تبدیل کاخ شهرستانک‌ به بوتیک هتل/چالش کاروانسرای شاه عباسی

هادی میرزایی مدیرعامل و رئیس هئیت مدیره صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی ضمن بازدید از برخی بناهای تاریخی همچون کاخ موزه سلیمانیه، حمام تاریخی مصباح و کاروانسرای شاه عباسی کرج، در نشستی مشترک با فریدون محمدی مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز به بررسی وضعیت کاروانسرای شاه عباسی کرج برای تعیین تکلیف کاربری و بهره برداری از این بنا پرداخت.

وی با تاکید بر اینکه اگر در برخی بناهای تاریخی شاهد وجود مشکلاتی هستیم به دلیل انحراف بهره بردار از سیاست‌ها و کاربری‌های تعریف شده بوده گفت: مهم‌ترین رویکرد صندوق احیا در سفرهای استانی از یک سو شنیدن دغدغه‌ها و نظرات مدیرانی است که در خط مقدم عملیات حفاظت از ابنیه تاریخی و توسعه صنایع دستی و گردشگری قرار دارند و از دیگر سو، چاره اندیشی برای رفع مشکلات و توسعه زمینه‌های همکاری طرفین است.

او با اشاره به اینکه در واگذاری‌های جدید، مهم‌ترین رویکرد صندوق احیا، پررنگ‌کردن نقش حفاظت محور است ادامه داد: بهره‌برداری زمانی اثربخش است که در راستای مأموریت‌های تعیین شده باشد. در غیر این صورت بنای تاریخی به جای آنکه نشان‌دهنده هویت و اصالت آن باشد، تبدیل به فضایی برای رستوران و پذیرایی و … خواهد شد.

مدیرعامل صندوق احیا، در مورد واگذاری حق بهره برداری کاخ شهرستانک به منظور مرمت و احیا در فراخوان عمومی اخیر صندوق احیا، گفت: این مورد هم در حجم سرمایه‌گذاری و هم در انتخاب سرمایه‌گذار ذی صلاح، متمایز و ویژه است. از این جهت که در یک روستا یک سرمایه‌گذار بومی توانمند و خوش‌فکر و علاقه مند به هویت تاریخی و فرهنگی، با ایجاد هم افزایی با مدیران استان، تلاش خواهد داشت تا علاوه بر احیا بنا، یک روستا را احیا کند.

سبک زندگی ایرانی در بنای شهرستانک

میرزایی تصریح کرد: در بنای شهرستانک قصد داریم با نمایش داستان‌ها و روایت‌ها، هویت بنا را احیا کنیم. می‌خواهیم این بنا هم یک بوتیک هتل باشد که هم باید بتواند فضای بهداشتی درمانی را ارائه کند تا برای اولین بار مردم یک حمام ایرانی را به معنای واقعی آن ببینند و با سبک زندگی ایرانی آشنا شوند.

او ادامه داد: حتی در فضای پذیرایی نیز باید از پذیرایی مدرن دوری کرده و سبک غذایی و پذیرایی ایرانی احیا شود. در بحث تجهیز نیز سرمایه‌گذاران مکلف اند از تجهیزات متناسب با دوره تاریخی که بنا ساخته شده است استفاده کنند تا بازدیدکنندگان شاهد یک سبک زندگی ایرانی باشند.

او تاکید کرد: با توجه به این‌که این بنای فاخر بخشی از هویت روستا محسوب می‌شود، باید به احیای روابط با مردم بومی منطقه پرداخت و با استفاده از ظرفیت‌های موجود، زمینه ایجاد مشارکت‌های مردمی را فراهم کرد.

لزوم رعایت خطوط قرمز در بهره برداری از بناها

مدیرعامل صندوق احیا با تاکید بر لزوم رعایت خطوط قرمز تعیین شده برای بهره برداری از بناهای تاریخی فرهنگی گفت: هدف از واگذاری حق بهره برداری کاروانسرای شاه عباسی کرج تبدیل کردن آن به رستوران نبود بلکه هدف مرمت این بنا بود که متأسفانه این خط قرمز رعایت نشده است.

او افزود: می‌توانیم با پررنگ کردن فعالیت‌های فرهنگی و سرعت بخشیدن به این رویکرد، شاهد بهره برداری مطلوب و متناسب با هویت بنا باشیم. حتی می‌توان تمهیدی اندیشید که همزمان با مرمت، این بنا مورد بهره برداری فرهنگی قرار بگیرد تا جامعه متوجه شود رویکرد میراث فرهنگی، تبدیل بناهای تاریخی به فضای پذیرایی صرف نیست.

پیشنهاد راه اندازی پایانه صادراتی صنایع دستی و فرش دستباف

میرزایی یکی از رسالت‌های مهم صندوق احیا در مأموریت جدید خود را توسعه، ترویج، تشویق و تکریم هنرمندان صنایع دستی و فرش دستبافت عنوان کرد و افزود: یکی از دغدغه‌های همیشگی وزارت میراث فرهنگی، توجه به نقش بافندگان در میراث فرهنگی بوده است. خوشبختانه در این راستا، صندوق احیا همکاری تنگاتنگی با مرکز ملی فرش و معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دارد و اگر ظرفیت‌های قانونی پیش بینی شده عملیاتی شود، نقش صندوق در حمایت از صنایع دستی و فرش دستباف بسیار پررنگ‌تر می‌شود.

او با یادآوری دستور رئیس جمهور مبنی بر بیمه شدن یک میلیون و ۴۰۰ هزار بافنده فعال حوزه فرش دستباف گفت: خوشبختانه بخشی از این کار انجام شده و از مدیران استان البرز نیز درخواست می‌کنیم چنانچه بافنده یا تولیدکننده‌ای در این حوزه می‌شناسند که تحت پوشش بیمه نیستند را معرفی کنند.

میرزایی خواستار راه اندازی «پایانه صادراتی صنایع دستی و فرش دستباف» در استان البرز با همکاری سایر نهادها شد و تصریح کرد: اولین پایانه در استان زنجان افتتاح شد و همانجا پیشنهاد دادیم صنایع دستی نیز به فرش دستباف افزوده شود تا بتوانیم حمایت‌های خوبی از این دو حوزه داشته باشیم و امیدواریم دومین پایانه در استان البرز راه اندازی شود.

پیشنهادهایی برای کاروانسرای شاه عباسی کرج

مدیرعامل صندوق احیا با اشاره به اینکه یکی از کاربری‌های اصلی کاروانسرای شاه عباسی کرج می‌تواند «خانه خلاق صنایع دستی و فرش دستباف» باشد ادامه داد: در این خانه خلاق صرفاً محصولات دارای مهر اصالت ملی و یونسکو ارائه می‌شود. این موضوع باعث می‌شود هم هنرمندان، محصولات با کیفیت تولید کنند، هم گردشگران داخلی و خارجی، صنایع دستی و فرض دستباف فاخر استان البرز را در این بنا مشاهده کنند و این کار به رونق اقتصاد آنها نیز کمک می‌کند.

حضور استارت آپ ها برای مارکتینگ صنایع دستی

میرزایی یکی از کارکردهای خانه‌های خلاق را مارکتینگ صنایع دستی و فرش دستباف عنوان کرد و گفت: با فرایندی که پیش‌بینی شده، استارتاپ های این حوزه شناسایی و حمایت می‌شوند تا بحث مارکتینگ هنرمندان صنایع دستی و بافندگان استان را بر عهده داشته باشند و به این ترتیب نیاز نیست خود هنرمند به دنبال بازاریابی تولیداتش باشد.

او کارکرد بعدی خانه‌های خلاق را نوآوری دانست و ادامه داد: از جمله مشکلات حوزه صنایع دستی عدم تناسب تولیدات با سلیقه‌ها و نیازهای روز مخاطبان است. بنابراین باید از دانشجویان و فارغ التحصیلان نخبه و نوآور برای طراحی محصولاتی با کیفیت و متناسب با نیاز روز مخاطبان بهره ببریم.

مخالفت با تبدیل شدن بنای تاریخی به رستوران

میرزایی وجود فضایی برای پذیرایی در این بناها را ناگزیر دانست و گفت: امروز در تمام گالری‌ها یا شهرکتاب ها، فضایی برای پذیرایی وجود دارد که هویت آن فضا را به کافه و پاتوق تبدیل کرده است اما کسی ایراد نمی‌گیرد که چرا اینجا پاتوق و فضای پذیرایی دارد بلکه این اعتقاد وجود دارد که یک پاتوق فرهنگی است که به فضای پذیرایی هم نیاز دارد. او ادامه داد: بارها تاکید کرده‌ام در تمام بناهای ما حتی در موزه‌ها، فضای پذیرایی وجود دارد. این کاربری به خودی خود بد نیست اما تبدیل کردن رسالت اصلی یک بنای تاریخی به رستوران نامطلوب است و صددرصد با آن مخالف هستیم.

میرزایی با اشاره به اینکه این خانه‌های خلاق می‌تواند مرکز و پایانه صادراتی نیز باشد گفت: در این فضا می‌توان زمینه آموزش و مهارت آموزی افراد را تحت نظر اساتید برجسته پیگیری کرد. ضمن اینکه فضایی که در اختیار هنرمندان و اساتید قرار می‌گیرد به صورت اشتراکی است تا همه از فرصت برابر برای عرضه توانمندی و محصولات خود بهره ببرند.

مدیرعامل صندوق احیا با اشاره به آخرین نشست خود با وزیر محترم وزارت میراث فرهنگی تصریح کرد: در این جلسه دکتر مونسان تاکید کردند در بناهای تاریخی همچون کاروانسرای شاه عباسی کرج، می‌توان فضای اقامتی نیز تعریف کرد. میرزایی گفت: بر این اساس مقرر شد سه طرح پیشنهادی برای تبدیل این بنای تاریخی به خانه خلاق صنایع‌دستی و فرش دست‌بافت، مرکز اقامتی‌سنتی و مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی‌هنری مورد بررسی قرار گیرد.

او خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه نوع بهره برداری از این بنا با کاربری تعیین شده متناسب نبوده، روند قانونی لازم در جهت اصلاح بهره برداری بنا با رویکرد فرهنگی طی خواهد شد.

روند مطلوب احیا بناهای تاریخی در دوره جدید صندوق احیا

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز نیز در این دیدار گفت: پیش از این مشکلاتی در بناهای تاریخی به وجود آمده که امیدواریم با حضور مدیرعامل جدید صندوق احیا که در دوره مدیریتی خود بسیار موفق عمل کرده‌اند، این مشکلات مرتفع شود.

فریدون محمدی با قدردانی از حساسیت‌های صندوق احیا برای حفظ بناهای تاریخی در دوره جدید تصریح کرد: در دوران مدیریتی جناب آقای میرزایی اتفاقات خوبی در صندوق احیا رخ داده است و با توجه به توانمندی مدیر سرمایه گذاری صندوق، با توان بیشتری می‌توان این مسیر را طی کرد.

او با اشاره به اینکه در یک سال گذشته تعداد بناهای واگذار شده و بناهای تعیین تکلیف شده روند بسیار مطلوبی داشته است گفت: فرایند واگذاری‌ها از سوی صندوق، مطلوب بوده و منجر به انتخاب سرمایه گذاران دارای صلاحیت گشته است.

نامه نگاری با وزیر میراث فرهنگی

محمدی با اظهار امیدواری نسبت به تعیین تکلیف کاروانسرای شاه عباسی کرج گفت: با توجه به ظرفیت‌های موجود در این بنای تاریخی، تغییر کاربری آن در دست اقدام است.

او افزود: بر این اساس درصدد جذب مشارکت بخش خصوصی برای راه‌اندازی و تغییر کاربری این مجموعه تاریخی با همکاری نهادهای مربوطه و مراجع ذی‌صلاح هستیم.

او ادامه داد: در این راستا شهرداری کرج برای جابه‌جایی ایستگاه تاکسی مقابل کاروانسرای شاه‌عباسی و ایجاد پیاده‌راه و سنگفرش محوطه پیرامونی بنا اعلام آمادگی کرده و نیز این اداره کل به عنوان نهاد متولی اقدام به مرمت آسیب‌های وارده خواهد کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز تصریح کرد: طی نامه‌ای به وزیر محترم میراث فرهنگی از ایشان خواهیم خواست این کاروانسرا با محوریت صندوق احیا به سرمایه گذار واجد صلاحیت واگذار شود.

او با اظهار خرسندی از انتخاب سرمایه گذار ذی صلاح جدید برای بنای شهرستانک گفت: با توجه به واگذاری کاخ شهرستانک به سرمایه گذار بومی توانمند، شرایط لازم برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری، بررسی و این بنای تاریخی، مرمت و بازسازی خواهد شد.