امتحانات مدارس یا امتحان کرونا؛ کدام مهم‌تر است؟

دیدارنیوز – رسول شکوهی: هر ساله به فصل امتحانات مدارس که نزدیک می‌شویم فشار روانی و اضطراب یکی از ویژگی‌های این دوره برای دانش آموزان شمرده می‌شود. امسال به مانند سال گذشته کرونا و ماجرا‌های آن نیز به این مشکلات مخصوص فصل امتحانات اضافه شده و دانش آموزان و خانواده‌های آن‌ها و همچنین فرهنگیان با اضطراب ابتلا به کرونا هم روبرو هستند. فشار یک سال تحصیلی مجازی در کنار فشار امتحانات و کرونا ترکیب پیچیده‌ای را به وجود آورده است.

کنکور و امتحان نهایی؛ هیچ کاری نمی‌شود کرد!

امتحانات مدارس را باید به دو بخش تقسیم کرد. امتحانات نهایی که برای پایه‌های دوازدهم و نهم برگزار می‌شود و باقی امتحانات غیر نهایی در پایه‌های دیگر. سال گذشته به این خاطر که امتحان نهایی نهم و دوازدهم در انتخاب رشته و امتیاز کنکور تاثیرگذار است بعد از کش و قوس‌های فراوان مجوز حضوری برگزار کردن امتحانات نهایی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا صادر شد.

کنکور و اهمیت آن در نظام آموزشی ما باعث شده است که هیچ راهی جز برگزاری حضوری امتحانات نهایی وجود نداشته باشد. قاعده‌ای که برای خود کنکور هم صادق است. از آن جهت که در وضعیت فعلی هیچ راه دیگری برای ورود به دانشگاه به جز آزمون‌های سراسری وجود ندارد امسال هم به مانند سال گذشته امتحانات نهایی و کنکور‌های مختلف حتما به صورت حضوری برگزار می‌شود.

هنوز هیچ راه دیگری برای ورود به دانشگاه در نظام آموزشی ما تعریف نشده است. درست است که در بسیاری از رشته‌ها و دانشگاه‌ها کنکور حذف شده است و دیگر نیازی به تست‌های چهارگزینه‌ای که جسم و روان دانش آموزان را آزار می‌دهد نیست، ولی دعوای اصلی و رقابت برای برخی رشته‌ها و برخی دانشگاه‌ها است و تا به امروز هیچ راهی برای حل این مساله مطرح نشده است. صحبت از حذف تدریجی کنکور به چند دهه می‌رسد و این تدریجی بودن احتمالا تا دهه‌های آینده هم ادامه پیدا کند.

تنها پیشنهادی که می‌شود برای برگزاری حضوری امتحانات نهایی و کنکور‌ها داد این است که مراکز برگزاری آزمون‌ها را افزایش دهند و در شهر‌هایی که امکان آن وجود دارد از فضای باز استفاده کنند.

امتحانات مجازی؛ آموزش کار گروهی به دانش آموزان!

امتحانات باقی پایه‌ها به صورت غیر حضوری و مجازی برگزار خواهد شد. امتحاناتی که شاید برای برخی خانواده‌ها و دانش آموزان از اهمیت بالایی برخوردار باشد، ولی تجربه سال گذشته و آمار‌هایی که اعلام شد بیشتر خبر از آن دارد که دانش آموزان با کار گروهی به سوالات امتحان پاسخ می‌دهند و روش‌های مراجعه به کتاب را هم می‌آموزند. عملا همگی به این جمع بندی رسیده اند که امتحانات مجازی به هیچ وجه کارکرد امتحانات در حالت عادی را ندارد.

البته باید این اتفاق را به فال نیک گرفت که دیگر دانش آموزان که در سنین حساسی هستند استرس و فشار روانی تحمل نمی‌کنند. هنوز هم در اطرافیان خود انسان‌هایی را می‌بینیم که دیگر دوران درس و مدرسه و دانشگاه را گذرانده اند، ولی هنوز کابوس شب امتحان می‌بینند. بی معنی شدن امتحانات پایان سال با امتحان مجازی پیام مهمی برای نظام تعلیم و تربیت ما است و آن هم بازنگری در ارزشیابی‌های یک سال تحصیلی است.

امروزه نظام‌های پیشرفته آموزشی به هیچ وجه ارزشیابی خود را محدود به دو ساعت امتحان پایان سال و چند سوال طراحی شده از قبل نمی‌کنند. آن‌ها به این جمع بندی رسیده اند که قبل از این که معلم در طراحی یک سیستم ارزشیابی معتبر بکوشد، باید شیوه آموزش خود را اصلاح کند. آنان معتقدند که تنها زمانی معلم می‌تواند به شیوه معتبر ارزشیابی کند که شیوه آموزش او اعتبار داشته باشد.

ارزشیابی یک فرایند نظام‌مند برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات است تا تعیین شود که آیا هدف‌های موردنظر تحقق یافته اند یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی؟ وقتی در اصول آموزشی مشکلاتی وجود داشته باشد، ارزشیابی هم به عنوان بخشی از فرآیند آموزشی دچار اختلال خواهد شد و ما را به اهداف خود نمی‌رساند.

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به نمره دادن و صدور گواهینامه خلاصه نمی‌شود بلکه یکی از اهداف اصلی آن کمک به معلم در شیوه‌های آموزشی خود و رفع نواقص یادگیری دانش آموزان است، در صورتی که ارزشیابی صحیح و مناسبی صورت نگیرد، تبعاتی همچون کاهش علاقه به دانش آموزان، هدر رفتن سرمایه‌های مادی و انسانی، افزایش نرخ مردودی و تکرار پایه، اختلال در رشد عاطفی دانش آموزان، از میان رفتن خلاقیت و... را در پی خواهد داشت؛ بنابراین مشاهده دانش آموزان در کلاس  درس، آزمایشگاه و سایر موقعیت‌های پرورشی، استفاده از گفتگو‌های غیررسمی و مصاحبه، بررسی کار‌های علمی دانش آموزان، اجرای آزمون‌های مختلف و... از مهمترین فعالیت‌های آموزشی معلمان قلمداد می‌شود.

ارزشیابی مستمر همواره در آموزش و پرورش مطرح می‌شود و صحبت‌های زیادی نیز در مجامع مختلف علوم تربیتی به وجود آورده است. تا زمانی که شاهد یک ارزشیابی مستمر و واقعی و چند وجهی نباشیم مشکلات ارزشیابی در آموزش و پرورش ادامه خواهد داشت. ولی وقتی این ارزشیابی درست اجرایی شود دیگر نه نگران امتحانات آخر سال هستیم نه تقلب دانش آموزان.

موفقیت در امتحان کرونا

این روز‌ها در پیک چهارم کرونا هستیم و روزانه تعداد زیادی از هموطنان خود را از دست می‌دهیم. روزی هم نیست که در رسانه‌های رسمی نبینیم که مردم باید رعایت کنند و مردم حتما از ماسک استفاده کنند. به صورت کلی مخاطب رسانه‌های رسمی مردم هستند. در موقعیت‌های این چنینی که دیگر مردم نقشی ندارند و قوه مجریه باید به ساماندهی امور بپردازد می‌شنویم که باید زندگی کردن با کرونا را بیاموزیم و راهی جز پیش رفتن و مراقبت از خود نداریم.

برای امتحانات نهایی و کنکور‌ها هم این جملات را شنیده ایم و قطعا در هفته‌های آینده بیشتر خواهیم شنید که باید با کرونا زندگی کرد. دستورالعمل‌هایی هم در رابطه با برگزاری حضور آزمون‌ها منتشر شده و خواهد شد. به عنوان مثال در دستورالعمل بهداشتی که برای برگزاری امتحانات حضوری تدوین شده آمده است: در هر مکان یکبار آزمون به عمل آید و در صورت نیاز به تکرار آزمون برای گروه بعدی با فاصله حداقل ۲ ساعت پس از ضدعفونی انجام شود.

تأمین فاصله‌گذاری مناسب و جلوگیری از تجمع در ورود به محل آزمون. تأمین فاصله‌گذاری مناسب برای صندلی‌ها در محل آزمون. تهیه تهویه مناسب هوا در محل برگزاری جلسه آزمون.

از بزرگترین فضا‌های موجود برای انتخاب مرکز آزمون و حضور دانش‌آموزان استفاده شود.

چینش صندلی‌ها باید به گونه‌ای باشد که فاصله دو متر بین آزمون دهندگان رعایت شود.

توزیع مواد خوراکی در محل آزمون ممنوع است. برای آزمون‌های کوتاه‌تر از دو ساعت خوردن هر گونه مواد خوراکی به جز آب آشامیدنی شخصی در زمان امتحان مجاز نیست.

آموزش و پرورش و ستاد ملی مقابله با کرونا قطعا باید زمان برگزاری آزمون‌های نهایی را به وقتی موکول کند که در پیک کرونا نباشیم و آمار تلفات و مبتلایان در کمترین میزان خود باشد. در شرایطی که نوع انگلیسی کرونا ویروس در کشور در حال انتقال است و جوانان هم درگیر این پدیده می‌شوند می‌توان زمان برگزاری آزمون‌ها را جابجا کرد. استفاده از فضای باز و افزایش مراکز هم می‌تواند کمک ویژه‌ای کاهش آسیب‌ها داشته باشد.

خانواده‌ها و دانش آموزانی هم که با این آزمون‌ها سروکار دارند تلاش کنند با کمترین استرس در جلسه آزمون حضور پیدا کنند، چون استرس آسیب جدی به سیستم ایمنی افراد خواهد زد. امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و کنکور‌ها آنقدر مهم نیستند که امتحان کرونا که جان خود و اطرافیانمان را به خطر می‌اندازد مهم است. این روز‌ها می‌گذرد و امید است که با تلفات کمتری بگذرد، ولی موفقیت در امتحان کرونا برای مردم و مسئولین مهم‌تر است. نتایج امتحان را به زودی خواهیم فهمید.