وانگ یی، بازگشت سیاست خارجی غیرمنعطف در چین

دیدارنیوز: پس از غیبت اسرارآمیز کین جانگ وزیر خارجه سابق چین، وانگ یی مرد کهنه‌کار و قابل اعتماد شی جینپینگ رئیس جمهور چین، به این وزارت خانه بازگشته و بسیار هم پرمشغله‌تر از گذشته است.

منبع: فایننشال تایمز
مترجم: حمید رضا بابایی

جولی بیشاپ وزیر امور خارجه وقت استرالیا در سال ۲۰۱۳ در جلسه‌ای با وانگ یی، همتای چینی‌اش حضور داشت. یی به زبان محلیِ چینی و با شور و حال زیاد، در حال سخنرانی آغازین یک نشست بود و بیشاپ هم تصور می‌کرد همه چیز خوب پیش می‌رود. ولی سفیر استرالیا یادداشتی کوچک را به دست بیشاپ رساند که در آن نوشته شده بود: "اوضاع واقعا بد است."

به دنبال انتقاد استرالیا از اقدام چین در ایجاد منطقه شناسایی دفاع هوایی در دریای چین شرقی، وانگ علنا در حال انتقاد از بیشاپ بود. دو وزیر خارجه پس از آن در ضیافت شام دیپلماتیک بسیار سردی حضور یافتند، در حالی که به آرامی به آن سوی میز خیره شده بودند.

بیشاپ این خاطره را متعاقبا در مصاحبه‌هایش به یاد می‌آورد، و از همین رو در دوران حکومت شی جینپینگ رئیس جمهور چین، از وانگ به عنوان فردی سخت و غیرمنعطف یاد می‌شود که در عرصه سیاست خارجی، رویکردی صریح‌تر دارد. اکنون، فقط چند ماه پس از کناره‌گیری از سمت وزارت خارجه، وانگِ ۶۵ ساله که به عنوان ملی‌گرایی متعصب و "بازوی کهنه‌کار قابل اعتماد" شناخته می‌شود، بار دیگر به خدمت فراخوانده شده است. این بار وی وظیه‌ای سخت‌تر پیش رو دارد.

انتصاب دوباره وانگ به عنوان وزیر خارجه چین، پس از آن صورت گرفت که کین گانگ، چهره موفقی که زمانی محبوب رئیس جمهور چین بود، به یک باره و بدون هیچ توضیحی از این سمت برکنار شد.

حتی در قالب معیار‌های غیرشفاف حزب کمونیست چین، حکایت کین بسیار پرسر و صدا به چشم می‌آید. کین پس از یک ماه غیبت که ابتدا دلایل آن "مسایل پزشکی" عنوان شده بود، بدون دلیل وزارت خارجه را ترک کرد. وی سپس در نشست فوق‌العاده پارلمان چین از سمت خود برکنار شد. در دوران ریاست جمهوری شی، این نشست مجلس، از جلساتی است که در آن یکی از بلندپایه‌ترین مقامات دولت برکنار می‌شود.

وانگ، نقش رهبری امور سیاست خارجی حزب کمونیست چین را برعهده داشته، نسبت به کین ارشدتر محسوب می‌شود. اکنون چالش او، احیاء اعتبار دیپلماسی چین است و باید فشار‌های سنگین کاری را بدون کمک همکار سابق خود پیش ببرد.

علاوه بر رسیدگی به تنش‌های شدید ژئوپولیتیک، وانگ باید برای حضور احتمالی شی در چندین نشست مهم از جمله اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه آماده باشد. این نشست در ماه نوامبر در سانفرانسیسکو برگزار خواهد شد و احتمالا در آن، شی با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا نیز دیدار و گفتگو خواهد کرد.

مینشین پی، استاد امور دولتی در دانشگاه کلارمونت مککنا در کالیفرنیا می‌گوید، "دردسر واقعی او چگونگی رسیدگی به برخی از این مشکلاتِ بسیار دشوار است؛ و البته مساله آن نشست‌های مهم سران. " وی در توضیح این مساله، به روابط تیره چین با آمریکا، اروپا، ژاپن و دیگر کشور‌های اشاره می‌کند.

وانگ برخلاف بسیاری از اعضای مسن حزب کمونیست چین، هرگز موهایش را رنگ نمی‌کند و به این دلیل به نام "روباه خاکستری" مشهور است. وانگ ابتدا یک دهه پیش به عنوان وزیر خارجه منصوب شد، یعنی درست پس از به قدرت رسیدن شی. دَنی راسل، نایب رئیس امور دیپلماسی و امنیت بین‌‎الملل در اندیشکده Asia Society Policy Institute در استرالیا می‌گوید، " وانگ یک فرد شناخته شده است؛ نه یک مزاحم سیاسی مانند کمیت گانگ. اما با گذشت زمان، به دیپلماتی نچسب با افکار نه چندان باز تبدیل شده است که من و دیگران نمی‌توانیم به راحتی با او صحبت کنیم... و اکنون به درستی، از منظر سیاسی، قهرمان رویای چین و تفکر شی جینپینگ به نظر می‌رسد. "

وانگ که در سال ۱۹۵۳ در پکن متولد شد، بالاجبار در مدت انقلاب فرهنگی مائوزدونگ، رئیس جمهور وقت چین، به کارگری در مزارع پرداخت.

سپس وارد وزارت امور خارجه چین شد، مدتی در دانشگاه جورج تاون واشنگتن بود و پس از آن سفیر چین در ژاپن شد. گرچه سابقه خانوادگی‌اش به طبقه متوسط برمی‌گردد، با یک بانو از قشر نخبه دیپلماتیک ازدواج کرد. پدر همسرش، کیان جیادونگ، دستیار ژو اِنلای، رهبر فقید چین بود. ژو به داشتن این تفکر مشهور است که می‌گفت: "نیرو‌های دیپلماتیک، اعضای ارتش آزادیبخش خلق در لباس غیرنظامی هستند. " به نظر می‌رسد وانگ این پیام را با تمام وجود جذب کرده است.

پیتر مارتین در کتاب خود با عنوان ارتش غیرنظامی چین، درباره سخنرانی وانگ در سال ۲۰۱۳ خطاب به کارکنان جدید وزارت خارجه توضیح می‌دهد. وانگ گفته بود، "ژو اِنلای همواره الگوی دیپلمات‌ها خواهد بود. یک ارتش غیرنظامی نه تنها باید بسیار منضبط باشد و از فرامین اطاعت کند... بلکه باید مانند ارتش آزادیخش خلق، به مردم خدمت کند. "

در سال‎‌های اخیر که دولت ترامپ اقدامات خود را علیه چین تشدید کرد، وزارت امور خارجه چین تحت مدیریت وانگ، با دیپلماسی " جنگجوی گرگ" پاسخ به وی داد، این دیپلماسی به داشتن لفاظی بی‌پروا و جنگ‌طلبانه معروف است.

یکی از خبرنگاران سابق که با وانگ به سر می‌برد، می‌گوید وی "نوعی خالص شده از دیپلماسی جنگ جوی گرگ را اِعمال می‌کرد... نوعی گزنده و نیش‌دارد. "

ایوان مدیروس از دانشگاه جورج واشنگتن، مشاور ارشد باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا در امور چین بود. وی می‌گوید "وانگ یی، چند چهره است. وی قادر است در مدتی طولانی درباره مسایل مهم منطقه‌ای و جهانی مذاکره کند، و در عین حال بسیار عشق سیاست هم است. "

وی چندی پیش در نشستی سه‌جانبه میان مقامات چین، ژاپن و کره جنوبی، گفت، "اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها نمی‌توانند چینی ها، ژاپنی‌های و کره‌ای‌ها (جنوبی) را از هم تشخیص دهند. مهم نیست که موهایمان را چقدر زرد رنگ می‌کنیم، یا چقدر بینی‌مان را نوک تیز می‌کنیم، ما نمی‌توانیم غربی باشیم. ما باید بدانیم ریشه‌هایمان کجاست. "

فراتر از لفاظی‌ها، وظایف او اکنون کاملا مشخص است. چین تلاش می‌کند اختلافاتش را با اروپا رفع کند، آن هم در شرایطی که اروپا مطمئن نیست که آیا پکن مایل است تهاجم روسیه به اوکراین را محکوم کند یا خیر. در همین حال پکن و واشنگتن تلاش می‌کنند مذاکراتشان را ازسر بگیرند. وانگ تا همین جا هم طرف حسابِ جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا بوده است. به گفته راسل، "این مسیری بسیار مهم (برای ارتباط) است، اما هر دوی آن‌ها بسیار بسیار گرفتارند، و در شرایطی که کین کنار گذاشته شده، وانگ دو برابر گذشته مشغول است. "

وانگ همچنین باید با شی همکاری کند تا برای وی جانشینی بیابد. تا همین جا هم چندین سال از بازنشستگی او (شی) گذشته است. به گفته تحلیلگران، با این وجود انتصاب وانگ پیامی مثبت دارد. جان مک‌کینون که دو بار سفیر نیوزلند در چین بوده است، می‌گوید "وی بسیار باتجربه و حرفه‌ای است."

و، اما در خصوص بیشاپ، وی که دیگر در دولت استرالیا حضور ندارد، این هفته گفت بازگشت وانگ خبر خوبی است. "من همواره معاملات بسیار حرفه‌ای با او داشته‌ام."

و سپس به شوخی گفت" "گرچه یک فرصت وجود دارد، سراغ آن نخواهیم رفت."

منبع: https://www.ft.com/content/61b8d445-7559-4648-9017-2d70226157f6