همه با هم فریاد بزنیم «نه»!

 

خشونت علیه زنان امری پیچیده، چند لایه و گسترده است و تنها به خشونت فیزیکی محدود نمی‌شود. خشونتِ عریان‌تر از کتک زدن، فرهنگ‌های زن ستیز و نگاه به زن به عنوان جنس دوم است. همان نگاهی که ازدواج دختران در دوران کودکی را مشروع دانسته و زنان و دختران زیادی را به تمکین از مرد‌های خانواده و محرومیت از کار و مشارکت اجتماعی وادار می‌کند. خشونت واقعی انگاره‌های فرهنگی ـ تربیتی مردسالار است که در طی اعصار و قرون مختلف به زنان آموخته باید عروسکان زیبا و دلربای مردان باشند تا بتوانند ازدواج کنند یا علاقه مردی را به خود جلب کنند. خشونت واقعی تبعیض‌های قانونی علیه حقوق زنان و فرودست نگاه داشتن آنان در عرصه خصوصی و عمومی است.

سازمان ملل می‌گوید: ۷۰ درصد از زنان در جهان به نوعی خشونت را تجربه کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد از هر ۱۰ زن، هفت زن در طول عمر خود خشونت فیزیکی یا جنسی را تجربه می‌کنند. ۶۰۳ میلیون زن در جهان هستند که قوانین کشورهایشان خشونت خانگی علیه زنان را جرم محسوب نمی‌کند. به گزارش سازمان ملل همچنین از هر ۴ زن در دنیا، یکی در دوران بارداری خشونت فیزیکی را تجربه می‌کند.

«فومزیل املامبو-انگوکا» مدیرعامل زنان سازمان ملل، هنگام ارائه گزارش «خانواده در جهان در حال دگرگونی» که تحقیقی در باره وضع زنان جهان در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ است گفت: «خانواده، مکان خشونت و تبعیض علیه زنان و دختران و در واقع، جائی است که خشونت علیه زنان و دختران در آن آغاز می‌شود.» وی افزود: «موارد خشونت علیه زنان توسط نزدیکان، به قدری کثیر است که می‌توان خانواده را خطرناک‌ترین مکان برای زنان و دختران دانست.» بنا به آمار ارائه شده در این گزارش، فقط در سال ۲۰۱۷، روزانه ۱۳۷ زن در نقاط مختلف جهان، جان خود را در اثر خشونت خانگی از دست دادند.

از هر پنج کشور جهان، در یک کشور زنان و دختران از حق ارث مساوی با فرزندان ذکور، برخوردار نیستند و قانون در دست کم ۱۹ کشور جهان، زنان را موظف می‌کند که از شوهران خود، اطاعت بی قیدوشرط در هر شرایطی بکنند. در کشور‌های در حال توسعه، یک سوم زنان به گزارشگران سازمان ملل گفتند که از حق تصمیم درباره سلامت خود بی‌بهره‌اند؛ بنابراین انواع خشونت بر زنان، اعم از خشونت خانگی، خشونت جنسی، خشونت در محیط کار و انواع تبعیض‌های خشونت بار، امری جهانی و برخواسته از تمرکز نابرابر قدرت است. زنان حتی در کشور‌های اروپایی و به ویژه آمریکایی مورد انواع خشونت‌ها هستند. به عنوان مثال در فرانسه تنها در طول یک سال گذشته بیش از ۱۲۰ زن بدست نزدیکان خود در خانواده به قتل رسیده اند. زنان فرانسوی در اعتراض به این خشونت در پویش «نه یکی دیگر» با در دست گرفتن نام قربانیان خشونت، روی زمین دراز کشیده و بیش از ۲۲ هزارنفر در پاریس به این خشونت‌ها اعتراض کردند.

در ایتالیا از هر سه زن، یک زن قربانی خشونت خانگی است. پس از تاسیس اولین خط کمک رسانی ملی به قربانیان خشونت، سالانه بیش از ۴۰۰۰۰ زن با این خط تماس می‌گیرند. در این کشور و در سال ۲۰۱۲ بیش از ۱۲۴ زن بدست شرکای عاطفی شان به قتل رسیده اند.

آمار زیر، بخشی از خشونت سیستماتیک جهانی علیه زنان را نشان می‌دهد:

ـ در هر ده دقیقه یک دختر بچه به خاطر خشونت می‌میرد.
_ در سراسر دنیا ٢٠٠میلیون زن و دختر در سی کشور مورد ناقص سازی جنسی (ختنه زنان) قرار گرفته اند.
_ بیش از نیمی از زنان به قتل رسیده در جهان، توسط شرکای زندگیشان یا یکی از اعضای خانواده خود کشته می‌شوند.
ـ حدود ۷۵۰ میلیون زن در سراسر جهان وجود دارند که قبل از ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند.
ـ زنانی که دارای معلولیت هستند ۱۰ برابر بیشتر از زنانی که معلولیت ندارند خشونت را تجربه می‌کنند.
ـ در مجموع ۳۵ درصد زنان خشونت را به شکلی تجربه کرده‌اند. در برخی مناطق جهان این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد.
ـ کمتر از ۴۰ درصد زنانی که مورد خشونت قرار می‌گیرند، آن را گزارش می‌کنند. اغلب زنان این موضوع را تنها با دوستان و خانواده خود در میان می‌گذارند و تنها ۱۰ درصد این گزارش‌ها به پلیس می‌رسد.
ـ بر اساس برخی پژوهش‌ها، آمار تجربه خشونت و آزار جنسی در فضا‌های عمومی ۹۲ درصد است.
_ از هر چهارزن و دختر سه نفر در دنیا درگیر قاچاق برای استثمار جنسی هستند.
ـ ۱۲۰ میلیون دختر، معادل یک نفر از هر ۱۰ نفر، مجبور به رابطه جنسی شده‌اند یا به شیوه‌های دیگری از اعمال جنسی، تن داده‌اند.
ـ -زنان نیمی از قربانیان قاچاق انسان در جهانند. اگر آمار قاچاق دختربچه‌ها را هم به آن بیفزاییم این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. از هر سه کودک قربانی قاچاق، دو کودک دختر هستند.
_ از هر سه زن، یک زن، قربانی خشونت جنسی در طول عمر خود می‌شود.
_ در سوئیس زنان همچنان ۲۰ درصد کمتر از مردان حقوق دریافت می‌کنند.
ـ در اتحادیه اروپا یک زن از میان هر ۱۰ زن، از ۱۵ سالگی تجربه خشونت سایبری را داشته است. این آزار‌ها شامل دریافت ایمیل‌های ناخواسته با مضامین جنسی، پیام‌های مزاحم و … است.

علی رغم اینکه دست‌کم ۱۱۹ کشور جهان، قانون ضد خشونت خانگی به تصویب رسانده‌اند و ۱۲۵ کشور درباره آزار جنسی، قانون دارند و ۵۲ کشور درباره تجاوز جنسی قانون تصویب کرده‌اند، اما صرف وضع قانون، به معنای حفاظت زنان در برابر خشونت بر مبنای استاندار‌دهای جهانی نیست.

 

به رغم اینکه خشونت علیه زنان، خاصه خشونت خانگی امری جهانی است، اما در کشور‌های خاورمیانه به دلیل وجود هنجارها، ارزشها، فرهنگ و آداب و سنن مردسالار و همچنین پیوند ایدئولوژیک سیاست با فرهنگ مردسالار، خشونت علیه زنان بیشتر و شدیدتراست؛ به ویژه آنکه بر خلاف کشور‌های غربی، نظام قضا و ساختار قانونی تا حد زیادی حافظ منافع و امتیازات سنتی مردان بوده و دربرابر تغییر شدیدا مقاومت می‌کند؛ بنابراین زنان در خاورمیانه و ایران به جز خشونت‌های خانگی، جنسی، فرهنگی و قانونی، از انواع تبعیض‌های جنسیتی در خصوص اشتغال و بازار و محیط کار نیز در رنج هستند.

در خصوص خشونت‌های خانگی علیه زنان که درصد بالایی را به خود اختصاص داده، نکته این است که خشونت خانگی خشونتی پنهان است و اغلب دور از چشم دیگران و توسط نزدیکان زن، درخانه و به صورت پنهانی بر او اعمال می‌شود. اغلب زنان به دلایلی، چون ترس از آبرو یا ترس از مجازات‌ها و انتقام جویی‌های احتمالی و همچنین آگاهی از دشواری اثبات قانونی خشونت خانگی، سکوت کرده و خشونت ادامه می‌یابد تا جایی که در مواردی به قتل زن یا خودکشی او منتهی می‌شود. به دلیل همین پنهان کاری و عدم گزارش ضرب و جرح و قتل زنان توسط بازماندگان، آمار مشخصی از قربانیان و جان باختگان خشونت خانگی وجود ندارد.

با این حال برخی آمار‌ها حکایت از آن دارد که در ایران از سال ۸۰ تا ۹۸ بیش از ۳۲ زن به دلایل ناموسی به دست پدر، برادر، شوهر و سایر وابستگان خود کشته شدند. این آمار، تنها موارد گزارش شده؛ آن هم در خصوص قتل‌های ناموسی را دربرمی گیرد. تنها در کردستان و فقط در سال ۹۸، ۱۰۳ زن و دختر خودکشی کرده و ۲۵ زن نیز توسط نزدیکانشان کشته شده اند. در استان ایلام نیز به گفته سازمان بهزیستی، بیش از ۳۰۰ زن خودکشی و خودسوزی کرده اند. در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز آمار خودکشی زنان بالاست و تنها در روستای «دیشموک» که روستایی کوچک است در سال گذشته ۵ زن خودکشی کردند.

در لبنان بنا به آمار رسمی، هر ماه دست‌کم ۱۳ مورد تجاوز به زنان به پلیس گزارش می‌شود. فمینیست‌ها و فعالان اجتماعی لبنان، اما می‌گویند این آمار دور از واقعیت است و تعداد قربانیان خشونت جنسی بسیار بیشتر است و همچنین اکثر موارد تجاوز هرگز گزارش نشده و علنی نمی‌شود. بررسی نهادِ «ابعاد» نشان می‌دهد از هر ۴ زن لبنانی، یکی از آن‌ها مورد آزار جنسی قرار گرفته و ۴۹٪ آن‌ها از سوی یکی از مردان خانواده مورد آزار جنسی قرار گرفتند. بسیاری از زنان آزاردیده هرگز نه جرات دارند سراغ پلیس بروند، نه از سوی خانواده و دوستان، کوچک‌ترین همراهی و حمایتی می‌بینند و اغلب مجازات هم خواهند شد؛ بنابراین کماکان اکثر افرادی که به آن‌ها تجاوز می‌شود، در سکوت رنج می‌برند و چشم‌اندازی برای عدالت نمی‌بینند.

 

فلسطین نیز در ۲۶ سپتامبر شاهد تجمعی گسترده در شهر‌ها و روستا‌های مختلف در اراضی فلسطینی به‌اضافه بیروت بود. تجمعی که فعالان فمینیست در اعتراض به خشونت علیه زنان در جامعه و در غیاب نگاه برابری‌خواه در جنبش آزادی‌بخش فلسطین، سازمان‌دهی کردند. آنچه که نفرت و هیجان زنان فلسطینی برای برگزاری این تجمع اعتراضی را برانگیخت، خبر قتل ناموسی «اسرا غریب» دختر ۲۱ ساله فلسطینی در بیت لحم بود. «اسراء غریب» پس از انتشار تصویری از خود با یک مرد جوان در خیابان در اینستاگرام، توسط پدر و برادرانش به‌شدت مورد ضرب‌وجرح قرار گرفت، به کما رفت و چند روز بعد در بیمارستان درگذشت.

مشاهده آمار ترسناک خشونت علیه زنان در جهان و وجود تبعیض‌های جنسیتی و ساختاری نشان می‌دهد که برخلاف آنچه در جهان پیشامدرن تصور می‌شد، مدرنیته و سکولاریسم نه تنها پیام رهایی بخشی برای زنان نداشت بلکه هنجار‌ها و ارزش‌های مردسالار را در قالب‌های نوین بازتولید کرد. در کشور‌های خاورمیانه نیز پیامد‌های مدرنیته و سرمایه داری مانند بنیادگرایی واکنشی و جنگ و خشونت و شکل گیری موج‌های مهاجرت، هزاران زن را قربانی خشونت کرده است.