دعوای مجلس و دولت بر سر «مرکز پژوهش‌ها»/ خانه ملت: ایرنا و ایسنا سراسیمه حمله کردند

دیدارنیوز: رسانه‌های مجلس و دولت بر سر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس دچار اختلاف شده‌اند.

خانه ملت، خبرگزاری رسمی مجلس به حمله رسانه دولت به مرکز پژوهش‌ها واکنش نشان داد و نوشت: رسانه‌های دولتی در این هجمه به غیرمستند‌بودن آمار‌ها در گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره می‌کنند، درحالی‌که این آمار‌ها برگرفته از مرکز ملی آمار ایران است و تمامی روش‌ها و رویکرد‌ها روشی علمی و پژوهشی دارد. خبرگزاری ایرنا در اقدام اخیر خود حتی پا را فراتر نهاده و هدف اصلی خود از این رویکرد را عیان کرده است، یعنی تلاش برای دخالت در فرایند انتخاب رئیس مجلس.

این خبرگزاری نوشت: طی هفته‌های اخیر، و پس از انتشار گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در حوزه‌های مختلف، برخی رسانه‌های داخلی تیتر‌هایی بی‌دقت از این گزارش‌ها استخراج کردند و گاه رسانه‌های فارسی‌زبان معاند برداشت‌هایی مغرضانه از آن گزارش‌ها به مخاطبان خود ارائه کردند. پس از بازنشر این مطالب در فضای رسانه‌ای، رسانه‌های دولت، همچون ایرنا و ایسنا، سراسیمه و آشفته به‌جای توجه به اصل گزارش، خوانش آن و داشتن رویکرد حل مسئله، حمله به مرکز پژوهش‌های مجلس را در دستور کار خود قرار دادند.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیش از ربع قرن فعالیت به جایگاهی رسیده که گزارش‌ها و اظهارنظر‌های آن، به‌عنوان مرجعی مستقل از نگاه‌های جناحی و سیاسی، محل استناد گزارش‌های اثرگذار کشور قرار می‌گیرد. چه بسا در دوره‌های مختلف مجلس، نگاه کارشناسی این مرکز حتی خلاف نظر رئیس یا اعضای هیئت‌رئیسه یا اکثریت نمایندگان مجلس بوده است که این خود بیانگر استقلال فکری این مرکز بوده است. این بعد کارشناسی و استقلال در طول سال‌ها انباشت تجربۀ علمی به دست آمده است.

اما این دیدگاه مستقل و کارشناسی گاه به مذاق برخی خوش نیامده و انتقاد‌هایی غیرکارشناسی و غیرعلمی را برانگیخته است. با نگاهی به رویکرد رسانه‌های دولت‌های گذشته نیز این انتقاد‌های غیرکارشناسی دیده می‌شود و می‌توان شواهد آن‌ها را در بایگانی‌های اینترنتی پیدا کرد. اکنون نیز همچون گذشته، به نظر می‌رسد این انتقاد‌ها در پایان دورۀ عملکرد مجلس یازدهم شدت بیشتری هم پیدا کرده است، رویکردی که با رگه‌های مغرضانه و سیاسی‌کاری‌های جانب‌دارانه به‌دنبال تخریب این نهاد و حتی دخالت در فرآیند ادارۀ آن است.

طی هفته‌های اخیر، و پس از انتشار گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در حوزه‌های مختلف، برخی رسانه‌های داخلی تیتر‌هایی بی‌دقت از این گزارش‌ها استخراج کردند و گاه رسانه‌های فارسی‌زبان معاند برداشت‌هایی مغرضانه از آن گزارش‌ها به مخاطبان خود ارائه کردند. پس از بازنشر این مطالب در فضای رسانه‌ای، رسانه‌های دولت، همچون ایرنا و ایسنا، سراسیمه و آشفته به‌جای توجه به اصل گزارش، خوانش آن و داشتن رویکرد حل مسئله، حمله به مرکز پژوهش‌های مجلس را در دستور کار خود قرار دادند.

نمونۀ بارز این گزارش‌ها و بازی‌خوردن رسانه‌های دولت را می‌توان در موارد زیر به عینه مشاهده کرد:

یکی از این موارد، انتشار گزارش «بررسی مفهوم هزینه‌های کمرشکن سلامت و سیاست‌هایی برای محافظت مالی» توسط مرکز پژوهش‌های مجلس بود. یک روز پس از انتشار این گزارش، برخی رسانه‌ها آن را بازنشر و دستمایۀ خبرسازی خود کردند. وزارت بهداشت نیز، در اقدامی شتاب‌زده، جوابیه‌ای نسبت به این گزارش داد.

۱. فردای آن روز هم، خبرگزاری ایرنا به‌طور ناصواب مصاحبه‌هایی علیه مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرد، ناصواب از آن جهت که نگاهی به آمار استنادشده در این گزارش نشان می‌داد دورۀ مورد مطالعه به‌کلی مربوط به بازۀ زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ است و عملکرد حوزۀ سلامت در دولت قبل بررسی شده است. حتی آمار و مستندات این گزارش نیز از دل آمار مرکز ملی آمار ایران استخراج شده است که مرکزی است ذیل سازمان برنامه و بودجه و معاونت ریاست جمهوری.

۲. در نمونه‌ای دیگر، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرد با عنوان «بررسی وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترس‌پذیری برای اقشار مختلف جامعه و ارائۀ بسته تقنینی». پس از انتشار، برخی رسانه‌های داخلی و رسانه‌های معاند با تیتر «حذف سفر از سبد خانوار» برای این گزارش خبر ساختند. این تیتر عصبانیت خبرگزاری ایسنا و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را هم برانگیخت و بهانۀ هجمه علیه این مرکز شد.

درحالی‌که در هیچ کجای این گزارش مستند، اشاره‌ای به «حذف سفر از سبد خانوار» یا حتی مضمون آن نشده است. بلکه باز هم این گزارش براساس آمار مرکز ملی آمار ایران نگاشته شده بوده و حتی بالاتر از آن: این آمار مربوط به سال‌های پیش از ۱۴۰۰ بوده. این نشان می‌دهد یک نفر در رسانه‌های دولت حتی صفحۀ چکیدۀ این گزارش را نخوانده است تا پس از آن دست‌به‌قلم شود و علیه مرکز پژوهش‌ها بنویسد.

۳. در دوره‌های مختلف فعالیت مرکز پژوهش‌های مجلس، مرسوم است که در زمان بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی گزارش‌های کارشناسی این مرکز در حوزه‌های مختلف ارائه شود تا نمایندگان با افق دید بازتری در تصویب بودجه تصمیم بگیرند.

در سال جاری نیز، این گزارش‌ها به‌صورت مستمر تهیه و منتشر شدند. پس از انتشار یک گزارش با عنوان «بررسی بخش دوم لایحۀ بودجۀ سال ۱۴۰۳ کل کشور (۱۰): بودجۀ حامی فقرا (ظرفیت‌های فقرزدایی لایحۀ بودجه)» برخی اطلاعات گزارش از گزند تیترسازی همان رسانه‌های در امان نماند.

این رسانه‌ها با استناد اشتباه به این گزارش از گسترش فقر در جامعه خبر دادند، درحالی‌که در همان ابتدای گزارش اشاره شده است که رویکرد انقباضی بودجه کسری تراز عملیاتی بودجه را کاهش می‌دهد و به همین دلیل تورم را کاهش و وضعیت فقر را در کشور بهبود می‌بخشد.

اما باز هم رسانه‌های دولت این گزارش را نخواندند و دست به قضاوت‌های نابجا زدند. یا مثال دیگر، گزارشی که در آن به رشد محرومیت‌زدایی به‌دلیل اقدامات دولت اشاره شده بود. البته که این نمونه‌ها منحصر به همین چند مثال نیست، اما، چون مجال آن نیست آن را موکول به وقتی دیگر می‌کنیم.

خبرگزاری ایرنا نیز در رویکرد سیاسی خود تیترخوانی را به خوانش دقیق گزارش ترجیح داده و در آخرین اقدام خود نوشته است «گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس دربارۀ لایحۀ بودجۀ ۱۴۰۳ و سایر موضوعات اقتصادی به مذاق رسانه‌های آن سوی آب خوش آمده. گویا این مرکز به محلی برای تهیۀ گزارش‌های منفی علیه وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شده و هیچ اقدام مثبتی در کشور صورت نمی‌گیرد که به چشم مسئولان مرکز بیاید».

درحالی‌که نگاهی حتی نه‌چندان عمیق به گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان از توجه به نقاط و اقدامات مثبت دولت دارد و اگر نقدی صورت گرفته، راهکار‌ها و پیشنهاد‌هایی برای رفع آن‌ها پیشنهاد شده است. گفتنی است تاکنون بیش از ۶۰۰ نامۀ راهبری برمبنای گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس به دولت و دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مختلف ارسال شده و در آن‌ها راهکار‌هایی برای رفع مشکلات ارائه شده است.

آیا دولت آن‌قدر از عملکرد خود مطمئن است که سایر نهاد‌ها و مراکز پژوهشی را به دروغ‌گویی و سیاه‌نمایی متهم می‌کند؟ آیا شایسته نیست حتی اگر نقدی کارشناسی هم به دولت وارد شد، با نگاه علمی و کارشناسی و به‌دور از همهمه‌های رسانه‌ای به آن پرداخته شود؟

یا اگر نگاه انتقادی و غیرواقع‌بنیانه ازسوی رسانه‌های داخلی و معاند خارجی با استناد به گزارشی علمی یک مرکز صورت گرفت، بهتر نیست به‌جای تأختن به آن مرکز علمی از دل همان گزارش در حمایت از عملکرد دولت سخن گفت و جواب رسانه‌ها را به‌صورت رسانه‌ای داد؟ اگر تاب و تحمل نقد کارشناسانه هم در دولت وجود ندارد، پس اساساً چگونه باید متوجه مشکلات شد؟ واقعاً رسانه‌های دولت تفاوت تخریب و نقد کارشناسانه را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهند؟

رسانه‌های دولتی در این هجمه به غیرمستندبودن آمار‌ها در گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره می‌کنند، درحالی‌که این آمار‌ها برگرفته از مرکز ملی آمار ایران است و تمامی روش‌ها و رویکرد‌ها روشی علمی و پژوهشی دارد.

خبرگزاری ایرنا در اقدام اخیر خود حتی پا را فراتر نهاده و هدف اصلی خود از این رویکرد را عیان کرده است، یعنی تلاش برای دخالت در فرایند انتخاب رئیس مجلس. این خبرگزاری نوشته است «انتظار می‌رود با تشکیل مجلس جدید و تغییر مدیریت مرکز پژوهش‌های مجلس، این نهاد تحقیقاتی به وظیفۀ اصلی خود بازگردد و مجدداً به بازوی مشورتی نمایندگان مجلس برای بررسی لوایح و طرح‌ها تبدیل شود. برای فعالیت‌های سیاسی، فضای کافی در کشور وجود دارد و نیازی به آلوده‌کردن مرکز پژوهش‌ها نیست».

بد نیست رسانه دولت نگاهی به قانون اساسی و اصل استقلال قوا بیندازد. به نظر می‌رسد این رسانه در جایگاهی نیست که بتواند برای تعیین مدیران مجلس تکلیف تعیین کند یا آرزو‌های خود را در رسانه‌ای که از بودجۀ عمومی ارتزاق می‌کند بیان کند. این تلاش حتماً مخالف مشی و تأکید‌های رئیس‌جمهوری است و اگر کسانی در ایرنا یا گوشه‌وکنار دولت چنین فکری را در سر می‌پرورانند بهتر است نگاهی به فرمایش‌های داهیانۀ رهبر معظم انقلاب بیندازند.

در آخر باید عنوان کرد که رسانه‌های دولت بهتر است به‌جای حاشیه‌سازی‌هایی که بازنمایی منفی برای جامعه دارد و بازیچۀ دست رسانه‌های معاند قرار می‌گیرد، در راستای هم‌افزایی و همدلی به‌منظور پیشبرد اهداف متعالی کشور به‌ویژه بهبود معیشت مردم گام برداریم و موضوعات فرعی را ارجح بر موضوعات اصلی کشور ندانیم.

موضع‌گیری رسانه دولت علیه مرکز پژوهش‌ها منطقی و منصفانه نیست

محمدعلی محسنی بندپی در گفتگو با خانه ملت در واکنش به هجمه سنگین رسانه دولت به مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: نقش پژوهش در همه کشور‌ها و دستگاه‌های اجرایی کلیدی است به گونه‌ای که شرکت‌ها و دستگاه‌های پیشتاز در کشور‌های توسعه یافته بخش قابل توجهی از بودجه‌های خود را به این مهم اختصاص می‌دهند، زیرا می‌دانند از طریق پژوهش می‌توانند نواقص و مشکلات خود را بهتر و علمی‌تر ببینند و نسبت به رفع آن‌ها و تقویت نقاط قوت خودشان اقدام کنند.

وی با یادآوری اینکه پژوهش چهره آینده را در ده‌های مختلف برای افراد ترسیم خواهد کرد، افزود: مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی قوی مجلس نقش مهمی را در عرصه قانون گذاری برای نمایندگان و دولت ایفا می‌کند و انتشار نتایج این پژوهش‌ها زنگ هوشیاری برای دولتمردان است بنابراین ما نه تنها نباید مانع انجام پژوهش شویم و پژوهش گرانمان را تضعیف کنیم بلکه باید در تمامی عرصه‌ها آغوشمان را برای پژوهش در عرصه‌های مختلف به ویژه در عرصه قانون گذاری که مرکز پژوهش‌ها طی ۴ سال گذشته و همچنین دوره‌های قبل هم این نقش را به خوبی ایفا می‌کرد که با نگاه علمی به مسائل مختلف کشور در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌پرداخت و چهره کشور را در آینده کوتاه و دور ترسیم می‌کرد باز کنیم.

نماینده مردم نوشهر، چالوس و کلاردشت در مجلس یازدهم ادامه داد: مرکز پژوهش‌ها با ارائه گزارش‌های کارشناسی به قانون گذاران کمک می‌کند تا قوانینی را تصویب کنند که رفاه مردم و توسعه کشور در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود و در همین راستا بتوانند در جابجایی منابع هم اقدامات خاصی را انجام دهند و در فضا‌ها و مناطقی که نیاز به تخصیص بودجه بیشتری داریم منابع بیشتری اختصاص دهند.

محسنی بندپی یادآور شد: در نشست علنی امروز بودجه حوزه فرهنگی را که از سال ۱۳۹۲ نیم درصد بوده به ۲ و نیم درصد افزایش دادیم و این حاصل کار نهاد‌های فرهنگی و پژوهشی از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس است که به نقش مسائل فرهنگی در جامعه می‌پردازند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه گزارش‌ها و داده‌های ارائه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس به ما در بهبود وضعیت کشور کمک می‌کند، گفت: تمامی دست اندرکاران، دولتمردان و نمایندگان مجلس باید آغوششان را نسبت به داده‌هایی که از طریق پژوهش گرانی که بر اساس اصول علمی آن‌ها را استخراج می‌کنند باز کنند، زیرا بر مبنای این داده‌ها می‌توان در مسیر درست حرکت کرد و هر گونه تصمیم گیری که بر مبنای دانش و داده‌های علمی نباشد به طور قطع مفید نخواهد بود و در دراز مدت آسیب زا خواهد بود.

وی با یادآوری اینکه گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس رویکرد امیدآفرینی دارد، گفت: در برخی موارد آمار‌های ارائه شده توسط دولت واقعی نیست در حالی که بر اساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب نباید چشممان را بر واقعیت‌ها ببندیم و امید کاذب به مردم بدهیم و مسئولان کشور باید هوشیار باشند؛ آمار‌هایی ارائه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس مانند نقد برخی نقادان منصفی است که دل در گرو توسعه کشور، رفاه، آسایش و آرامش خانواده‌های ایرانی و دغدغه‌های خانواده محترم شهدا و آرمان‌های شهدا دارند بنابراین موضع گیری رسانه دولت علیه مرکز پژوهش‌های مجلس منطقی و منصفانه نیست و برخی اظهارات مبنی بر اینکه گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها دشمن شادکن است منصفانه نیست و بخش عمده و اصلی ماجرا این است که باید چشممان را نسبت به مشکلاتی که در کف جامعه می‌بینیم باز کنیم و با دقت و درایت بیشتری آن‌ها را مورد توجه قرار دهیم.