دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: قرارداد برجام می‌تواند نقطه شروع روابط ایران با آمریکا و کاهش تحریم‌های ایران باشد. اما از وقتی که جو بایدن در کارزار‌های انتخاباتی خود از بازگشت به برجام صحبت به میان آورده است، برخی در آمریکا و حتی مخالفان رابطه دو کشور در منطقه به تکاپو افتادند.
بر همین اساس در منطقه شاهد تحرکاتی بودیم که نشان از نگرانی آغاز مذاکرات ایران و آمریکا داشت. اسرائیل حتی دست به ترور شهید محسن فخری‌زاده زد تا راه برای مذاکرات تهران ـ واشنگتن سخت‌تر و پیچیده‌تر شود. از طرف دیگر در آمریکا محافظه کاران تندرو دست به هر کاری در منطقه و حتی در داخل ایالات متحده زده‌اند که روابط دو کشور با ورود بایدن به کاخ سفید به راحتی از سر گرفته نشود. حتی دولت دونالد ترامپ اعلام کرد سلسله تحریم‌هایی تا آخرین روز ریاست جمهوری خود علیه ایران اعمال می‌کند.
اما مخالفان برجام و آغاز مذاکرات تهران ـ واشنگتن به خارج مرز‌های کشور محدود نمی‌شود. در داخل کشور هم از روز اول مذاکرات برجامی، برخی صددرصد مخالف مذاکره با غرب بودند؛ حال با زمزمه شروع مذاکرات جدید بار دیگر مخالفت خود را اعلام کرده‌اند. اما این وسط مجلس شورای اسلامی که در کنترل اصولگرایان است، بعد از جدی شدن احتمال مذاکرات ایران و آمریکا و بازگشت بایدن به برجام، طرحی با نام «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» که سر و صدای زیادی ایجاد کرد، از تصویب گذراند. این مصوبه دولت را به رفع محدودیت از فعالیت‌های هسته‌ای، آغاز غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد و توقف اجرای پروتکل الحاقی در صورت عدم رفع تحریم کامل نفتی و بانکی ایران از سوی طرف‌های باقیمانده در توافق برجام را پس از گذشت دو ماه از ابلاغ موظف کرده است. این طرح و اهداف آن را می‌توان از دو جنبه بررسی کرد.
فشار به بایدن برای بازگشت به برجام
برخی تصویب این طرح را امتیازگیری از دولت آینده جو بایدن و کشور‌های اروپایی ترسیم می‌کنند. یعنی با تصویب این طرح مجلس تایم مشخصی به دولت داده است که با غرب به توافقاتی برسد و غرب هم حساب کار دستش باشد که زمان محدودی برای برگشت به برجام وقت دارد.
در شرایطی که کشور با مشکلات فراوان اقتصادی به دلیل تحریم‌ها روبه‌رو است و از طرف دیگر دشمنان منطقه‌ای با تمام قوا برای سر نگرفتن مذاکره ایران و آمریکا ایستاده‌اند. احتمال اینکه دولت بایدن از ترس مصوبه مجلس و افزایش تحرکات هسته‌ای ایران سریع به برجام برگردد به نظر خیلی زیاد نیست. با این حال باید دید بعد از ۲۰ ژانویه برخورد بایدن با برجام و مذاکره با ایران چگونه خواهد بود.
سود داخلی، نمایش شکاف
برخی معتقد هستند که مصوبه مجلس با نگاه به انتخابات ریاست جمهوری آینده و تعیین تکلیف نهایی آن تهیه و تنظیم شده است. از سوی دیگر با این مصوبه دست دولت روحانی برای مذاکره با آمریکا در پوست گردو گذارده می‌شود و کار مذاکره به دولت بعد می‌کشد.
اینکه دولت روحانی این مصوبه را اجرایی کند بحث دیگری است. اما اگر هدف مجلس سود داخلی برای طرح چنین مصوبه‌ای بوده، باید دید شرایط کشور در این زمان آیا مناسب برای به رخ کشیدن شکاف‌های داخلی است؟!
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسایل بین‌الملل چندی قبل در روزنامه آرمان یادداشتی نوشته، که در آن در خصوص مصوبه مجلس گفته است: «مصوبه اخیر مجلس که نام «طرح لغو تحریم‌ها» را بر آن نام نهاده است، شمشیر تحریم آمریکا را تیزتر می‌کند و چین و روسیه را که به‌خاطر اجرای برجام از آمریکا فاصله گرفتند درصورتی که پروتکل الحاقی و تعهداتمان را کنار بگذاریم، عملا به سمت آمریکا هل می‌دهد که به زیان مردم ایران است.»
تصمیم کلیت نظام؟
مصوبه مجلس اگرچه با انتقاد شدید دولت و شخص رئیس‌جمهور مواجه شد؛ اما به فاصله چند روز شورای عالی امنیت ملی با صدور بیانیه‌ای تلویحا از مصوبه مجلس دفاع کرد. این بیانیه از این جهت قابل توجه بود که رئیس شورای عالی امنیت ملی رئیس جمهور است و دبیر آن علی شمخانی که از چهره‌های نزدیک به جریانات میانه‌رو محسوب می‌شود. عده‌ای صدور این بیانیه را اقدام دبیر علیه رئیس دانستند و به اختلافات احتمالی شمخانی و روحانی اشاره کردند. با این حال به نظر صدور این بیانیه فراتر از اختلاف بین رئیس و دبیر شورای عالی امنیت ملی که نشانه‌ای از این است که مصوبه مجلس را می‌توان فراتر از نظر جریان اصولگرا و تصمیم کل نظام دانست.
