دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: برجام به مرحله بحرانی نابودی نزدیک شده است. تهران و واشنگتن هر کدام منتظر هستند که طرف مقابل گام اول را بردارد. به همین دلیل احیای برجام به بن بستی خورده که اروپایی‌ها را به تکاپو انداخته است.
چند روز پیش نیز وزارت خارجه آمریکا در صفحه فارسی توئیتر خود جمله جو بایدن بایدن، رئیس جمهوری آمریکا را به خط نستعلیق نوشته بود: «آمریکا بازگشته است، دیپلماسی به کانون سیاست خارجی ما بازگشته است.» بسیاری این جملات بایدن را پیامی آشکار به دولت ایران تعبیر کردند. ساعاتی پس از این توئیت پایگاه اطلاع رسانی دولت جمله حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نوشت: «جمهوری اسلامی ایران با صدای رسا اعلام می‌کند که اگر ۵+۱ به همه تعهدات خود عمل کنند ما هم به تعهدات، عمل می‌کنیم.» با این حال دیروز آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در مصاحبه‌ای گفته است که در ارتباط با توافق اتمی سال ۲۰۱۵ با ایران «راه دیپلماسی همین الان باز است.» در واقع به نظر می‌رسد این گره کور برجام شاید به سمت باز شدن حرکت می‌کند. با این حال هنوز دو طرف سعی دارند موضع خود را حفظ کنند.
بیشتر بخوانید:
احمد بخشایش اردستانی، کارشناس مسائل بین الملل در مورد سیاست ایران و آمریکا در خصوص برجام در گفتگو با دیدار می‌گوید: «متأسفانه مشاوران ایرانی بایدن اطلاعات غلطی در مورد ایران به او می‌دهند و او فکر می‌کند ایران به برجام نیاز دارد، در صورتی که ایران به برجام نیاز ندارد. در واقع دولت علاقه دارد قبل رفتن آمریکا را به برجام برگرداند و بگوید مشکل مربوط به ترامپ بود و اگر ترامپ نباشد تیم ما موفق است؛ بنابراین خواستار بازگشت آمریکا به برجام برگردد فقط دولت تدبیر و امید و وزیر خارجه است، در صورتی که مقام معظم رهبری استراتژی ما را مشخص کرده اند که دیگر حرف بس است و باید عمل کنند.» دیاکو حسنی، کارشناس بین‌الملل در این مورد بیان می‌کند: «ایران انتظار دارد که از حداقل برنامه جدول زمانی بایدن در مورد بازگشت به برجام مطلع باشد. بدون چنین اطلاعی هیچ نوع برنامه و حسن نیتی نمی‌تواند شکل بگیرد و نتیجه آن باعث ابهام خواهد شد که باعث واکنش‌هایی می‌شود به زیان برجام و دیپلماسی. در دولت هم بسیاری منتظر شنیدن نظرات صریح بایدن در مورد نوع بازگشت به برجام هستند.»
تکاپوی اروپا و آمریکا برای احیای برجام؟
ایران رسماً اعلام کرده که از روز پنجم اسفند اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را بر اساس قانون مجلس شورای اسلامی متوقف می‌کند، همین امر رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به ایران کشانده است و قرار است روز شنبه درباره توقف پروتکل الحاقی با مقام‌های ایران گفتگو کند.
وزارت خارجه فرانسه، روز پنج‌شنبه ۱۸ فوریه میزبان جلسه‌ای مجازی با حضور وزرای خارجه آمریکا، بریتانیا و آلمان درباره برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. در واقع با توقف پروتکل الحاقی توسط ایران مرگ برجام حتمی خواهد بود و این موضوع باعث نگرانی تروئیکای اروپایی شده و به نظر می‌رسد با این جلسه می‌خواهند برای نجات برجام قبل از اقدامات بیشتر ایران تلاش کنند. این اولین جلسه رسمی بین طرف‌های اروپایی و آمریکایی است. طبیعی خواهد بود که اولین گام در خصوص ایران در آنجا برداشته بشود. احمد
با توقف پروتکل الحاقی توسط ایران مرگ برجام حتمی خواهد بود و این موضوع باعث نگرانی تروئیکای اروپایی شده و به نظر می‌رسد با این جلسه می‌خواهند برای نجات برجام قبل از اقدامات بیشتر ایران تلاش کنند
بخشایش اردستانی می‌گوید: «بلینکن در واقع سیاست جان کری را دنبال می‌کند؛ یعنی دولت بایدن سیاست اوباما را دنبال می‌کند. سیاست اوباما در ارتباط با ایران، ائتلاف با اروپا بود. بلینکن می‌خواهد تا قبل از ۳ اسفند بیانیه‌ای با هماهنگی آلمان و فرانسه و انگلیس صادر و از طریق دیپلماسی کار را جلو ببرد. بایدن اگر با اروپا متحد شوند و امتیازاتی به ایران بدهد و بین مقامات ایرانی اختلاف و افتراق بوجود بیاد موفق می‌شود، اما اگر بخواهد سیاست‌های ترامپ را جلو ببرد و بگوید ایران اول تعهداتش را انجام دهد، برجام شکست می‌خورد.»
دیاکوحسینی نیز بیان می‌کند: «این جلسه به بازسازی شکاف و اختلاف نظری که بین اروپا و آمریکا در طول ریاست جمهوری ترامپ در مواجهه با ایران و برجام می‌انجامد. اروپایی‌ها تلاش خواهند کرد که دیدگاه آمریکا را در مورد روند بازگشت آمریکا به برجام سریع‌تر کنند. فکر می‌کنم بعد از این جلسه روند همکاری‌های اروپا و آمریکا باید انتظار به هم نزدیک‌تر شود و اطلاعیه مشترکی در مورد ایران داشته باشند. ولی این روند برای اروپا هم چندان ساده نیست، برای اینکه راهی که آمریکا برای بازگشت به برجام فکر کرده زمان بر است و با توجه به اتفاقات هفته پیش رو در مورد تعلیق پروتکل الحاقی می‌تواند به پیچیدگی‌هایی مبدل بشود که این روند را دشوارتر کند؛ بنابراین فکر می‌کنم اروپایی‌ها باید تلاش کنند این زمان را کوتاه‌تر کنند. اگر اروپایی‌ها موفق شوند این جلسه می‌تواند یک قدم مثبت در مورد برجام باشد. اولویت اروپا و آمریکا در حال حاضر حفظ برجام است. بایدن و دولت او فکر می‌کند هیچ جایگزینی به غیر از برجام برای برنامه هسته‌ای ایران نیست. به همین دلیل مسائل منطقه‌ای در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد.»
اسرائیل در میانه ماجرا
۱۵ فوریه حمله موشکی به فرودگاه اربیل عراق صورت گرفته است که در این حمله یک شهروند خارجی کشته و پنج غیرنظامی و یک سرباز آمریکایی زخمی شدند. مسئولیت این حمله را گروهی با نام «اولیاء الدم» برعهده گرفته است. برخی خبرگزاری‌ها از گروه‌های
دیاکو حسینی: فکر می‌کنم بعد از این جلسه روند همکاری‌های اروپا و آمریکا باید انتظار به هم نزدیک‌تر شود و اطلاعیه مشترکی در مورد ایران داشته باشند.
نزدیک به ایران به عنوان عامل این حمله یاد کرده‌اند. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره انتساب حمله موشکی به ایران را قویا رد کرد و گفت: «تلاش مشکوک برای برای انتساب آن به ایران نیز شدیدا محکوم است.» به نظر می‌رسد مخالفین احیای برجام برای بن بست کامل این قرارداد دست به کار شده اند.
از سوی دیگر در حالی که حمله موشکی اربیل رخ داد و برجام در شرف نابودی قرار دارد که جو بایدن بعد از یک ماه که به کاخ سفید راه یافته با بنیامین نتانیاهو تماس تلفنی داشته و از عادی سازی اخیر روابط میان اسرائیل و کشور‌های عربی جهان استقبال به عمل آورده است. کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای درباره گفت‌وگوی تلفنی بایدن و نتانیاهو، گفت: «این دو، از علاقه خود برای تداوم همکاری استراتژیک جهت مقابله با تمام چالش‌های پیش‌روی منطقه گفتند». در واقع به نظر می‌رسد در این شرایط تماس بایدن با نتانیاهو به اتفاقات این چند وقت بی ارتباط نیست.
دیاکوحسینی در این مورد می‌گوید: «به نظر من اسرائیل از نگاه بایدن یک دردسر برای آمریکا است. در واقع مدت هاست سیاست‌های اسرائیل برای آمریکا به یک دردسر تبدیل شده، چون کاملاً مغایر با منافع بنیادی آمریکا در این منطقه است و نسبت به منافع امریکا بی‌توجهی می‌کند. آن‌ها متوجه هستند که نمی‌توانند اسرائیل را کنار بگذارند، بنابراین بایدن باید بین این دو موضوع توازن ایجاد کند، یعنی هم اتحاد اسرائیل و آمریکارا حفظ کند و هم از دادن چک سفید به نتانیاهو خودداری کند. من فکر نمی‌کنم بین نتانیاهو و بایدن امکان رسیدن به یک توافق در مورد برجام وجود داشته باشد. اما آمریکا می‌خواهد اگر نمی‌تواند انظر اسرائیلی‌ها را جلب کند، حداقل مطمئن باشد اسرائیلی‌ها به دنبال تخریب سیاست‌های آمریکا در مورد برجام نباشند و دردسر‌های اضافه را بر آنچه که امروز است اضافه نکنند؛ بنابراین جوهره روابط آمریکا و اسرائیل در این دوره به شکلی از مهار اسرائیل و جلب نظر حداقلی دولت نتانیاهو است تا این دولت در معرض انتخابات قرار گیرد و ببیند چه اتفاقی می‌افتد.»
برجام روی لبه مرگ و زندگی
خبری امروز در فضای مجازی و رسانه‌ها از پایگاه اینترنتی دیپلماتیک دست به دست می‌شود که به گزارش این رسانه اینترنتی به نقل از منبعی نزدیک به دولت آمریکا، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا احتمال دارد روز جمعه در جریان سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ قصد خود را برای بازگشت آمریکا به توافقنامه هسته‌ای با ایران اعلام کند. در واقع جلسه اروپایی‌ها با آمریکا این گمانه زنی را ایجاد کرده که شاید این اتفاق رخ دهد.
دیاکو حسینی، دیگر کارشناس بین الملل در این خصوص به دیدار بیان می‌کند: «دولت بایدن تصور می‌کند به زمان بیشتری نیاز دارد تا بتواند یک بازگشت امن به برجام داشته باشد. بازگشت امن یعنی اطمینان وجود داشته باشد که کشور‌های متحد آمریکا در منطقه و همینطور مخالفان سرسخت بایدن به تخریب برجام بپردازند. دلیل دیگر این است که آمریکا اگر قبل از ۵ اسفند به برجام بازگردند طبیعتاً در چهارچوب زمانی‌ای که ایران تعریف کرده است قرار می‌گیرد که نمی‌خواهند اینگونه شود. در عین حال قطعاً آمریکایی‌ها متوجه خطرات بی عملی هستند که می‌تواند رسیدن به راه حل را دشوارتر بکند؛ بنابراین اگر رفتار حساب شده و عاقلانه‌ای را از طرف آمریکا
هنوز هیچ خبر قطعی‌ای در مورد قصد بایدن برای بازگشت به برجام منتشر نشده است. اما آن چه مسلم است این که زمان به زیان برجام در حال گذر است و شاید اگر اقدام سریعی صورت نگیرد، برجام برای همیشه تعلیق شود.
انتظار داشته باشیم باید آمریکا تا ۵ اسفند دست به ابتکار‌هایی بزند که هر چند به معنای بازگشت به برجام نیست، ولی پیام‌ها و سیگنال‌هایی مثبت را ارسال می‌کند. برای نمونه مثلاً بخش مهمی از تحریم‌هایی که بتواند مستقیما تاثیر مثبت داشته باشد در اتمسفر سیاسی که امروز بین ایران و آمریکا وجود دارد. این اتفاق به نظر من می‌تواند تا قبل از نوروز اتفاق بیافتد؛ بنابراین اگر آقای بایدن در آینده نزدیک نه الزاماً کنفرانس مونیخ بلکه در زمانی که بتواند برنامه و جدول زمانی بازگشت به برجام و نیت روشن خود را اعلام بکند حتما می‌تواند تاثیر مثبت بر طرف ایرانی بگذارد.»
احمد بخشایش اردستانی در این مورد می‌گوید: «آمریکا می‌خواهد یک مقدار از دلار‌های ایرانی که در کره جنوبی است ودرخواست ایران از بانک جهانی را به عنوان امتیاز دهد که خیلی به دل نمی‌چسبد و آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در واقع می‌خواهند روی انتخابات تاثیر بگذارند. اگر می‌خواهند امتیاز دهند باید امتیازات متناسب با ذهن ایران بدهند، نه امتیازاتی که خودشان دوست دارند. همچنین آمریکا باید به برجام بازگردد و تمام تحریم‌ها را بردارد و بعد روی برجام دو، سه و ... مسائل منطقه ای، موشکی و گروه‌های مقاومت بحث کند. اما اگر از ابتدا بخواهد به اسم برجام بقیه مباحث را خلط کند، ایران نمی‌پذیرد.»
هنوز هیچ خبر قطعی‌ای در مورد قصد بایدن برای بازگشت به برجام منتشر نشده است. اما آن چه مسلم است این که زمان به زیان برجام در حال گذر است و شاید اگر اقدام سریعی صورت نگیرد، برجام برای همیشه تعلیق شود.
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتساپی دیدارنیوز بپیوندید
