بر اساس آمارهای جهانی ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زبالههای پلاستیکی است و سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید میکند و به گفته معاون آموزش و مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از زبالههای تولید شده در کشور نیم میلیون تن به کیسه پلاستیکی اختصاص دارد یعنی هر ایرانی روزانه بهطور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف میکند که ۹۶ درصد آن مستقیم وارد سطلهای زباله میشود.
دیدارنیوز: براساس آمار «World Population Review» در سال ۲۰۲۱ ایران در رتبه ۱۷ تولید زبالههای پلاستیکی قرار دارد.
بر اساس این گزارش تقریبا ۵۰۰ میلیارد کیسه پلاستیکی در مقیاس جهانی استفاده میشود و آلودگی پلاستیکی یک فاجعه جهانی است که حاصل دست بشر است. پلاستیکها موادی هستند که تجزیه آن بیش از ۴۵۰ سال تخمینزده شده است و طی این مدت تنها براثر عوامل طبیعی به ذرات ریز و کوچک موسوم به میکروپلاستیکها تبدیل میشوند. این مواد اکنون حتی در مرتفعترین نقطه جهان یعنی قله اورست نیز یافت شده است. از این رو (۱۱ جولای) مصادف با ۲۱ تیر ماه به دلیل جلب توجه مردم جهان به آسیبهای زیستمحیطی مصرف پلاستیک روز جهانی «بدون پلاستیک» نامگذاری شده است
انواع پلاستیکها از جمله کیسههای پلاستیکی به دلیل ترکیباتشان تجزیه ناپذیرند و صدها سال بدون آنکه تجزیه شوند در محیط باقی میمانند و مواد شیمیایی آن بهتدریج به خاک و آب راه پیدا میکنند و علاوه بر آلوده کردن آن، حیوانات را قربانی میکنند و در نهایت وارد زنجیره غذایی انسان میشوند. میکروپلاستیکها (اشیای پلاستیکی با قطر کمتر از ۵ میلیمتر) پدیده زندگی مدرنیته امروز هستند که متوسط عمر مفید هر کیسه پلاستیکی در ایران تنها ۱۲ دقیقه است این در حالیست که طی دو سال گذشته با شیوع بیماری کووید - ۱۹ در جهان استفاده از لوازم بهداشتی پلاستیکی از جمله دستکش همچنین ظروف یکبار مصرف بیش از پیش افزایش یافته است.
میکروپلاستیکها به تمامی نقاط جهان- در برفهای نزدیک قله کوه اورست، بلندترین کوه جهان کشف تا عمیقترین نقطه زمین موسوم به خندق "ماریانا"، به مناطق خشکی، هوا و ذخایر غذایی راه پیدا کرده و حتی بخشی از بارش باران شدهاند و محققان به وجود این ذرات ریز و خرد در بافتها و اعضای بدن انسان و حتی وجود آنها در جفت جنینهای متولد نشده نیز پی بردهاند. در مطالعهای که در سال ۲۰۱۸ انجام گرفته بود مشخص شد میکروپلاستیکها از روده انسان عبور میکنند و این ذرات بسیار ریز میتوانند به ریهها نفوذ کنند و عاملی برای ابتلای انسان به انواع بیماریها از جمله سرطان باشند.
همچنین بررسی صدها مطالعه نشان میدهد کیسههای پلاستیکی و بستهبندیهای انعطاف پذیر، کشندهترین مواد پلاستیکی موجود در اقیانوسها هستند که باعث از بین رفتن موجودات دریایی از جمله نهنگها، دلفینها، لاک پشتها و پرندگان دریایی در سراسر کره زمین میشوند. تورهای ماهیگیری دورریخته شده و دستکشهای پزشکی و پلاستیکی در مقایسه با سایر زبالههایی که روانه اقیانوسها شدهاند و حیوانات به اشتباه آنها را میبلعند، بسیار کشندهاند.
به گفته محققان، بلع مواد پلاستیکی بزرگترین عامل تلف شدن موجودات دریایی و ۸۰ گونه جانوری مختلف در دنیا است که بنابر اعلام کارشناسان تلف شدن بر اثر بلعیدن هر یک از این مواد پلاستیکی با سرعت اتفاق نمیافتد و احتمالا بدون درد نیست. این یک روش بسیار وحشتناک مردن است.
بررسی کارشناسان در سال ۲۰۱۶ نشان داد که نزدیک به ۱۱ میلیون تن پلاستیک در اقیانوسها رها میشوند و سال گذشته نیز نتایج یک تحقیق نشان داد حجم پلاستیکهای وارد شده به اقیانوسها تا سال ۲۰۴۰ میلادی سه برابر افزایش پیدا میکند و تا سال ۲۰۵۰ از تعداد ماهیها فراتر میرود.
به منظور کاهش پراکنش میکروپلاستیکها لازم است مصرف پلاستیک را در سطح جهان کاهش دهیم و به سمت استفاده از محصولات جایگزین که دوستدار محیط زیست هستند گرایش پیدا کنیم. به همراه داشتن یک ساک خرید پارچهای، استفاده از بطری آب چند بار مصرف، اجتناب از قاشق و چنگالهای یک بار مصرف از جمله راهکارهای کاهش مصرف و تولید زبالههای پلاستیکی هستند.
سال گذشته پیام جوهرچی - معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست- از تدوین لایحهای ۱۲ بندی برای کاهش مصرف کیسههای پلاستیکی در کشور خبر داد. موارد پیشنهادی در این لایحه شامل ممنوعیت تولید کیسههای پلاستیکی نازک و فرصت چندساله به صنایع برای تولید کیسههای زیست تخریبپذیر بود. این لایحه در مرداد ماه اصلاح و قرار شد به کمیسیون امور زیربنایی هیئت دولت ارسال شود.
حسین عبیری گلپایگانی- فعال محیط زیست- نیز اظهار کرده بود که بهمنظور کاهش مصرف کیسههای پلاستیکی لازم است سیاستهای بازدارندهای مانند افزایش قیمت کیسههای پلاستیکی اعمال و این اقلام تا حدی از دسترس عموم خارج شود.
بنابر قانون مصوب سال ۲۰۱۹ از سوم جولای امسال (۱۲ تیر ماه) فروش و استفاده از ظروف یکبار مصرف در اتحادیه اروپا ممنوع شد. این قانون شامل نی نوشیدنی و گوش پاککن نیز میشود.
