واکنش‌ها به احیای برجام؛ نرمش سعودی و خرابکاری اسرائیلی

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: مذاکرات وین در حال باز کردن گره کور احیای برجام است. در این بین مخالفین برجام به شدت به تکاپو افتاده‌اند تا مسئله را به طوری به نفع خود بچرخانند، البته هر کدام به روش متفاوتی این کار را انجام می‌دهد.

به گزارش بلومبرگ، آمریکا و ایران به نقطه پایان دادن به اختلافات‌هایشان بر سر برجام نزدیک‌تر شده‌اند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده روز یکشنبه به فاکس نیوز گفت: «مذاکرات در وین سازنده بوده است، به این معنا که تلاش واقعی در آنجا انجام شده و قدرت‌های جهانی بر بازگرداندن توافق بر اساس پایبندی در برابر پایبندی متمرکز شده‌اند.» از سوی دیگر عباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه و مذاکره کننده اصلی ایران، گفته است که فهم جدیدی در مذاکرات در حال شکل گیری است و ایران کار بر روی متن پیش نویس کامل برای مذاکره کنندگان را آغاز می‌کند.

بیشتر بخوانید: رحمن قهرمانپور: احیای برجام به اراده سیاسی کاخ سفید بستگی دارد

ردپای احیای برجام بیش از همه عربستان و اسرائیل را نگران کرده است، اما هر کدام به شکل مختلفی سعی بر حل بحران برای خود دارند.

دیدار سعودی‌ها با ایرانی‌ها در بغداد

گزارش‌هایی مبنی بر دیدار مقامات ارشد عربستان سعودی و ایران در بغداد توسط رسانه‌های غربی و عربی منتشر شده است. البته هنوز دو کشور واکنش رسمی نشان نداده‌اند و فقط سخنگوی وزارت خارجه ایران بیان کرده است که ایران همواره از گفتگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و همچنین صلح و ثبات در منطقه می‌داند.

روز شنبه روزنامه فایننشال تایمز از این دیدار پرده برداشته است و همچنین خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد ایرانی و دو منبع مطلع از منطقه نوشته است که مقامات عربستان سعودی و ایران مذاکراتی مستقیم در راستای کاهش تنش میان این دو کشور انجام دادند.

الاخبار چاپ بیروت نیز نوشته است که بر اساس توافق بین سعودی‌ها، ایرانی‌ها و عراقی‌ها، قرار بر این بود که به دلیل بسیاری از ملاحظات دو طرف، خبر اولین دیدار مستقیم بین ریاض و تهران محرمانه بماند. با این وجود، خبر این دیدار در مطبوعات انگلیس پخش شده است. طبق گزارش منابع این رسانه هیات سعودی شامل ۶ نفر، از جمله مشاور عالی رتبه امنیتی ولیعهد عربستان و به سرپرستی خالد بن علی الحمیدان، رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی بودند. هیات ایرانی نیز ۵ نفر بودند و ریاست آن را یک مقام عالی رتبه در ایران بر عهده داشت و نمایندگان کلیه نهاد‌های ایرانی از جمله سپاه پاسداران و نیروی قدس در آن حضور داشتند. الاخبار با اطلاعات خود شرایط این نشست را بسیار مثبت ارزیابی کرده و نوشته است دو طرف تصمیم گرفتند جلسه بعد هفته آینده باشد و در دستور کار بغداد و دو هیات مذاکره کننده قرار گرفته است.

همزمانی این دیدار‌ها با مذاکرات وین نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. بی شک روش برخورد جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا با قرارداد برجام و موضوع عقب کشیدن آمریکا از حمایت عربستان در جنگ یمن این سیگنال روشن را برای عربستان سعودی ارسال کرده است که دوران دونالد ترامپ به پایان رسیده است و شرایط منطقه تغییراتی خواهد کرد.

در واقع برخورد بایدن با عربستان سعودی این واقعیت را برای آن‌ها مشخص کرد که باید روش جدیدی در منطقه در پیش بگیرند. اگر توافق هسته‌ای با موفقیت احیا شود، بی شک این گفتگو‌های اولیه می‌تواند زمینه را برای رایزنی سطح بالاتر میان ایران و عربستان در مورد مسائل منطقه‌ای فراهم کند. از سوی دیگر ایران نیز باید در این برهه زمانی سعی کند روابط خود با کشور‌های منطقه را سامان درستی دهد. زیرا بعد از امضای قرارداد برجام و با آمدن دونالد ترامپ ایران شرایط مناسبی با کشور‌های منطقه نداشته است و احتمالاً شرایط امروز بهترین موقعیت برای احیای روابط میان ایران و کشور‌های منطقه خواهد بود.

ایجاد تنش برای زیر میز برجام زدن

در حالی که قدرت‌های جهانی و حتی کشور‌های منطقه‌ای سعی در شروع مذاکرات با ایران دارند، اما بزرگترین مخالف برجام سعی دارد از هر راهی برای نابودی مذاکرات وین اقدام کند. اسرائیل بزرگترین مخالف قرارداد برجام است و ایران را خطرناک‌ترین رقیب خود در منطقه می‌داند. تا جایی که همزمان با مذاکرات وین دست به خرابکاری‌های جدی می‌زند.

حمله به کشتی ایرانی و خرابکاری در تاسیسات نطنز روش اسرائیل برای به بن‌بست رساندن مذاکرات وین را به خوبی به نمایش گذاشته است. امروز هم به گزارش اکسیوس، دو مقام که در جلسه کابینه امنیتی اسرائیل روز گذشته شرکت داشته‌اند به این پایگاه خبری گفته‌اند که مقامات اطلاعاتی ارتش اسرائیل و مقامات ارشد موساد مطرح کردند که مذاکرات وین میان ایران و دیگر قدرت‌های جهانی به بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای منجر خواهد شد. دولت اسرائیل درباره بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای بسیار نگران است و در تلاش است بایدن را قانع کند که فشار را بر ایران کم نکند.

با این حال طبق خبر برخی رسانه‌ها دولت بایدن سعی دارد از خرابکاری‌های دولت اسرائیل جلوگیری کنند. حتی اخبار غیر رسمی وجود دارد که دولت بایدن از اسرائیل خواسته است که تنش در منطقه مخصوصاً در خصوص ایران در زمان مذاکرات وین را کاهش دهد.

در چنین شرایطی احتمال رسیدن تهران ـ واشنگتن به یک توافق بر سر احیای برجام به خوبی مشهود است. با این حال باید منتظر بود تا واکنش کشور‌ها در خصوص پیش‌نویس مذاکرات وین مشخص شود.