وضعیت مصرف مشروبات الکلی در بین ایرانیان چگونه است؟

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: هرچند آمار مشخصی از میزان مصرف الکل و تعداد مصرف کنندگان در ایران وجود ندارد اما آمارهای غیر رسمی و گزارش سازمان‌های بین المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی، خبر از افزایش مصرف الکل در ایران به ویژه در بین جوانان می دهند. حسن تامینی لیچایی، نایب‌ رئيس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نسبت به افزایش مصرف الکل در کشور ابراز نگرانی کرده و گفته است: «متأسفانه در بسیاری از مناطق، مصرف الکل افزایش داشته به گونه‌ ای که بیش از ۲۰۰ میلیون لیتر انواع مشروبات الکلی ساخت داخل و قاچاق در کشور مصرف می‌شود.»

غیرقانونی بودن و جرم  بودن فعالیت های مربوط به مشروبات الکلی اعم از تولید و مصرف آن سبب ساخت مشروبات بسیار بی کیفیت و کشنده در منازل و مسمومیت و مرگ تعدادی از مصرف کنندگان در سالهای اخیر شده است. غیرقانونی و غیر شرعی بودن تولید و مصرف الکل همچنین سبب شده در مقایسه با مواد مخدر، صحبت کمتری پیرامون آن صورت بگیرد و درنتیجه مردم  نسبت به مضرات آن آگاهی کمتری داشته باشند.

 

این عدم آگاهی و تولید غیرقانونی مشروبات الکلی در منازل سبب شده که تنها در مهر و آبان سال گذشته بر اثر مصرف الکل ۴۶۰ نفر مسموم، ۴۲ نفر فوت و ۱۶ نفر نابینا شوند. فوت شدگان به ترتیب در استان های هرمزگان ۱۷ نفر، خراسان شمالی ۴ نفر، البرز ۵ نفر و در چند استان دیگر یک نفر بودند و در کهگیلویه و بویراحمد نیز ۳ نفر دچار مرگ مغزی شدند.

آمار مرگ و میر و مسمومیت با الکل در ایران اما محدود به تلفات سال گذشته نیست؛ به گواهی آماری که سازمان پزشکی قانونی در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داده، از ابتدای سال ۱۳۵۹ شمسی تا پایان مردادماه ۱۳۹۷، ۳۴۳ نفر شامل ۳۰۸ مرد و ۳۵ زن به دلیل مسمومیت با الکل، جان خود را از دست داده‌اند.

بررسی این آمار نشان می‌دهد که استان تهران با ۱۱۳ مورد فوتی در دو و نیم سال گذشته بیشترین آمار قربانیان الکل در کشور را به خود اختصاص داده است. در این استان در سال های ۹۵، ۹۶ و پنج ماهه ۹۷، به ترتیب ۷۳، ۲۰ و ۲۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند.

پس از تهران، از ابتدای سال ۹۵ تا پایان مردادماه ۹۷، استان کرمان با ثبت ۲۱ مورد فوتی با دو مورد در سال ۹۵، یک مورد در سال ۹۶ و ۱۸ مورد در پنج ماهه سال ۹۷ در رتبه دوم قرار دارد. رتبه سوم نیز مشترکا مربوط به استان‌های آذربایجان شرقی و فارس است که هرکدام ۲۷ مورد مرگ در پی مسمومیت با الکل طی دو سال و پنج ماه در آنها به ثبت رسیده است.

این ارقام البته جدا از آن افرادی است که در اثر تصادف ناشی از رانندگی در هنگام مستی کشته شده‌اند و آمار روشنی از آن‌ها در دست نیست. قربانیان الکل در ایران در طی سال‌های اخیر همواره روند فزاینده‌ای داشته‌ است.

 

 

 

با در نظر گرفتن این آمار و ارقام، افزایش مصرف و حتی اعتیاد به الکل قابل انکار نیست. گروه پژوهش و بررسی خبری ایرنا در سال ۹۰ نسبت به افزایش معتادان به الکل هشدار داد تا اینکه سرانجام مجوز تاسیس مراکز ترک اعتیاد به الکل صادر شد. پیشتر نیز در سال ۸۸ وزارت بهداشت پس از بررسی وضعیت مصرف الکل در کشور، پروتکل درمان مسمومیت الکل را تدوین کرده بود. در سال ۹۳ نیز نخستین مرکز دولتی ترک اعتیاد به الکل با عنوان انجمن الکلی‌های گمنام در تهران تاسیس شد که در همان سال بیش از ۱۵ هزار عضو داشت.
 

غیرقانونی بودن مصرف الکل و جرم انگاری آن در حالی است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده که ۴ درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله ایران حداقل یک بار مصرف الکل داشته‌اند و دست‌کم ۲۰۰ هزارنفر در کشور وابستگی دائمی به الکل یا اعتیاد به الکل دارند. اگر بنا را بر این بگیریم که آمارهایی که نهادهای رسمی ارائه می‌کنند معمولا بسیار کمتر از واقعیت است آن‌وقت تعداد معتادان الکل را باید بسیار بیش‌تر از این مقدار  تخمین بزنیم.

 
افزایش مصرف الکل در بین دانشجویان

 

 

وی افزود: تضاد فرهنگی که در زمینه و متن انواع تضادهای اجتماعی شکل گرفته، موجب شده که بخشی از جامعه از جمله جوانان و دانشجویان، قانون را به عنوان یک نوع کنترل از بالا بر زندگی فردی شان دانسته و از آن تخطی و در برابرش مقاومت کنند.

سیمین کاظمی در خصوص الگوی مصرف الکل در بین ایرانیان و غربی ها و پاسخ به این سوال که چرا حجم مصرف الکل در بین ایرانیان تا حد مستی و بدمستی بالاست گفت: این مشکل مصرف زیاد در خیلی از کشورهای دیگر هم وجود دارد به طوری که بعضی دیگر از کشورهای اسلامی مانند تونس، افغانستان و ترکیه هم دارای رتبه های نخستین سرانه مصرف الکل در میان مصرف کنندگان مداوم هستند.

 

وی افزود: در توضیح دلایل اعتیاد به الکل می توان به وجود پدیده هایی چون افسردگی و ناامیدی در بین افراد و روی آوردن به الکل به عنوان یک مُسکن و افراط در مصرف آن اشاره کرد.

کاظمی ادامه داد: دلیل دیگر مصرف بی رویه الکل، فقدان آگاهی نسبت به مضرات الکل و احتمال وابستگی و اعتیاد به آن است. به علاوه گزاره های نادرستی نیز درخصوص بعضی از فواید مصرف مشروب در بین افراد رواج دارد که آنها را به مصرف الکل تشویق می کند.

وی افزود: علاوه بر این نا آگاهی ها، برنامه مؤثر پیشگیری از مصرف الکل نیز در ایران وجود ندارد و آموزش قابل توجهی در سطح مدارس و خانواده ها در خصوص مضرات الکل ارائه نمی شود.

سیمین کاظمی در پایان به یکی دیگر از دلایل افزایش مصرف الکل در بین جوانان یعنی قبح زدایی از خوردن مشروب و عادی شدن آن در نتیجه کم شدن سطح مخالفت با مصرف الکل در بین مردم به ویژه دانشجویان اشاره کرد و گفت: مطالعات نشان می دهد دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه ممکن است که نگرشی مخالف نسبت به الکل داشته باشند و یا اینکه اصلاً مصرف نکرده باشند، اما در حین فارغ التحصیلی نظر متفاوتی نسبت به مصرف الکل داشته؛ به طوری که مخالفتی با مصرف آن ندارند و تعدادی از آنها به مصرف کننده تبدیل شده اند.