وقتی از «مدیتیشن» صحبت می‌کنیم، اغلب تصاویری در ذهن‌مان شکل می‌گیرد: نشستن در سکوت، تمرکز روی تنفس، قطع ارتباط با دنیای بیرون و رسیدن به آرامشی عمیق.
دیدارنیوز: وقتی از «مدیتیشن» صحبت می‌کنیم، اغلب تصاویری در ذهن‌مان شکل می‌گیرد: نشستن در سکوت، تمرکز روی تنفس، قطع ارتباط با دنیای بیرون و رسیدن به آرامشی عمیق. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که تماشای فیلم هم می‌تواند شکلی از مدیتیشن باشد؟ یا دست‌کم، به‌نوعی همان اثرات آرامش‌بخش را برای ذهن داشته باشد؟
در این مقاله به نقل از جالبینو، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا فیلم دیدن می‌تواند جایگزینی برای مراقبه باشد؟ چگونه برخی فیلم‌ها ذهن ما را آرام و حتی درمان می‌کنند؟ و چه ژانرهایی برای این نوع از آرامش مناسب‌ترند؟
پیش از ورود به دنیای سینما، بهتر است مروری سریع بر مفهوم مدیتیشن داشته باشیم. مدیتیشن یا «مراقبه»، تکنیکی ذهنی و روحی است که به تمرکز، آرامش، کاهش استرس، و افزایش آگاهی کمک می‌کند.
هدف اصلی مدیتیشن، ساکت‌کردن ذهن از هیاهوی افکار بی‌وقفه و رسیدن به حالت حضور در لحظه‌ی اکنون است. اما آیا فقط با نشستن در سکوت به این هدف می‌رسیم؟
در زندگی مدرن که همهمه‌ی دائمی ذهن، شبکه‌های اجتماعی، فشار کاری و نگرانی‌های آینده مارو احاطه کرده، گاهی پیدا کردن راهی برای قطع ارتباط و تمرکز، شکل‌های جدیدی به خودش می‌گیره.
شاید از عجایب عصر مدرن باشد که بگوییم تماشا کردن فیلم مثل یک مدیتیشن عمل میکنه، اما بسیاری از روان‌شناسان معتقدند که تماشای آگاهانه و انتخاب‌شده‌ی فیلم‌ها، می‌تونه اثرات مشابه با مدیتیشن داشته باشه — به‌خصوص وقتی فیلم‌هایی انتخاب بشن که آرام، عمیق و تأمل‌برانگیز باشن.
فیلم‌هایی که شامل موارد زیر می شوند برای آرامش بسیار مفیدند:
تماشای چنین فیلم‌هایی می‌تونه باعث بشه مغز از حالت فکر کردن مداوم به حالت دریافت و تجربه‌ی لحظه وارد بشه. و این دقیقاً همون چیزیه که در مدیتیشن اتفاق می‌افته.
همون‌طور که در مدیتیشن تمرین می‌کنیم ذهن‌مون رو به لحظه‌ی اکنون بیاریم، در تماشای آگاهانه‌ی فیلم هم یاد می‌گیریم واقعاً ببینیم و حضور داشته باشیم. در این حالت:
این نوع تماشا نه‌تنها سرگرم‌کننده‌ست، بلکه می‌تونه ضربان قلب رو کاهش بده، مغز رو آرام کنه و حتی باعث آزاد شدن هورمون‌های آرامش مثل اندورفین بشه.
همه‌ی فیلم‌ها برای این نوع تجربه مناسب نیستن. فیلم‌های اکشن پرتنش یا درام‌های سنگین ممکنه احساسات شدید یا استرس ایجاد کنن. اما ژانرهای زیر می‌تونن اثرات مشابه مدیتیشن داشته باشن:
فیلم‌هایی مثل The Tree of Life، Her یا Lost in Translation با ریتم آرام، تصویرسازی خلاقانه و فضای عاطفی ملایم، ذهن رو درگیر نمی‌کنن، بلکه آروم می‌سازن.
تماشای مناظر بکر، صدای پرندگان، رودخانه، جنگل و حیات‌وحش، ذهن رو به حالت آگاهی آرام می‌بره. مستندهایی مثل Planet Earth یا Baraka واقعاً اثر درمانی دارن.
آثار استودیوی جیبلی مانند Spirited Away، My Neighbor Totoro یا Princess Mononoke اغلب با ترکیبی از موسیقی ملایم، پیام‌های انسانی و جهان‌های خیالی آرامش‌بخش، بسیار به تجربه‌ی مراقبه نزدیک هستن.
این نوع فیلم‌ها تمرکز بیشتری روی حس و تصویر دارن تا روی داستان‌سرایی کلامی. مثلاً Koyaanisqatsi یا The Red Turtle نمونه‌هایی از این دسته هستن.
جالبه بدونید که بسیاری از بازیگران معروف هالیوود، در کنار مدیتیشن سنتی، از تماشای فیلم‌های خاص برای آرامش استفاده می‌کنن. مثلاً:
این نشون می‌ده که سینما، حتی برای کسانی که در قلب صنعت آن قرار دارند، راهی برای آرام‌سازی ذهن و اتصال به خود درونی است.
اگر می‌خواید از تماشای فیلم برای آرامش ذهن استفاده کنید، چند نکته ساده ولی مهم وجود داره:
در جهانی که لحظه‌ای آرامش پیدا کردن دشوار شده، هر راهی که بتونه ذهن ما رو به لحظه اکنون برگردونه، ارزشمند و ضروریه. سینما، اگر درست و آگاهانه استفاده بشه، می‌تونه رابطی بین دنیای درون و بیرون ما باشه.
تماشای فیلم‌های خاص، نه‌تنها سرگرم‌کننده‌ست، بلکه به نوعی مدیتیشن تصویری تبدیل میشه. پس دفعه بعد که احساس استرس، خستگی ذهن یا آشفتگی روحی کردید، شاید به‌جای رفتن سراغ مدیتیشن سنتی، فقط کافیه یک فیلم درست انتخاب کنید، چراغ‌ها رو خاموش کنید، نفس عمیق بکشید... و اجازه بدید سینما کار خودش رو بکنه.
