تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی، یکی از شهر‌های در معرض خطر کشور است و واقع شدن این کلان شهر روی گسل‌های متعدد که اکنون با فرونشست زمین نیز همراه شده است، بیش از پیش وقوع حوادث ویرانگر و ناگوار را به پایتخت نشینان گوشزد می‌کند.
دیدارنیوز ـ کارشناسان با اشاره به برداشت بی‌رویه از منابع آبی پایتخت معتقدند، بسیاری از سازه‌هایی که در تهران بر روی دشتی که سفره‌های آب زیرزمینی آن خالی شده، ساخته شده است و ممکن است به جای یک زلزله هفت ریشتری با یک زلزله پنج ریشتری ساخته‌ها فرو بریزند.
موضوعی که چندی پیش موسسه تحقیقاتی “اینتل لب” نیز با انتشار تصاویر ماهواره‌ای، به آن اشاره کرد و فرونشست زمین در اطراف تهران را بمب ساعتی بی‌صدا توصیف کرد که می‌تواند تهدید جانی برای جمعیت چند میلیونی ساکن در این کلانشهر باشد.
کارشناسان سازمان زمین شناسی نیز پدیده فرونشست زمین را موضوعی جدی برای تهران عنوان می‌کنند، اما آن را جدید نمی‌دانند و معتقدند که چند سالی است که زنگ خطر آن در تهران به صدا در آمده است.
به گفته این کارشناسان نرخ فرونشست در تهران ۳۶ سانتمیتر در سال اعلام شده است، در حالی که استاندارد جهانی آن چهار میلیمتر در سال است، یعنی اگر میزان فرونشست زمین از چهار میلیمتر در سال بیشتر باشد باید شرایط بحرانی اعلام شود در حالی که ما در تهران ۳۶ سانتیمتر فرونشست داریم.
فرونشست زمین یک مخاطره زمین شناختی است که می‌تواند پیامد‌های مختلفی مانند تخریب محیط زیست، آسیب رساندن به تأسیسات و زیرساخت‌های شهری و تخریب ساختمانهای شهری را به‌دنبال داشته باشد، اما فرونشست برخلاف برخی پدیده‌های زمین‌شناسی دیگر، قابل مدیریت و پیشگیری است.
مطالعات ژئوتکنیک برای فرونشست شهر تهران، می‌تواند کاربرد‌های متعددی در تصمیم گیری‌های مربوط به توسعه شهری ایفا کند، در واقع داده‌های ژئوتکنیکی، آن دسته اطلاعات مربوط به زمین هستند که در برنامه ریزی، اکتشاف طراحی، ساخت و بهره برداری از سازه‌های مهندسی و پروژه‌های عمرانی و معدنی به کار رفته و ایمنی و کارایی موثر آن‌ها را تضمین می‌کنند.
مدیر نظام فنی اجرایی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران، انجام مطالعات ژئوتکنیک و انجام آزمایشات مکانیک خاک در ساخت و سازهای استان تهران را یکی از ضرورت‌ها و نیاز‌های مهم قبل از اجرای پروژه‌ها و احداث انواع بنا‌ها در این استان دانست و گفت: اکنون نیازمند انجام مطالعات ژئوتکنیک در استان تهران هستیم تا مناطق استان مورد بررسی همه جانبه قرار گیرد و کلیه شهرداری‌های استان موظفند برای صدور پروانه ساختمانی نسبت به اخذ گزارش‌ها و مطالعات ژئوتکنیک مطابق مبحث هفتم مقررات ملی ساختمانها، اقدام کنند.
“پرویز قوامی‌نژاد” در این باره افزود: در صورت اقدام شهرداری ها، صدور پروانه ساخت و تهیه نقشه‌های اجرایی برای احداث ساختمانهای مرتفع در هر یک از مناطق شهری منطبق با جنس و مقاومت خاک خواهد بود و از هر گونه تبعات احتمالی از جمله نشست ساختمان و ایجاد ترک‌های سازهای و ناپایداری بنا‌ها جلوگیری به‌عمل خواهد آمد.
وی با اشاره به مصوبات شورای فنی استان، اظهار کرد: بهره‌مندی از مجریان ذی‌صلاح در ساخت‌وساز‌ها از دیگر اقداماتی است که در شورای فنی به تصویب رسیده تا از این پس کلیه مالکان، صاحبان کار و کارفرمایان هنگام صدور پروانه ساختمانی از شهرداری‌های استان نسبت به معرفی و بکارگیری مجری ذی‌صلاح اقدام کنند.
وی ادامه داد: شهرداری‌ها، سازمان نظام مهندسی و اداره کل راه و شهرسازی استان سه متولی اصلی ساخت‌وساز در استان هستند که یکپارچگی عملکرد آنان موجب بهبود روند فعلی ساخت‌وساز در استان می‌شود.
مدیر نظام فنی اجرایی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران با بیان اینکه طبق مصوبه شورای فنی استان بحث ارزیابی ساخت‌وساز‌های شهری در حال انجام است، گفت:تاکنون از شش شهر استان بازدید‌های میدانی توسط نمایندگانی از شهرداری، دفترفنی، عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، اداره‌کل راه و شهرسازی استان انجام شده که در برخی مناطق ساخت‌وساز مطلوب و در برخی مناطق روند نامطلوب ساخت و ساز مشاهده شد که نتایج آن در دسترس مراجع ذیربط قرارگرفت.
وی افزود: از آنجا که در ساخت‌وساز مجموعه‌ای از عوامل تاثیرگذار هستند باید مجموعه این عوامل بررسی و شناسایی شود و دستگاه‌های متولی هر یک نقش خود را به درستی ایفا کنند.
انتخاب مناسب‌ترین گزینه‌ها برای پهنه‌های بلند مرتبه سازی در ابرشهری نظیر تهران، یکی دیگر از کاربرد‌های مهم نقشه‌های پهنه بندی ژئوتکنیکی است. برابر مفاد طرح تفصیلی شهر تهران، ابنیه با ارتفاع بیش از ۱۲ طبقه در زمره ساختمانهای بلندمرتبه قرار دارند و انجام آزمایش‌های مکانیک خاک پیش از اجرای پروژه‌های انبوه سازی و بلندمرتبه سازی نیز الزامی است. تولید نقشه‌های پهنه بندی ژئوتکنیکی شاید حتی طرح‌های فرادست شهرسازی را نیز دستخوش تغییراتی کند تا پهنه‌های بلندمرتبه سازی با دقت بیشتری تعیین شوند.
