دیدارنیوز ـ مهدی الیاسی: معافیت برخی نهادها و بنیادها از پرداخت مالیات از جمله موارد بحث برانگیز در تاریخ معاصر ایران بوده است. این موضوع در سه دهه گذشته بارها مورد انتقاد اقتصاددانان قرار گرفته و به موضوع مناقشه و جدل میان جناح‌های سیاسی کشور بدل شده است. در دهه‌های اخیر یکی از نهادهایی که نام آن در میان سازمان‌ها و نهادهای معاف از مالیات مطرح شده، «آستان قدس رضوی» است.
در گزارش پیش‌رو به بررسی پیشینه معافیت مالیاتی «آستان قدس رضوی» خواهیم پرداخت.
سازمان اقتصادی رضوی
آستان قدس رضوی ۴۹ شرکت زیرمجموعه دارد که این شرکت‌ها و نهادها در قالب امور اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و رسانه‌ای فعالیت دارند. در بخش اجتماعی و فرهنگی دو دانشگاه، یک دارالقرآن، یک مؤسسه تربیت بدنی، یک روزنامه، یک سایت خبری و مؤسسه چاپ و انتشارات دیده می‌شود. کلیه فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی تابعه آستان قدس رضوی در قالب «سازمان اقتصادی رضوی» متمرکز شده که از سال ۱۳۸۳ فعالیت خود را آغاز کرده است.
شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی تابعه آستان قدس رضوی در قالب هلدینگ‌های گوناگون مانند هلدینگ داروسازی، هلدینگ نفت و پتروشیمی، هلدینگ مالی، هلدینگ کشاورزی، هلدینگ عمران و ساختمان، هلدینگ صنایع قند، هلدینگ خودروسازی، هلدینگ صنایع غذایی، هلدینگ نساجی، هلدینگ دامپروری و سایر شرکت‌ها فعالیت می‌کنند که ۳۶ شرکت بزرگ را شامل می‌شود. برخی از این شرکت‌ها سهم بالایی در بخشی که فعالیت می‌کنند دارند. علاوه بر سازمان اقتصادی رضوی به عنوان بازوی اقتصادی آستان قدس در برخی از شرکت‌ها نیز سرمایه‌گذاری کرده و بخشی از سهام آنها را خریداری می‌کند.
تاریخچه معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی
ریشه معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی به دهه شصت خورشیدی و تصمیم دولت وقت برای دریافت مالیات از آستان قدس رضوی و شرکت‌های تابعه این آستان باز می‌گردد که در ابتدا با مخالفت شفاهی امام خمینی مواجه شد. اما از آنجا که مخالفت امام به صورت شفاهی بیان شده بود در قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب سال ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی موضوع عدم پرداخت مالیات آستان قدس رضوی قید نگردید. از این‌رو آیت‌الله واعظ طبسی از نامه‌ای به امام خمینی، بیان نظر ایشان به صورت مکتوب را خواستار شد. متن نامه واعظ طبسی و پاسخ امام خمینی به وی به شرح زیر است:
بسمه تعالی. محضر مبارک مرجع عالیقدر و رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیتاللّه العظمی امام خمینی ـ مدظله العالی
با اهدای بهترین تحیات محترماً معروض میدارد، منابع مالی آستان قدس رضوی مجموعۀ ترکیبی از موقوفات و نذورات بوده که در جهت کمک به محرومان، گسترش و نشر فرهنگ اسلامی و ترویج اسلام ناب محمدی، تعمیر و نگهداری اماکن متبرکه و روضۀ منوّرۀ رضویه و احداث و گسترش ابنیه و بالاخره در راه مصالح جامعۀ اسلامی طبق نظر و نیّات واقفین حسب موارد مقرره به مصرف میرسد.
قابل ذکر است که به خاطر قید غیر انتفاعی بودن، این تشکیلات مقدس از آغاز حیات خود در هیچ دوره و مقطع تاریخی مشمول پرداخت مالیات نبوده است.
در سال ۱۳۶۵ که لایحۀ مالیاتی در کمیسیون اقتصاد و دارایی مجلس مطرح و در لایحۀ مذکور نام آستان قدس از ردیف سازمان‌هایی که مشمول معافیت مالیاتی بودند حذف گردیده بود. مراتب به وسیلۀ برادر بزرگوارمان جناب مستطاب حجت الاسلام و المسلمین حاج احمد آقا به استحضار حضرت مستطاب عالی رسید که مقرر فرمودید: (آستان قدس رضوی مالیات ندهد و به جناب آقای نخست وزیر هم گفته شود از آستان قدس نباید مالیات بگیرند)، اما از آنجا که اوامر حضرتعالی کتباً به مسئولین امر ابلاغ نگردیده در قانون مالیاتی مصوب سال ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی موضوع عدم پرداخت مالیات آستان قدس رضوی و شرکت‌های وابسته مسکوت ماند.
با توجه به اجرای قانون مذکور از ابتدای سال جاری مشکلات و مسائلی در این رابطه برای آستان قدس رضوی به وجود آمده است، استدعا دارد اوامر حضرتعالی را در خصوص عدم پرداخت مالیات به وسیلۀ آستان قدس و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به مسئولین ذیربط امر به ابلاغ فرمایند.
در جوار مضجع منور حضرت ثامن الائمه (ع) سلامتی و طول عمر آن حضرت و دوام و بقای نظام جمهوری اسلامی را از خداوند سبحان مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمةاللّه و برکاته.
۱۳۶۸/۱/۱۰ ـ ارادتمند: عباس واعظ طبسی
امام خمینی در تاریخ ۱۳۶۸/۱/۲۰ خطاب به میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت، به نامه آیت‌الله واعظ طبسی این گونه پاسخ دادند:
بسمه تعالی
جناب آقای موسوی، نخست وزیر محترم
همان طور که قبلاً گفتهام آستان قدس رضوی و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته از پرداخت هر گونه مالیاتی معاف میباشند. نظر اینجانب را به مقامات ذیربط ابلاغ نمایید.
۲۰ / ۱ / ۶۸
روح اللّه الموسوی الخمینی
