کانال SPV نفت در برابر غذاست

دیدارنیوز– اسفندیار عبدالهی: سرنوشت کنوانسیون‌های پالرمو و cft به چند موضوع گره خورده است. شاید مهترین موضوع، روابط مالی جمهوری اسلامی ایران با متحدان منطقه‌ای خود مانند حزب الله لبنان است، نکته‌ای که مخالفان تصویب این دو لایحه نسبت به آن حساس هستند که مرتبط با دخالت بیگانگان در مبادلات مالی ایران در سطح منطقه است و البته نگرانی قابل درکی است. اختلاف اصلی ایران و کشور‌های غربی بر سر تعاریفی است که از مفهوم تروریسم می‌شود، گرو‌ه هایی را که ایران به عنوان مقاوت معرفی می‌کند، غربی‌ها تروریست می‌دانند که البته سرنخ و محور همه این اختلاف برداشت و دیگاه به امنیت اسراییل بر می‌گردد، اما هر چه جلوتر آمدیم تصویب cft وپالرمو به مسایل و موضوعات دیگری گره خورد.

به گزارش دیدارنیوز؛ بعد از اینکه آمریکا از برجام خارج شد، اروپایی‌ها با دونالد ترامپ همراه نشدند واین اقدام، موجب خوشحالی مقامات ایران شد. تصویب لوایح چهارگانه، قبل از خروج آمریکا از برجام مطرح بود؛ اروپایی‌ها برای کمک به ایران تصمیم گرفتند یک کانال مالی طراحی کنند که اولا از گزند تحریم‌ها و جرایم بعدی آمریکایی‌ها در امان باشند و دوم اینکه برای حفظ برجام، ایران را راضی به ماندن در این توافق کنند. در ادامه، هرچند چند کشور مهم اروپایی زیر بار استقرار کانال مالی که اصطلاحا به آند SPV می‌گویند نرفتند اما بالاخره این کانال تبادل مالی، راه اندازی شد. این روز‌ها پرونده تصویب لایحه پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام در جریان است و گمانه زنی‌های زیادی در خصوص تصویب و احتمال رد شدن آن وجود دارد.

تا چندی قبل گفته می‌شد اروپایی‌ها راه اندازی کانال موسوم به SPV را به تصویب لوایح شفافیت مالی در ایران موکول کرده اند، ولی طی چند روز گذشته شنیده شد مجمع تشخیص نیز تایید و تصویب این لوایح را به راه افتادن کانال ویژه مالی اروپا مشروط کرده است که حال باید دید با راه اندازی این کانال، چه تصمیمی اتخاذ خواهد شد. اروپایی‌ها اختلافات دیگری هم با ایران دارند که اظهار نظر وزیر خارجه فرانسه در خصوص سیستم دفاع موشکی و ارتباط ایران با حزب الله و سوریه از جمله نمود و بروز این دست از اختلافات است.

قضیه ایران و اروپا به همین جا ختم نمی‌شود. موضوعاتی چون نشست ضد ایرانی ورشو (کیفیت و کمیت شرکت اروپایی‌ها در این جلسه) و کارایی واقعی سازوکار و مکانیسم SPV و نتیجه بخش بودن آن نیز از جمله ابهاماتی است که بین ایران و اروپا جاری و ساری است.

اما سوالی که پیش می‌آید این است که چرا موافقان و مخالفان داخلی کنوانسیون‌های FATF نمی‌توانند به راحتی به نقطه مشترکی برسند و آیا واقعا یکی از دلایل اصلی مخالفت مخالفان این است که با تصویب این کنوانسیون، امکان کمک ایران به "گروه‌های مقاومت" همچون حزب‌الله لبنان و حماس در فلسطین مسدود می‌شود و آیا دولت لبنان با FATF همکاری نمی‌کند؟

در حالی که روحانی و ۸ وزیر او از رهبری درخواست کرده اند برای رسیدگی به لوایح سی اف تی و پالرمو به مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کنند، ولی برخی از خطیبان نماز جمعه و تعدادی از مراجع تقلید، رای مثبت به این لایحه را به شدت مورد انتقاد قرار داده‌اند.

بر اساس گزارش مجله اشپیگل، فرانسه، بریتانیا و آلمان بر سر تجارت با ایران از طریق کانال ویژه مالی موسوم به SPV، به توافق رسیده‌اند. قرار است تبادلات تجاری با ایران با وجود تحریم‌های آمریکا از این کانال ادامه یابد. به نوشته این نشریه معتبر آلمانی، دفتر مرکزی این نهاد در پاریس خواهد بود، آلمان مدیریت آن را به عهده می‌گیرد و بریتانیا نیز مسوول بخش حسابداری و حسابرسی آن خواهد بود. به نوشته اشپیگل، به‌رغم آنکه این سه کشور مهم اروپایی بر سر این کانال مالی مذاکره کرده‌اند، اما این کانال یک نهاد اروپایی محسوب نمی‌شود.

دفتر مرکزی این نهاد در پاریس خواهد بود، آلمان ریاست آن را به عهده می‌گیرد و بریتانیا نیز مسوول بخش حسابداری و حسابرسی آن خواهد بود. اساس کار این کانال ویژه مالی «تبادل کالا به کالا» خواهد بود و طوری برنامه‌ریزی می‌شود که پاسخگوی تبادلات مالی شرکت‌های ایرانی و اروپایی باشد. طبق نوشته اشپیگل آنلاین، ایران می‌تواند پولی را که از فروش نفت به اروپا به‌دست می‌آورد مستقیما به حساب شرکت‌های اروپایی که به ایران کالا می‌فروشند، واریز کند. ایده تاسیس یک کانال ویژه مالی مستقل از دلار آمریکا بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران مطرح شد.

در همین رابطه، علیرضا محرابی استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل در گفتگو با دیدار نیوز گفت: بخشی از دلیل طولانی شدن کانال مالی اروپا، عدم تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و cft از طرف ایران بود. اروپایی‌ها پلن‌ها و استراتژی‌هایی دارند که تاکتیک‌های خود را در آن قالب برنامه ریزی می‌کنند. اروپا و آمریکا در حوزه ها‌ی پیوند اقتصادی با هم مشترکند، هرگز نمی‌توان سیاست‌های اروپای غربی را از آمریکا جدا تصور کرد.

محرابی افزود: طی چند ماه گذشته اروپایی به طور مرتب از ساز و کار مالی خود با ایران گفته اند، از طرفی می‌گویند نمی‌توانیم از شرکت‌هایی که با آمریکا دز ارتباطند بخواهیم با ایران کار کنند، لذا شرکت‌های کوچکی را برای مبادلاتی محدود با ایران در نظر دارند؛ بنابراین اروپایی‌ها هیچ کار اقتصادی بزرگی را بدون هماهنگی با آمریکا انجام نمی‌دهد.

وی افزود: SPV برنامه نفت در برابر غذا است و اگر بخواهیم سرنوشت کشور را به چنین برنامه‌ای پیوند دهیم کار اشتباهی است. در واقع از کانال مالی مورد نظر اروپایی‌ها هیچ کار اقتصادی، انتقال فن آوری و معامله متعارفی انجام نمی‌شود و فقط راهی برای تامین مایحتاج مردم در مواقع حساس است.

محرابی ضمن اشاره به روند تحریم عراق و مراحلی که به برنامه نفت در برابر غذا منتهی شد، خاطر نشان کرد: آن‌ها نمی‌توانند در مورد ایران، نسخه عراق دوران صدام حسین را انجام دهند، چون ما در مذاکرات شرکت کرده و توافقنامه برجام را داریم و از نظر سازمان بین المللی انرژی اتمی در چهارچوب متعارفی هستیم.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: کشور‌های اروپایی به زعم خودشان ایران را فریب می‌دهند، بدین معنی که مستقیم نمی‌گویند کانال SPV نفت در برابر غذاست، می‌گویند نفت شما خریداری می‌شود و چون پرداخت هر نوع ارز خارجی باید از کانال مالی بین المللی انجام شود، مجبوریم به جای پول به شما کالا بدهیم.

این کارشناس روابط بین الملل عنوان کرد: چون در کنوانسیون‌های شفافیت مالی بخصوص موارد cft و پالرمو، مفهوم تروریسم یک تعریف عام است، در اینکه چه گروه‌هایی در دایره تروریسم هستند، اختلاف نظر وجود دارد، از جمله اینکه ایران گروه‌هایی را که غربی‌ها تروریست می‌دانند تروریست تلقی نمی‌کند، لذا حساسیت مجمع تشخیص مصلحت نظام و کلا جمهوری اسلامی به خاطر این است که با موضوع شفافیت مالی سلیقه‌ای برخورد شود.

دکتر محرابی ادامه داد: با پیش کشیدن موضوع کنوانسیون‌های شفافیت و پیوند زدن آن با تحریم‌ها، فکر می‌کنم قصد دارند ما را در یک دور باطل و تسلسل قرار دهند. ما در وزارت خارجه و مجمع تشخیص مصلحت نظام اتاق فکر و نیرو‌های فکری قوی نداریم. به عنوان مثال وزارت خارجه باید چندین بنگاه و پژوهشکده مرتبط با موضوعات مختلف داشته باشد که برنامه‌ها و سیاست‌های بلند مدت و حساس را در چنین محافلی به بحث و نهایتا به نتیجه برسانند.

وی یادآور شد: در دنیا پشت هر وزارت خانه و کمیته، یک تیم فکری و پژوهشی وجود دارد. فکر می‌کنم ما در کشور، دارای ضعف ساختاری در حوزه‌های حساسی چون وزارت خارجه و نهاد‌های مرتبط به موضوعات بین المللی هستیم. وزارت خارجه می‌خواهد متکی به خود و نیرو‌های رسمی خودش، همه تصمیمات را بگیرد که این ضعف بزرگی است، باید از فکر مجموعه‌های فکری نیز استفاده کنند.

محرابی تاکید کرد: اینکه وزارت خارجه، بنگاه‌های تحلیلی و تحقیقی ندارد یک ضعف بزرگ است. ما باید یاد بگیریم دیدگاه‌های مختلف که به وزارت خارجه یا مجمع تشخیص مصلحت می‌رود خروجی یک کار تحقیقی و پژوهشی سنگین بوده باشد و تصمیم گیری بر آن مبنا باشد، ما اساسا نمی‌توانیم مسائل به این مهمی را به ۲۹۰ نماینده مجلسی بسپاریم که بیشترین دغدغه شان معیشت است و گرفتار زد و بند‌های اقتصادی یا نگران حوزه انتخابیه خودشان هستند.

وی اظهار داشت: بسیاری از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بالای ۷۵ سال سن دارند، در سنی هستند که باید استراحت کنند و اصولا برای تصمیمات سنگین مناسب نیستند. در کشور‌های پیشرفته به گونه‌ای است که جوانان فکر می‌کنند و با تجربه‌ها تصمیم می‌گیرند، در حالی که در کشور ما کسی بازنشسته نمی‌شود.

این کارشناس حوزه روابط بین الملل افزود: پالرمو، cft و SPV یک مجموعه مرتبط با هم هستند که دست و پای ایران را در حوزه‌های مهمی می‌بندد. اجرای کانال مالی توسط سه کشور پیر اروپا، تقلیل موضوع عبور از تحریم‌های آمریکاست و عملا برای ایران عایدی نخواهد داشت. وزارت خارجه باید به طرف‌های دیگر برجام اتمام حجت کند، به نظرم سایت نطنز و آب سنگین اراک باید باز گشایی شود. آقای صالحی رییس سازمان انرژی هسته‌ای می‌گوید در قلب راکتور اراک بتن نریختیم و فقط لوله‌های فرعی را مسدود کردیم. باید یک هفته به آن‌ها مهلت بدهیم و سپس کار خودمان را انجام دهیم.

وی بیان کرد: هشت ماه در بازی اروپایی‌ها هستیم و چیزی به دست نیاوردیم، رهبری از همان اول فرمودند: به اروپایی‌ها اعتماد ندارم و باید از آن‌ها تضمین بگیرید به نظرم در خرداد ماه ۹۷ باید برای ماندن در برجام، شرط و زمان مشخص می‌کردیم.

محرابی در پاسخ به این پرسش که چرا حاکمیت در حد کلان در خصوص روابط خارجی و تحریم‌ها به یک تصمیم واحد نمی‌رسد گفت: ما باید آینده محور باشیم چراکه دشمنان ما برای سال‌های آینده برنامه دارند. راکتور ما از کار افتاده، از برجام خارج شدند و هشت ماه مارا معطل کرده اند، اکنون باید گفت: برنده بازی آن‌ها هستند و بازی برد برد تبدیل به برد باخت شده است.