توافق میان تهران و آژانس انرژی اتمی یک ماه دیگر تمدید شد؛ اما سوال اصلی این است که آیا مذاکرات وین در دور جدید به نتیجه خواهد رسید یا خیر؟
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامیراد: روز یکشنبه کنفرانس خبری رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره ایران به تعویق افتاد و این شائبه را ایجاد کرد که تمدید توافق میان تهران و آژانس به مشکل بر خورده است.
با این حال کاظم غریبآبادی، دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که توافق میان ایران و آژانس یک ماه دیگر تمدید میشود و فرآیند ضبط فعالیتهای هستهای توسط دوربینهای مدار بسته به مدت یک ماه دیگر ادامه یابد. پیش از این نیز سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز گفته بود که توافق سه ماهه ایران و آژانس برای یک ماه دیگر تمدید خواهد شد.
ساعاتی بعد از اعلام غریب آبادی، رافائل گروسی نیز در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که توافق ایران و آژانس درخصوص بازرسیها که روز ٢١ مه (٣١ اردیبهشت) منقضی شده بود تا ۲۴ ژوئن (۳ تیر) تمدید شده است.
طبق توافقی که بین ایران و آژانس سه ماه پیش شکل گرفته بود اگر فرآیند احیای برجام و رفع تحریمهای ایران با موفقیت انجام شود، ایران فایلها و فیلمهای این سهماه را در اختیار مسئولان آژانس انرژی اتمی قرار میدهد. با توجه به تفاهم جدی حالا ۴ ماهه فیلمها تهیه میشود تا در صورت احیای برجام در دسترس آژانس قرار گیرد.
تمدید توافق ایران و آژانس در حالی صورت میگیرد که دور پنجم مذاکرات برای احیای برجام در وین آخر هفته آغاز میشود. طرفهای مذاکره همان میزان که از پیشرفت در روند مذاکرات میگویند، اما تاکید دارند که برخی اختلافات جدی هنوز باقی است. حتی گاهی کار به خط و نشان کشیدن نیز رسیده است.
کری خوانی وزیر خارجه ایران و آمریکا روز گذشته تیتر بیشتر رسانههای جهان بود. دو طرف سعی دارند، کشور مقابل را مجاب به اجرایی شدن درخواستهای خود بکنند.
روز یکشنبه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با شبکهای بی سی گفته بود که هنوز نشانهای مشاهده نکرده تا نشان دهد آیا ایران برای برداشتن قدمهای لازم برای بازگشت به برجام آمادگی دارد یا خیر؟ او بیان کرده بود: «من فکر میکنم ایران از آنچه برای بازگشت به تعهدات برجام نیاز است، آگاهی دارد، اما آنچه ما هنوز مشاهده نکردیم این است که آیا ایران آماده است یا قصد دارد تا تصمیم بگیرد که آنچه را که باید انجام شود، انجام دهد یا نه؟ آزمون این است و ما هنوز پاسخی نداریم.»
فردای این مصاحبه محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در واکنش به اظهارات بلینکن در توئیتر خود نوشت: «رفع تحریمهای ترامپ یک تعهد حقوقی و اخلاقی است، نه یک اهرم برای مذاکرات.» همچنین در ادامه خطاب به جو بایدن نوشت: «تاریخ انقضای میراث ترامپ به سر آمده، تحریمها را بردار.»
همزمان عباس عراقچی، رئیس تیم مذاکرهکننده ایران در وین نیز در واکنشی دیگر گفته است: «آمریکا به عنوان طرفی که برجام را ترک کرده است، باید اول تحریمهای خود را بردارد. پس از راستیآزمایی، ایران اجرای کامل برجام را از سر خواهد گرفت. آیا آمریکا آماده است؟»
در واقع هر دو طرف سعی دارند توپ را در زمین کشور مقابل بیاندازند. ایران بازگشت به تعهدات برجامی خود را منوط به لغو تحریمها از سوی آمریکا اعلام میکند و آمریکا لغو تحریمها را زمانی ممکن میداند که ایران به تعهدات برجامی خود بازگشته باشد.
با این حال مذاکرات وین ادامه دارد و در این بین ممکن است توافقاتی به صورت همزمانی اقدامات میان دو کشور صورت گیرد.
مذاکرات ۴+۱ و ایران تا کنون چهار دور با حضور غیر مستقیم آمریکا در گراند هتل وین برگزار شده است. اکثر شرکتکنندگان در چهار دور گفتوگوی کمیسیون مشترک برجام نیز بارها اشاره کرده اند که مذاکرات رو به پیشرفت حرکت میکند. با این حال هنوز اختلاف نظر جدی بر سر بعضی موضوعات وجود دارد.
هفته گذشته حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران گفته است که آمریکا آماده است تا تحریمهای تجاری را لغو کند. این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده است که لغو تمام تحریمها را میخواهد. در واقع لیست تحریمهایی که ایران خواستار لغو آنها است بیش از لیستی است که آمریکا خواستار تعلیق یا لغو آنهاست. در واقع هنوز راه طولانی برای احیای کامل برجام باقی است.
همانطور که سخنگوی وزارت امور خارجه گفته تفاهم در دسترس است. بی شک دو طرف به دنبال مذاکره و احیای برجام هستند، اما بی شک هر طرف سعی دارد در پس این مذاکرات منافع بیشتری برای خود کسب کند. از سوی دیگر انتخابات ریاست جمهوری ایران نیز در شکلگیری توافق بی اثر نخواهد بود. برخی کارشناسان معتقد هستند که توافق به بعد از انتخابات موکول میشود تا کاندیداها نتوانند احیای برجام را دستاویزی برای تبلیغات کنند.
از سوی دیگر تمدید یک ماهه توافق با آژانس نشان از این دارد که ممکن است روند مذاکرات یک ماه دیگر طول بکشد. در چنین شرایطی به نظر میرسد دور پنجم مذاکرات نیز به احیای برجام ختم نشود و توافق اولیه به بعد از انتخابات موکول شود.
