیل، اکانت «کانال سپاه پاسداران»، در توئیت معناداری نوشت: «واللّهُ عَزیزٌ ذُو انِتقام». (سوره مائده/۹۵)
به گزارش المیادین، ساعات اولیه بامداد پنجشنبه دومین اتفاق در اسرائیل رقم خورد، رسانه‌های اسراییلی اعلام کردند که به نظر می‌رسد دست کم یک موشک به سمت تاسیسات هسته‌ای دیمونا در مرکز فلسطین اشغالی شلیک شده است. ساکنان محلی هم از شنیده شدن صدای انفجار خبر داده و گفتند شدت انفجار به قدری بوده که منزل آنها را لرزانده است.
ارتش اسرائیل در اولین واکنش اعلام کرد، احتمالا حمله‌ای از خاک سوریه یا لبنان انجام شده باشد، وجود دارد. با این حال منابع اسرائیلی گفته اند که موشک ایرانی بوده است. اسرائیل چند هفته پیش تدابیر امنیتی را اطراف دیمونا تقویت کرده بود.
قسمت جالب ماجرا زمانی رخ داد که لحظاتی بعد از بیانیه ارتش، اسرائیل دست به حملاتی علیه برخی مواضع در جنوب دمشق زده است. خبرگزاری رسمی سوریه از مقابله پدافند هوایی این کشور با حمله موشکی اسراییل به منطقه الضمیر در حومه دمشق خبر داده اند. به نظر می‌رسد ارتش اسرائیل با حمله به سوریه عامدانه خواسته سریعاً موضوع تمام شود و به افکار عمومی نشان دهد مقصر سوریه بوده است و مجازاتش هم انجام شد. اگر رد پای ایران هم در این حملات پیدا هم بشود قطعاً اسرائیل به نقش ایران اشاره نمی‌کند، چون حفره‌های امنیتی اش به خوبی نمایان می‌شود.
در این شرایط که اسرائیلی از هر کاری برای قدرتنمایی در منطقه و بر هم زدن مذاکرات استفاده می‌کند، اما غربی‌ها در خصوص اتفاقات اسرائیل و حملات هفته کذشته سکوت کرده اند. در واقع با حضور جو بایدن در کاخ سفید روابط واشنگتن و تل آویو شرایط جدیدی پیدا کرده است. رسانه اکسیوس از تشدید اختلاف میان آمریکا و رژیم صهیونیستی بر سر ایران به ویژه بعد از حمله تروریستی به سایت نطنز پرده برداشت.
اکسیوس به نقل از مقامات اسرائیلی نوشته است که مقامات بلندپایه اسرائیلی و آمریکایی یک روز پس از حمله به تاسیسات هسته‌ای نطنز گردهم آمدند بر اساس این گزارش، طرف آمریکایی در این نشست از اینکه اسرائیل، واشنگتن را در جریان عملیات و فعالیت‌های اطلاعاتی خود علیه ایران قرار نمی‌دهد، ابراز نگرانی کرد.
به نظر می‌رسد اختلافات نتانیاهو با تیم باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا که به قبل از سال ۲۰۱۵ و مذاکرات برجام باز می‌گردد، دوباره سر باز کرده است. بایدن نیز نمی‌خواهد اجازه دخالت نتانیاهو در مذاکرات وین را بدهد و این موضوع اسرائیل را نگران کرده و در این راه از هر ترفندی استفاده خواهد کرد.
در چنین شرایطی باید دید تیم‌های مذاکره کننده در مقابل مخالفین برجام چگونه حرکت می‌کنند و آیا می‌توانند ترفند‌های آنها را برای بر هم زدن میز مذاکرات خنثی کنند یا خیر؟
