جو بایدن که پیش از این نیز خواستار خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بود، روز چهارشنبه گذشته در اتاق معاهدات کاخ سفید حضور یافت و اعلام کرد نیروهای آمریکایی باید از افغانستان خارج شوند.
دیدارنیوز ـ حمیدرضا بابایی: "جو بایدن" بیش از یک دهه گذشته که معاون رئیس جمهور آمریکا بود، زورش به ژنرالهای پُرستاره آمریکایی نرسید تا به ادعای خود، مقابل استراتژیستهای طرفدار حضور گسترده نظامی در افغانستان بایستد، اما از چهارشنبه گذشته تاکنون، کار تمام شده به نظر میرسد. بایدن روز چهارشنبه، در "اتاق معاهدات" در کاخ سفید حضور یافت تا اعلام کند تمام نیروهای آمریکایی تا اول سپتامبر امسال از افغانستانِ جنگ زده خارج خواهند شد.
بایدن گفت: "زمان آن است تا سربازان آمریکایی به وطن بازگردند. زمان آن فرا رسیده است تا به جنگِ همیشگی پایان داد."
اتاق معاهدات همان مکانی است که "جورج دابلیو بوش" رئیسجمهور اسبق آمریکا در اکتبر ۲۰۰۱ در آن ایستاده بود تا آغاز طولانیترین جنگ در تاریخ آمریکا را با عملیات موسوم به "آزادی پایدار" رسما اعلام کند، جنگی که عنوان مبارزه با تروریسم را به خود گرفت و به بهانه حملات مرگبار ۱۱ سپتامبر آغاز شد. بوش توانست دهها هزار تن از نیروهای متحد آمریکا را در قالب ناتو در این جنگ با خود همراه کند، اما شاید فکر نمیکرد این عملیات بیش از آن که آزادی پایدار به همراه داشته باشد، به "جنگی پایدار" برای مالیات دهندگان آمریکایی و میلیونها نفر از مردم افغانستان تبدیل خواهد شد.
وی در همان روز آغاز عملیات گفته بود "این اقداماتِ هدفمند به گونهای طراحی شدهاند تا در استفاده از افغانستان به عنوان پایگاه تروریستی برای عملیات، اختلال ایجاد شود و توانمندیهای نظامی رژیم طالبان هدف حمله قرار گیرد..."
بیست سال پس از سرنگونی رژیم طالبان و روی کار آمدن چند دولت در کابل، سازمان ملل روز چهارشنبه در گزارشی اعلام کرد در سه ماه نخست سال ۲۰۲۱، هزار و ۸۰۰ غیرنظامی در اقدامات جنگی در افغانستان کشته و یا زخمی شدهاند و این که ۴۳.۵ درصد از این تلفات، نتیجه عملیات طالبان بوده است. در حال حاضر همچنین، گُستره مناطق تحت کنترل گروه طالبان وسیعتر از هر زمان دیگر از زمان تهاجم آمریکا به افغانستان است.
اعلام خروج سربازان آمریکایی از افغانستان، در قالب توافق صلح میان طالبان و آمریکا صورت گرفته است که در فوریه ۲۰۲۰ در مذاکرات قطر حاصل شد و بر اساس آن آمریکا پذیرفته بود نیروهایش را تا اول می امسال از افغانستان خارج کند. این توافق را دولت "دونالد ترامپ" امضا کرده بود با این وجود، ترامپ در سال ۲۰۱۷ سه هزار نیروی اضافی به افغانستان گسیل داشت. البته تعداد نیروهای آمریکایی در این کشور تا پایان ریاستجمهوری ترامپ رسما به ۲ هزار و ۵۰۰ نفر کاهش یافت.
"اشرف غنی" رئیسجمهور افغانستان اعلام کرده است به تصمیم آمریکا برای خروج نیروهایش احترام میگذارد و افزود نیروهای امنیتی افغان کاملا قادرند امنیت را در این کشور تامین کنند.
عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان و مذاکره کننده صلح در مذاکرات قطر، موضعی محتاطانهتر گرفت و هشدار داد، طالبان نباید "اشتباهی ناگوار" مرتکب شده، پس از خروج آمریکاییها، به زور قدرت را در اختیار گیرند.
خبرگزاری آلمانی دی پی اِی، اما به نقل از یک مقام ناشناس دولت افغانستان اعلام کرد این طرح "غیرمسئولانهترین و خودخواهانهترین چیزی است که آمریکا میتوانست در قبال شرکای افغان خود انجام دهد. آنها میتوانستند این کار را مسئولانهتر و با قدری بُردباری انجام دهند."
گروه طالبان که تشکیلات خود را "دولت اسلامی افغانستان" مینامد، از اعلام بایدن انتقاد کرد و نسبت به عواقب تاخیر در خروج آمریکاییها هشدار داد. "ذبیحالله مجاهد" سخنگوی طالبان در توییتی اعلام کرد، "دولت اسلامی افغانستان خواستار خروج تمام نیروهای خارجی در زمان مشخص بر اساس توافق دوحه است. اگر این توافق نقض شود و نیروهای خارجی در تاریخ مقرر خارج نشوند، مشکلات قطعا پیچیدهتر خواهد شد و مسئول آن کسانی هستند که به تعهداتشان پایبند نبودهاند."
روسیه نیز از تصمیم دولت آمریکا انتقاد و از تشدید احتمالی "مناقشات مسلحانه در آیندهای نزدیک" در افغانستان ابراز نگرانی کرد.
جمهوری اسلامی ایران و همچنین پاکستان بهعنوان دو همسایه تاثیرگذار در تحولات افغانستان، از خروج آمریکا و متحدانش از این کشور استقبال کردهاند.
در حال حاضر، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی – ناتو – در مجموع حدود ۱۰ هزار نظامی در افغانستان دارد که همه آنها همراه آمریکا تا سپتامبر از این کشور خارج خواهند شد. گرچه هدف از لشکرکشی ناتو به افغانستان، مبارزه با طالبان و القاعده اعلام شده بود، اما استراتژیستهای نظامی در پنتاگون در دو دهه گذشته از این کشور برای آزمودن و تغییر راهکارهای رزمی نیروهای آمریکایی بهره بردهاند و قطعا یکی از مهمترین دلایل مخالفان خروج آمریکا از افغانستان در دولتهای مختلف در کاخ سفید، همین مساله بوده است. دیوید پترائوس و مک کریستال، ژنرالهای ارتش آمریکا هستند که نامشان با جنگ در افغانستان گره خورده است و از حافظه مردم افغان و همچنین مردم آمریکا پاک نخواهد شد؛ آمار منابع کنگره آمریکا نشان میدهد ائتلاف بینالملل تحت امر آمریکا در این بیست سال ۳ هزار و ۵۰۰ کشته داشته که از آنها حدود ۲ هزار و ۴۰۰ نفر آمریکایی هستند. بیش از ۲۰ هزار آمریکایی دیگر نیز در عملیات نظامی در افغانستان زخمی شدهاند.
برنامه موسوم به "پروژه هزینههای جنگ" وابسته به دانشگاه براون آمریکا روز جمعه اعلام کرد در دو دهه جنگ در افغانستان ۲۴۱ هزار افغان فقط به صورت مستقیم در جنگ کشته شدند و این که آمریکا در این مدت ۲.۲۶ تریلیارد دلار هزینه کرد. بسیاری دیگر از مردم افغانستان نیز به دلیل بیماری، کمبود مواد غذایی، آب و نبودن زیرساختهای مناسب که متاثر از جنگ بوده است، کشته شدهاند.
با توجه به میزان هزینههای مالی و تلفات جانی جنگ افغانستان و همچنین تبعات امنیتی اعلام شده، اختلاف در خصوص استراتژی جدید بایدن، نارضایتیهایی را نه تنها در کنگره که در تیم امنیت ملی او نیز به دنبال داشته است، مسالهای که دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، "جن ساکی"، آن را پذیرفته است. وی روز چهارشنبه گفت رئیسجمهور بارها از "اختلافات در خصوص رویکرد مناسب پیش رو استقبال کرده است."
"ویلیام برنز" مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) هم چند روز پیش به سنا گفته بود تصمیم به خروج نظامیان سبب خواهد شد تلاشهای اطلاعاتی برای مقابله با تهدیدات گروههای مختلف در منطقه با مشکل مواجه شود.
در میان متحدان نزدیک آمریکا، شاید بتوان گفت موضع انگلیس در قبال استراتژی اخیر بایدن بیش از هر کشور دیگر قابل تامل است، زیرا لندن نزدیکترین متحد آمریکا در پویش موسوم به جنگ با تروریسم است. ژنرال "نیک کارتر" رئیس ستاد نیروهای مسلح انگلیس روز جمعه در مصاحبه با بی بی سی، از تصمیم بایدن برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از افغانستان ابراز یاس کرد و گفت "این تصمیمی نبود که امیدش را داشتیم." وی بلندپایهترین مقام نظامی انگلیسی است که از این تصمیم اظهار تاسف میکند. انگلیس اکنون حدود ۷۵۰ سرباز در افغانستان دارد که گفته میشود عمدتا درگیر فعالیتهای آموزشی هستند.
در چند روز اخیر، به قدرت رسیدن طالبان و تبعات داخلی و منطقهای آن، مسالهای است که بیش از هر چیز دیگر در رسانهها و اندیشکدههای معتبر جهانی انعکاس یافته است. مقامات افغان قطعا باید پیش از دیگران، برای چنین امر احتمالی تدبیری بیندیشند و طبعا کمک کشورهای همسایه به ویژه ایران و پاکستان در این خصوص غیرقابل انکار است. در هر صورت، تحکیم موقعیت طالبان و حتی به قدرت رسیدن این گروه گزینهای است که باید آن را جدی گرفت، مسالهای که آمریکا و متحدانش در بیست سال گذشته، در مقابله با آن ناکام بودند.
با این وجود خروج آمریکا و متحدانش از افغانستان بیش از آنکه پیامآور نگرانیهای امنیتی باشد، فرصتی است برای احزاب و گروههای مختلف افغان ـ از جمله طالبان ـ تا در فضایی به دور از سایه جنگ و خونریزی، اشغالگری و دخالتهای خارجی به راههای برون رفت از بحرانی چند دههای بیندیشند که قربانیان اصلی آن مردم افغانستان هستند. زمان آن فرارسیده است تا ارگ شاهی کابل میزبان رهبران افغان باشد، نه ژنرالهای چند ستاره خارجی.