دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: زمان کمی به خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید باقی مانده است. در این هفته‌های پایانی ریاست جمهوری او، شاهد سلسله حوادثی در منطقه هستیم که نشان از بالا گرفتن تنش در منطقه دارد. سفر محرمانه نتانیاهو به عربستان همزمان با دیدار پومپئو، وزیر خارجه آمریکا با بن‌سلمان شاخک‌های بسیاری را در منطقه به کار انداخت که اتفاقاتی در شرف وقوع است. حال سفر دیگری در شرف وقوع است که می‌تواند تنش را در منطقه مخصوصاً بین ایران و اسرائیل تشدید کند.
به نقل از رویترز، جارد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ به عربستان و قطر سفر خواهد کرد. یک مقام ارشد دولت آمریکا گفته است که کوشنر طی چند روز آینده محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان را در شهر نیوم عربستان و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر را در دوحه دیدار خواهد کرد. در این سفر آوی برکوویتس، نماینده آمریکا در خاورمیانه، برایان هوک، نماینده سابق آمریکا در امور ایران و همچنین آدام بوئلر، رئیس اجرایی شرکت مالی توسعه بین‌المللی آمریکا کوشنر را همراهی می‌کنند. گفته می‌شود موضوع بر سر کسب توافق‌های دیپلماتیک بیشتر در منطقه است. البته شکی نیست که با اتفاقات چند هفته اخیر موضوع ایران نیز در دستور کار این دیدار خواهد بود.
کوشنر در چهار سال ریاست جمهوری ترامپ نقش پر رنگی در کاخ سفید داشته و تلاش‌های او در خاورمیانه برای دولت ترامپ چند دستاورد بزرگ داشته است. توافق صلح امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل از بزرگترین خدمات کوشنر به پدرزنش است. باید دید که این بار تبعات سفر او به عربستان برای منطقه چه خواهد بود؟
سفر‌هایی با افزایش تنش در منطقه
سفر کوشنر چند روز پس از ترور شهید محسن فخری‌زاده، انجام می‌شود. زمانی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل مخفیانه به عربستان سفر کرد، مشخص بود که مثلث اسرائیل، عربستان و آمریکا به دو دلیل شکل گرفته است. اول عادی سازی روابط اسرائیل با عربستان و دیگر کشور‌های عربی و دوم برای مقابله با ایران در منطقه. با ترور شهید فخری‌زاده به خوبی مشخص است که این مثلث کار خود را در هفته‌های آخر ریاست جمهوری ترامپ شدت بخشیده‌اند.
البته در مورد عاملین ترور شهید فخری‌زاده روایت‌های مختلفی وجود دارد. نیویورک تایمز پیشتر به نقل از سه مقام امنیتی که هویت آنان را منتشر نکرده، نوشته بود که اسرائیل پشت این حمله بوده است. همچنین تلویزیون انگلیسی زبان پرس تی وی وابسته به حکومت ایران گزارش داد که سلاح مورد استفاده در کشتن محسن فخری‌زاده در اسرائیل ساخته شده بود. اما الی کوهن، وزیر اطلاعات اسرائیل در مصاحبه‌ای با یک شبکه رادیویی در بریتانیا، گفته است که نمی‌داند مسئول ترور شهید فخری‌زاده چه کسی بوده است. با این حال در ماه‌های گذشته دو حادثه دیگر در ایران رخ داده بود، یکی انفجار تیرماه در تاسیسات هسته‌ای نطنز و دیگری ترور ابو محمد المصری، مرد شماره دو القاعده در مرداد ماه که طبق گزارش‌ها اسرائیل انجام داده بود.
جو بایدن از زمان کارزار‌های انتخاباتی خود بار‌ها گفته است که به برجام باز می‌گردد و حتی طرحی برای شروع مذاکره با ایران ارائه داده است. همچنین تیمی که برای سیاست خارجی خود معرفی کرده به شدت نشان از رویکرد میانه‌رو و مذاکره‌گر او دارد. این شرایط متحدین دونالد ترامپ در منطقه را به شدت نگران کرده است. بر همین اساس به نظر می‌رسد ائتلافی علیه مذاکره احتمالی تهران ـ واشنگتن شکل گرفته است که تا پایان دوره ترامپ تنش‌های جدی در منطقه ایجاد خواهند کرد. همچنین کشور‌های اروپایی و سازمان ملل متحد در خصوص تنش‌های احتمالی هشدار داده‌اند و بعد از ترور شهید فخری‌زاده خواستار خویشتنداری شدند.
پا پس کشیدن بن سلمان
چندی بعد از سفر مخفیانه بنیامین نتانیاهو به عربستان در رسانه‌ها افشا شد این سفر به دلیل دو موضوع صورت گرفته بوده است. اولین موضوع گسترش توافق صلح ابراهیم و توافق صلح احتمالی دو کشور بوده است که طبق گزارش‌ها با مخالفت بن‌سلمان روبرو شده است.
دومین علت در گزارش میدل ایست آی آمده است که نتانیاهو در دیدار با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان پیشنهاد حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را مطرح کرده است که با عدم تمایل بن‌سلمان مواجه شده است. در واقع ولیعهد سعودی تمایلی به پذیرفتن خواسته‌های نخست وزیر اسرائیل برای ابراز موافقت با حمله به ایران نداشته است.به نظر می‌رسد بن‌سلمان مایل به بالا گرفتن درگیری بیش از این در منطقه نیست و او حملات اخیر به تاسیسات نفتی آرامکو را به عنوان پیام از ایران ارزیابی کرده که توسط متحدانش ارسال شده است. بر همین اساس عربستان فقط خواستار حضور در مذاکرات بایدن با تهران است و به نظر نمی‌رسد مایل به شروع جنگی جدید در خاورمیانه باشد.
با این حال سفر کوشنر و تیم همراهش نشان از این دارد که شاید بتوانند بن‌سلمان را هم متقاعد کنند که وارد بازی نتانیاهو و ترامپ بکنند و شرایط مذاکره تهران ـ واشنگتن را پیچیده‌تر از امروز بکنند.
گیس کشی برای مذاکره
در شرایطی که سعودی‌ها و اسرائیل نگران مذاکره تهران ـ واشنگتن هستند و به نظر می‌رسد برای سخت‌تر شدن شرایط برای مذاکره دست به اقداماتی مانند ترور شهید فخری‌زاده یا حملات متعدد به سوریه و... زده‌اند، مذاکره در داخل ایران نیز با چالش‌های بزرگی روبرو است. مذاکره تهران ـ واشنگتن در کشور مخالفان جدی دارد که این روزها به شدت فعال شده‌اند. از طرف دیگر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در گفتگوی اخیر خود از مشکل جدید در امر مذاکره پرده برداشت. این که شکاف‌های داخلی در کشور حتی باعث شده است که سیاسیون کشور منافع ملی کشور را نیز در این شرایط بحرانی به خطر بیاندازند.
ظریف در گفتگوی خود با سایت انتخاب گفته است: «بعضی دوستان به آمریکا گرا می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید و دولت روحانی در قدرت نمی‌ماند و نباید با این دولت مذاکره کنند.»
در شرایطی که ائتلاف سعودی، اسرائیل و دولت ترامپ با تحرکات خود سعی دارد ایران را مجبور به شروع جنگ یا عدم مذاکره با بایدن بکنند و یکی از دانشمندان بزرگ کشور را به شهادت رسانده، به نظر می‌رسد فقط اتحاد داخلی است که می‌تواند شرایط را به سمت درستی حرکت دهد و از چنین خسارت‌هایی جلوگیری به عمل آید.
