جدال دامنه‌دار روحانی ـ قالیباف؛ از ۹۶ تا ۱۴۰۰

 

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: از همان روز‌های اول سال ۹۸ که محمدباقر قالیباف به عنوان یکی از اصلی‌ترین کاندیدا‌های مجلس یازدهم اعلام حضور کرده بود می‌شد ادامه حال و هوای رقابت‌ها و مناظره‌های سال ۹۶ او با روحانی را در رفتار او مشاهده کرد. تقریبا همه نامزد‌های ائتلاف موسوم به نیرو‌های انقلاب در یک اصل مشترک بودند و آن مقصر دانستن دولت روحانی در همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، بین‌المللی، فرهنگی، مشکلات معیشتی، کنترل کرونا و دیگر گره‌های موجود بود.
 
برجام که از پیش و پس از نهایی شدن و تا امروز سیبل اصلی نیرو‌های انقلابی بود هم در تبلیغات انتخاباتی و هم بعد از اینکه ائتلاف اصولگرایان وارد مجلس شورای اسلامی شد، هدف هجمه‌ها و حمله‌های این جریان بود. جریانی که نهایتا محمدباقر قالیباف لیدر اصلی آن شد. سردار قالیباف که احتمالا مانند همکار قدیمی‌اش سردار محسن رضایی در اندیشه ساختمان پاستور است. از نظر بسیاری از کارشناسان محمدباقر قالیباف سنگر بهارستان را برای فتح پاستور می‌خواسته و می‌خواهد، این تحلیل آنجا چهره واقعی و حقیقی‌تر به خود می‌گیرد که قبل از آغاز رسمی انتخابات هنگامی که ائتلاف نیرو‌های انقلاب در صدد رسیدن به لیست واحد و نهایی بودند؛ از محمدباقر قالیباف خواستند تعهد دهد در رقابت‌های انتخاباتی خرداد ۱۴۰۰ برای پست ریاست جمهوری کاندیدا نخواهد شد و او زیر بار آن نرفت.

 

جدال روحانی ـ قالیباف ادامه دارد. نیرو‌های اصولگرای فاتح بهارستان در بدو کار به اقدامی جز استعفا و محاکمه حسن روحانی رضایت نمی‌دادند و حتی اعدام او را هم پیشنهاد کرده بودند. در اولین دیدار مقام معظم رهبری ترمز این تندروی‌ها تا حدودی کشیده شد و رهبری خیلی صریح و روشن به نمایندگان مجلس فرمودند حق اهانت ندارند و باید با دولت مستقر همکاری کنند. تا مدت کوتاهی این اظهارات رهبری شور، هیجان و تب و تاب نمایندگان مجلس یازدهم به رهبری محمد باقر قالیباف کم شد، ولی موقتی بود. بعد از آن شاید اولین چالش بین قالیباف و روحانی زمانی بود که رییس جمهوری در جلسه سران سه قوه به بهانه استعلام از ستاد ملی کرونا شرکت نکرد، از طرفی پیش از آن قالیباف با یک تیم فیلمبرداری صداوسیما در یکی از بیمارستان‌های کرونایی تهران حاضر شده بود و روحانی و اعضای دولتش این عمل قالیباف قبل از جلسه سران را بی احتیاطی، بی توجهی به پروتکل‌ها، تبلیغاتی و انتخاباتی خوانده بودند.
 
از زمانی که مجلس یازدهم شروع به کار کرده حسن روحانی هرگز در آن مجلس حاضر نشده است و این امر را می‌توان تشدید کننده جدال بین قالیباف و روحانی دانست. برای رای اعتماد دو وزیر صمت که یکی رای اعتماد نگرفت و دومین گزینه روحانی رای گرفت، رییس جمهوری برای دفاع از وزرای پیشنهادی خود در مجلس حاضر نشد و در آخرین مورد هم بودجه ۱۴۰۰ کل کشور را معاون رئیس‌جمهور  به جای روحانی به مجلس برد و در اقدامی تلافی جویانه قالیباف ریاست مجلس را به نائب رییس خود سپرد و بودجه را از دست نوبخت نگرفت.

اما دور جدید جدال و چالش این دو رقیب انتخاباتی پیشین و دو رییس قوه کنونی، بعد از ترور و شهادت سردار محسن فخری‌زاده شروع شد و پس از تصویب طرحی تحت عنوان "اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها" که در آن شروطی برای آمریکا و دیگر طرف‌های برجام گذاشته بودند. این طرح که اکنون پس از تایید شورای نگهبان و ابلاغ به رییس جمهوری قانون و لازم‌الاجرا شده است شرط گذاشته اگر آمریکا تا دو ماه پس از ابلاغ این قانون همه تحریم‌ها را لغو نکند ایران از پروتکل الحاقی خارج و غنای اورانیوم غنی شده را به دلخواه افزایش می‌دهد. البته دولت از همان ابتدا با این طرح مخالف بود تا جایی که رییس جمهور برای ارسال آن به روزنامه رسمی از امضای آن سرباز زد و نهایتا خود قالیباف آن را به روزنامه رسمی داد.

قالیباف و روحانی گویا هنوز در رقابت‌های انتخاباتی سال ۹۶ مانده‌اند و شاید هم این جدال مقدمه رقابت انتخاباتی دو طیف رقیب برای انتخابات خرداد ۱۴۰۰ است. تنها مجلس و قالیباف نبودند که در مقابل دولت موضع‌گیری کردند، روحانی هم پس از قانون شدن طرح اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها، در هیئت دولت شمشیر را از رو برای محمدباقر قالیباف بست و از او و مجلس تحت اختیارش به تندی انتقاد کرد.

رئیس جمهور در این‌باره اظهار کرد: طبق قانون اساسی تعیین برنامه و خط و مشی جزء اختیارات خاص رئیس‌جمهور به حساب می‌آید. ما ابتدا به قانون خدا سپس قانون اساسی و پس از آن قوانین مجلس پایبندیم و ابتدا باید قوانین بالادستی را به‌عنوان قوانین مهم مبنا قرار دهیم. بر همین اساس برنامه را برای دوره بعد کسی نمی‌تواند تعیین کند و برنامه را فقط رئیس‌جمهور تعیین می‌کند. برای همین هم مردم پای صندوق‌های رأی می‌آیند و به فرد رأی نمی‌دهند؛ بلکه به برنامه رئیس‌جمهور رأی می‌دهند.

حسن روحانی رئیس جمهوری با اشاره به تحویل بودجه سال ۱۴۰۰ پیش از موعد مقرر به مجلس تأکید کرد این اولین کار مشترک مجلس یازدهم و دولت دوازدهم است. متأسفانه در این چند ماه امکانش فراهم نشده که کار مشترکی انجام بدهیم؛ چون نمایندگان مجلس محترم لوایح ما را به بایگانی بردند و سونامی طرح‌ها را راه انداختند. در انتخابات گذشته هم مردم برنامه‌ها را خواندند و رأی دادند؛ برنامه‌ای که ۲۴ میلیون نفر به آن رأی دادند که نمی‌شود کم‌وزیاد کرد. مردم یک روز رأی می‌دهند و چهار سال عمل می‌خواهند و باید به آن برنامه‌ای که ارائه شده در طول چهار سال پایبند بود.

روحانی با بیان اینکه باید صدای ما در سیاست خارجی یک صدای واحد باشد، تأکید کرد: باید ملت و ایران برای ما اصل باشند، نه انتخابات ۱۴۰۰. روز انتخابات فراخواهد رسید و باید بگذاریم ملت شاداب و فعال خودشان به پای صندوق‌های رأی بیایند و هر کسی را می‌خواهند انتخاب کنند. ما برای پیشرفت دیپلماسی نیاز داریم که از کشور صدای واحدی شنیده شود، البته نمی‌گویم سلیقه‌ها را یکی کنیم و مجلس تابع دولت باشد یا دولت تابع مجلس باشد. آن‌ها هم نظر خود را دارند، ما هم نظرات خود را داریم؛ ولی شنیده‌شدن صدایی واحد از کشور بسیار مهم است.

 

جلال جلالی‌زاده عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با اشاره به اینکه حسن روحانی با اظهارات اخیر خود، دوباره فضای انتخاباتی سال ۹۶ را زنده کرد، گفت: روحانی نشان داد که هم اکنون نیز رقابت قالیباف با او ادامه دارد، به نوعی می‌توان گفت، شخص رئیس جمهور بعد از مدت‌ها دوباره از پیله خود بیرون آمد و با اظهاراتی قابل توجه نشان داد که هنوز حرف‌هایی برای گفتن دارد، از سوی دیگر قالیباف در قامت رئیس مجلس نشان داد که قصد انتقام گیری از روحانی را دارد و مجلس نیز با دولت همکاری نخواهد کرد.
 
وی این مصوبه را دهن کجی به دولت و همین طور خوشبینی ایجاد شده ناشی از انتخاب بایدن دانست و اظهار داشت: عملکردی که مجلس از خود طی این شش ماه نشاه داده، هیچ گونه قابل دفاع نیست و این قانونی که با مخالفت صریح دولت به تصویب رسید، معلوم بود که با هماهنگی و چراغ سبز برخی از نهاد‌ها و افراد نهایی شد، زیرا که دولت اصلا در جریان نبود، از سوی دیگر دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز که باید در هماهنگی با دولت عمل کند، در این رابطه در زمین مجلس بازی کرد و فریاد دولتی‌ها را نیز در این زمینه بلند کرده است. شمخانی هم در نحوه مواجهه با قالیباف و تائید مصوبه مجلس به نوعی روحیه نظامی گری خود را نشان داد در هماهنگی با قالیباف به عنوان یک نظامی، عمل کرده است.

 

البته اصولگرایان نسبتا معتدل نسبت به این چالش‌ها ساکت نماندند و از جمله حسین کنعانی‌مقدم فعال سیاسی اصولگرا هم با اشاره به اینکه دولت قطعا باید در قبال عملکرد خود در مورد بودجه پاسخگو باشد، گفت: دولت در قبال کاری که در بودجه امسال و همچنین ۱۴۰۰ انجام داده باید، مورد حساب کسی قرار بگیرد، اما روحانی با انجام چنین اظهاراتی در واقع فرار رو به جلو دارد و می‌خواهد از زیر بار پاسخگویی شانه خالی کند، از سوی دیگر احکامی که در بودجه آمده، در خلاف کامل با آن چیزی است که روحانی وعده آن را مدام به مردم می‌دهد.
 
کنعانی‌مقدم اظهار داشت: روحانی در حالی که برای بودجه سال آینده تعیین تکلیف می‌کند که خود او بیشتر از چهار ماه این بودجه را اجرا نمی‌کند و این دولت بعدی است که کار را به دست خواهد گرفت، بنابراین روحانی نمی‌تواند هر طوری که دلش می‌خواهد بودجه را ببندد، در این رابطه مجلس باید اصلاحات زیادی در بودجه ایجاد کند، چرا که بودجه‌ای که دولت بسته عملا قابلیت تحقق ندارد و کسری بودجه را بیشتر از گذشته می‌کند.
 

به نظر نمی‌رسد جدال دامنه‌دار روحانی ـ قالیباف و مجلس و دولت تنها ریشه در بودجه داشته باشد و باید دلایلی، چون برجام، مذکره با آمریکا و انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری داشته باشد. به هر روی این جدال چه انتخاباتی باشد، برجامی باشد یا تعارض منافع جناحی؛ادامه دارد و تنها چیزی که در این میدان غائب است وضعیت اقتصادی کشور و معیشت، بهداشت، اشتغال و دیگر مشکلات مردم است.