حدود یک سال دیگر در کشور ترکیه انتخابات برگزار خواهد شد و طبق معمول از حالا پیش‌بینی‌ها برای شناختن رئیس جمهور بعدی آغاز شده اما آیا کسی می‌تواند با رجب طیب اردوغان رقابت کند؟
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: بالاخره سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری فرا رسید. درست یک سال دیگر در چنین روز‌هایی ترکیه یکی از مهمترین دوره از انتخابات تاریخ معاصرش را برگزار خواهد کرد. در داخل، تورم رکورد دو دهه اخیر را شکسته و قیمت‌ها روز به روز بزرگتر و سفره‌ها کوچک می‌شوند. شکاف‌های سیاسی عمیق شده و در شرایطی که هیچ حزبی اکثریت نسبی آرا را در اختیار ندارد پیش بینی آینده سیاسی کشور مبهم است. به همین بهانه با نگاهی به آخرین نظرسنجی‌های سراسری، سعی خواهم کرد تصویری واضح‌تر از انتخابات سال آینده ارائه کنم.
حزب حاکم: انتخابات بهار ۲۰۲۳ بیش از هر چیز رفراندومی برای اردوغان است. سیاستمداری که در سه دهه اخیر از همه رقابت‌ها سربلند خارج شده و البته هیچگاه، چون امروز، پایگاه رأی‌اش ضعیف نبوده است. طبق نظرسنجی متروپول حدود هفتاد درصد مردم ترکیه روند عمومی کشور را رو به وخامت می‌دانند و رئیس جمهور به عنوان بالاترین مقام سیاسی کشور متهم اصلی آن است. اما در همان حال حدود ۴۲ درصد عملکرد اردوغان در اداره کشور را مثبت ارزیابی می‌کنند. نشانه روشن از محبوبیت و کاریزمایی رئیس جمهور که توانسته اکثریت نسبی حامیانش را همچنان حفظ کند. چه آنکه حدود ۴۶ مردم اردوغان را پیروز انتخابات پیشرو می‌دانند تا معلوم شود برخلاف فضای رسانه‌ای مخالفان، او همچنان در افکار عمومی دست بالا را دارد. این در حالی است که آرا حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی به عنوان احزاب اکثریت مجلس کبیر تا حدود ۳۵ درصد کاهش یافته و در صورت برگزاری انتخابات پارلمانی زود هنگام، احتمالا مجلس کبیر را از دست خواهند داد.
فایل صوتی این مطلب را اینجا بشنوید
مخالفان دولت: یکی از شانس‌های مهم اردوغان در سیاست، رقبای او هستند. سیاستمدارانی کم‌سابقه که قادر به تشکیل ائتلاف قدرتمند نبوده و اتفاقا سال به سال از محبوبیت‌شان کاسته می‌شود. در انتخابات سال آینده احتمالا کمال کلیچدار اوغلو رئیس حزب جمهوری خلق نامزد نهایی مخالفان برای رقابت با اردوغان است. نماینده سکولار و سوسیالست ازمیر در مجلس کبیر که این روز‌ها نامش در صدر تظاهرات خیابانی و مخالفت‌های مدنی قرار دارد و سخنرانی هفته اخیرش درباره فرار قریب‌الوقوع اردوغان از کشور بازتاب فراوانی در رسانه‌ها یافت. از دیگر نامزد‌های مهم، منصور یاواش و اکرم امام‌اوغلو شهرداران آنکارا و استانبول هستند که با غلبه بر نامزد‌های عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری‌ها ۲۰۱۹ توجه‌ها را به سمت خود جلب کردند. دو عضو بلند پایه حزب جمهوری خلق که اتفاقا براساس نظرسنجی‌ها از کمال کلیچدار اوغلو محبوب ترند و حتی این روز‌ها برای حضور منصور یاواش در انتخابات کمپین‌های به راه افتاده است. اما طبق نظرسنجی‌ها حزب جمهوری خلق کمتر از ۲۰ درصد آرای صندوق‌های رأی را در اختیار دارد و امکان قرار‌گیری همه مخالفان پشت سر نامزد این حزب مبهم است.
دیگر نامزدها، چون احمد داوود اوغلو و علی باباجان که روزگاری از رهبران عدالت و توسعه بودند هم به دلیل پایگاه ضعیف حزبی نمی‌توانند در سرلیست مخالفان قرار بگیرند. نکته جالب آنکه نامزد‌های مخالف دولت در بسیاری موارد حتی به اندازه پایگاه رأی حزبشان محبوبیت ندارند و به همین دلیل به سختی یارای مقابله با امپراطوری رسانه ای-مالی اردوغان در انتخابات پیشرو را داشته باشند. به هرحال در کمپین مخالفان، از راست اسلامگرا تا چپ سکولار دور هم جمع شده و همین عقاید متضاد، امید به اصلاح امور به وسیله آنان را کمرنگ کرده است.
****
چشم‌انداز پیشرو: در یک نمای کلی اگر چه اپوزیسون تبلیغات فراوانی علیه دولت انجام داده و انتخابات پیشرو را به بازی مرگ و زندگی مبدل کرده است، اما شکست دادن رجب طیب اردوغان در ژوئن سال آینده بسیار بعید به نظر می‌آید. اردوغان چنان دستاورد‌های بزرگی در ترکیه به جای گذاشته که بسیاری از شهروندان پیشرفت‌های امروز ترکیه را بیش از عدالت و توسعه و اسلام‌گرایان به او مربوط می‌دانند؛ بنابراین مخالفان احتمالا مهره اصلی خود را به زمین رقابت با رئیس جمهور مستقر نکشانند و هدف شان در بهار ۲۰۲۳ انسجام پایگاه رأی‌شان خواهد بود. البته یک پیروزی غیرمنتظره حتما شیرینی فراوانی دارد، اما هدف فعلی آنان کاهش مشروعیت اردوغان در دولت دوم است. عدالت و توسعه هم که در دو سال اخیر فشار فروان رسانه‌ای از سوی اپوزیسیون را تحمل کرده و نقطه قوتش در اقتصاد رنگ باخته است، برنامه انتخاباتی خود را بر جاه‌طلبی سیاست خارجی و ملی‌گرایی در داخل متمرکز کرده است.
به هرحال پیروزی در جنگ جهانی دوم هم نتوانست موفقیت چرچیل در انتخابات بریتانیا را تضمین کند و پیش بینی سیاست در سیستم حزبی ترکیه که امکان هرنوع ائتلافی در آن محتمل است بسیار دشوار می‌شود. اما اطمینان به صندوق آرا و امکان مشارکت همه سلایق در انتخابات نقطه مشترک همه بازیگران این میدان است. چه آنکه مشارکت عمومی در انتخابات پیشرو بالای ۸۰ درصد خواهد بود. موفقیتی بزرگ برای ترکیه که مردمش همچنان تصمیم‌گیرنده نهایی سیاست در آن سرزمین هستند.
*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه
