کشته شدن محیطبان نجفی در ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ خبر تلخی بود و حالا در آستانه نخستین سالگرد آن، مجروح شدن یک محیطبان دیگر در شاهرود خبرساز شده. درگیری شکارچیان و محیط بانان همچنان ادامه دارد.
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: آخرین آماری که از کشته شدن محیطبانان در آرشیو رسانهها وجود دارد نشان میدهد که در ۴۰ سال گذشته در ایران ۱۴۳ محیطبان کشته شدهاند. حالا اما به این آمارها، مضروب و مجروح شدن و حتی نقص عضو دائم محیطبانان را هم میتوان اضافه کرد؛ این در حالی است که گاهی گزارشهایی از تهدید خانوادههای محیطبانان هم منتشر میشود.
به گفته کارشناسان و دوستداران محیط زیست، آمار حمله محیطبانان و حتی قتل آنها در ایران، چندین برابر کشورهای دیگر است و به گفته محمد درویش، عضو موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، در ۹۰ سال گذشته در آمریکا ۲۵ محیطبان کشته شدهاند که علت ۹۵٪ مرگ آنان حوادث و سوانح بوده است.
همانطور که پبشتر اشاره شد تعداد محیطبانان و جنگلبانان کشته شده در ایران سه رقمی است و اگر بخواهیم اسم تک تک این افراد و دلیل کشتهشدن آنها را در این گزارش ذکر کنیم، از حوصله مخاطبان خارج است و انتظار میرود دستگاه قضا و دولت به ویژه سازمان محیط زیست، راه چارهای برای محافظت بیشتر از محیطبانان بیابد و دستکم پاسخ این پرسش را بدهند که سرنوشت لایحه حمایت از محیط بانان چه شد؟
اما اگر بخواهید با برخی از محیطبانان شجاعی که جان خود را در این راه فدا کردند آشنا شوید؛ ادامه این گزارش را بخوانید.
پرسر و صداترین قتل محیطبان مربوط به برومند نجفی بود که مرداد ماه سال ۱۴۰۱، جلوی در دادگاه توسط پدر یک شکارچی مقتول (کسی که گفته میشد توسط محیطبان نجفی کشته شده) به قتل رسید و ضارب هم متواری شد، هر چند که بعدها گفته شد که خانواده برومند نجفی از قصاص گذشتهاند.
ناصر پیروی رئیس اداره منابع طبیعی تالش نیز به دلیل مقاومت در برابر اشغال ۵ هکتار از جنگلهای ماسال به طرز فجیعی در ۷ اردیبهشت ۱۳۸۴ سر بریده شد. یکی از متهمان قتل گفته بود: "او مرد سرسختی بود و نسبت به جنگل حساسیت خاصی داشت. من و همدستانم مدتی بود به خاطر مالکیت بخشی از جنگل با جنگلبانی کشمکش داشتیم و او سرسختانه مقابل ما ایستاده بود. ما هم تصمیم گرفتیم برای رسیدن به اهدافمان او را از سر راه برداریم."
فضلالله علیپور جنگلبان مازندارانی هم نمونه دیگری است که در بامداد روز جمعه ۷ خرداد ۱۳۹۵، توسط قاچاقچیان چوب در منطقه جنگلی سالده، شهرستان نور، کشته شد. این ماجرا پنج نفر متهم داشت که سه نفر از آنها در ساعات اولیه روز بعد با تلاش نیروهای انتظامی، امنیتی و مقامات قضایی شهرستان نور دستگیر شدند و ضارب اصلی و یکی دیگر از متهمین نیز خود را معرفی کردند.
جواد غلامی طبسی، فرمانده یگان حفاظت شهرستان چناران نیز در سال ۱۴۰۱ در مواجهه با متخلفان با انفال و اراضی منابع طبیعی جان خود را از دست داد.
نخستین قانون حفاظت از محیطزیست در سال ۱۳۵۳ به تصویب رسید که این قانون شامل ۲۱ ماده و ۹ تبصره بود. اما این قانون از همان ابتدا دارای یک مشکل جدی و اساسی بوده و در ذات خود یک تناقض آشکار داشت و آن هم این بود که سازمان محیط زیست در همان سالها وابسته به نخستوزیری بود، اما باید زیرنظر شورای عالی حفاظت محیطزیست فعالیت میکرد.
این قانون بعد از انقلاب دو بار اصلاحاتی را به خود دید. نخستین بار در آبان ۱۳۷۱ که در آن ریاست شورای حفاظت از محیطزیست بر عهده رییسجمهور گذاشته شده و رییس سازمان نیز بهطور مستقیم توسط وی تعیین شود و اصلاح بعدی در سال ۱۳۷۸ بود که به سبب آن یگان حفاظت از محیطزیست تشکیل شد.
بعد از اصلاحیه در مرداد ۱۳۹۹، در خصوص ماده ۲۰ این قانون تنها دعوت برای تشکیل جلسات شورای عالی پس از موافقت رییس شورا، توسط دبیر شورا انجام میشود.
۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ لایحه حمایت از محیط بان پس از کش و قوس فراوان بالاخره به تصویب رسید، یعنی نمایندگان مجلس در جلسه علنی، ایرادات شورای نگهبان در لایحه حمایت قضایی و بیمهای از ماموران یگان حفاظت محیطزیست را رفع و لایحه حمایت از محیطبانان را تصویب کردند.
اما آنچه واضح و مبرهن است اینکه قانون محیط زیست و لایحه حمایت از محیطبانان، تا به امروز نه از محیطزیست محافظت کرده نه از محیطبانان چرا که آسیبهایی که هر روز و هر ساعت به صورت عمدی و غیر عمدی به محیط زیست وارد میشود قابل انکار نیست و محیط بانان هم همچنان جان خود را در کف گذاشته تا بتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند، اما اینکه چه سرنوشتی در انتظار آنها است را کسی خبر ندارد!
