یکی از ابعاد دعوای سعید نمکی وزیر بهداشت و ملک‌زاده معاون مستعفی‌اش، دعوای اصولگرا ـ اصلاح‌طلب در این میدان بود. البته اصلاح‌طلبان طبیعتاً از ملک‌زاده دفاع می‌کردند، هم به دلیل جنس استعفایش و هم به دلیل وابستگی جناحی و سوابق اجرایی او. این حمایت طیف تند اصولگرا از سعید نمکی وزیر بهداشت و درمان بود که جای تعجب و سوال دارد. یقیناً در شرایطی دیگر آن‌ها هرگز از نمکی و دیگر وزرای دولت روحانی دفاع نمی‌کردند و از روی اختلاف و مخالفتی که با اصلاح‌طلبان دارند موقتاً وارد این میدان شده و فیگور دفاع از نمکی گرفته‌اند و به همین دلیل هم دیگری (ملک‌زاده) را با عناوین و نسبت‌های عجیب و غریب مورد حمله قرار دادند.
واکنش معاون وزیر چه بود؟
اصولگرایان: ملک‌زاده به جای استعفا باید پاسخگو باشد
به هر روی متن استعفای ملک‌زاده حکایت از نوعی از عدم هماهنگی بین وزیر و معاونین است و به خوبی به برگزار نشدن جلسات شورای معاونین اشاره کرده است، اما دعوای وزیر و معاونش به جامعه هم کشیده شد و در کوچه و بازار، تاکسی و بقالی در مورد آن صحبت می‌شود و به اینجا هم ختم نشد. دعوای این دو بهانه‌ای شد که دو جریان مهم سیاسی کشور یعنی اصولگرایان و اصلاح‌طلبان هر کدام از یکی از طرفین حمایت کنند. پس از استعفای ملک‌زاده رسانه‌های اصولگرا وارد میدان شدند و او را مورد حمله شدید قرار دادند. حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر رییس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی خیلی سریع دست به کار شد و در توییتر خود نوشت: «۴۰ شکایت از شخص آقای ملک‌زاده معاون پژوهشی مستعفی وزارت بهداشت در ماه‌های گذشته به کمیسیون اصل ۹۰ واصل شده است و طبق قوانین کمیسیون اصل نود پیگیری شکایات متوقف نمی‌شود و فرد باید پاسخگوی عملکرد خود باشد.»
همچنین خبرگزاری تسنیم نوشت: «رضا ملک‌زاده امروز باید پاسخگوی ابهامات و سؤالات متعددی در حوزه سلامت این مرزوبوم باشد؛ اینکه چرا و بر اساس کدام منطق و توجیهی، اطلاعات تعداد قابل‌توجهی از بیماران کرونایی کشورمان را به اسم مشارکت در یک تحقیق بین‌المللی در اختیار سازمان جهانی بهداشت و کشور‌های بعضاً متخاصم با ایران قرار داده است.» این ادبیات تسنیم البته در صدا و سیما و برنامه‌های مختلف این رسانه بار‌ها به کار برده شد. از جمله شبکه ۵ سیما در یک برنامه زنده شامگاهی خود که سخنگوی وزارت بهداشت را دعوت کرده بود، از سیما لاری پرسید چرا ملک‌زاده اطلاعات محرمانه وزارت بهداشت را به خارج از کشور ارسال کرده است و لاری سخنگوی وزارت بهداشت در دفاع از دکتر رضا ملک‌زاده معاون مستعفی وزیر بهداشت گفت: «دکتر ملک‌زاده یک چهره ماندگار و دانشمند بین‌المللی است که از موقعیت خودش هیچ‌وقت سوءاستفاده نکرد و تمام اقدامات و اطلاع رسانی او و همکاران وزارت بهداشت به سازمان بهداشت جهانی برای همکاری فنی و بهداشتی کرونا و آزمایش‌های آن بوده است.»
ملک‌زاده؛ مجری کاهش جمعیت ایران!
در ادامه فضاسازی رسانه‌های اصولگرا علیه ملک‌زاده، سایت تسنیم با مراجعه به روزنامه‌های دهه ۶۰، بریده‌ای از یک روزنامه در دوره‌ای که ملک‌زاده وزیر بهداشت بوده را پیدا کرده و نوشته است: «مجری کاهش جمعیت ایران! یکی از بانیان پیگیری جدی کاهش جمعیت کشور و تحدید نسل ایرانیان در دهه ۶۰ رضا ملک‌زاده معاون مستعفی تحقیقات وزارت بهداشت و وزیر وقت بهداشت دولت هاشمی بوده است!». اینکه سیاست‌های بهداشتی کشور در رابطه کاهش یا افرایش جمعیت از دهه ۶۰ تا کنون چه ارتباطی به مدیدریت پر از حرف و حدیت بحران کرونا دارد، سؤالی است که رسانه‌های این جناح باید به آن پاسخ دهند.
طلب‌کاری نمکی: تراوشات غیرعالمانه تیم قبلی تکرار نشود!
در همین حال، سعید نمکی، در حکمی فرید نجفی را به عنوان سرپرست معاونت تحقیقات و فناوری این وزارتخانه منصوب کرد و خطاب به او نوشت: «تلاش کنید تا با انجام تحقیقات و پژوهش‌های مستمر و علمی بیان موارد غیر عالمانه مثل ایمنی دسته‌جمعی عدم ابتلای مجدد بیماران کرونا و ابتلای ۲۵ میلیون نفر به کرونا تکرار نشود؟»
در فضای مجازی، حمایت گسترده‌ای از استعفای ملک‌زاده صورت گرفته و برخی فعالان رسانه‌ای و سیاسی متن نامه استعفای او را یکی از درخشان‌ترین و نادرترین استعفا‌ها در چند دهه اخیر مدیریت کشور ارزیابی کردند. در همین راستا، دکتر مصطفی معین، رییس شورای‌عالی نظام‌پزشکی، در یادداشتی در انتقاد از وزیر بهداشت نوشت: «جناب دکتر نمکی در سفر خود به اصفهان، زبان به انتقاد تند از تحقیقات اپیدمیولوژیک و دستاورد‌های پژوهشگران ایرانی باز کرده‌اند! این انتقاد با سخنان قبلی ایشان مبنی بر پیشتازی ایران و الگوی جهانی بودن آن در مدیریت بحران کرونا و عرضه واکسن ایرانی در آینده نزدیک از یک طرف و دادن مجوز تولید و عرضه دارو‌های علفی برای درمان کرونا بدون شواهد علمی و پژوهشی از سوی دیگر و یا اعجاز الهی در کنترل موفق کرونا در ایران چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد! "دو چیز طیره عقل است دم فروبستن، به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی". من طبیبانه عمل به توصیه شیخ مصلح‌الدین سعدی در شعر فوق را برای جناب نمکی تجویز می‌کنم.»
معین در بخش دیگری از یادداشت خود آورده است: «این اخلاق و رفتار و تدبیر مدیریتی آقای وزیر، یکی از علل اصلی تداوم امواج مهیب کرونا و کشتار گسترده کادر‌های پزشکی، پرستاری و عموم ملت و نیز استعفای آقای دکتر ملک‌زاده، معاون دانشمند تحقیقات و فناوری و مشاور محترم وزیر، آقای دکتر نوبخت، نایب‌رییس و دبیر شورای مشورتی بیماری کرونا، بوده است! تمامی موارد انتقادی فوق در ویدیو‌های متعدد سخنان آقای وزیر و بریده سخنان ایشان که در رسانه‌های مختلف به کرات منتشر شده، آمده است!»
ملک‌زاده متولد ۱۳۳۰ در کازرون است، دارای دکترای طب عمومی از دانشگاه شیراز، متخصص داخلی، بورد فوق‌تخصصی‌گوارش و‌کبد، از دانشکده پزشکی شیراز (۶۲-۱۳۶۱)؛ فلوشیپ گوارشوکبد، دپارتمان گوارش بیمارستان Royal Free لندن، انگلستان (۱۳۶۴) است. او در حال حاضر استاد ممتاز بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران است. رضا ملک‌زاده سوابق اجرایی بلند بالایی دارد که مهمترین آن وزارت بهداشت در دولت سازندگی بود.
استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز و تهران؛ دانشیار دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز؛ استاد بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ مدیر گروه داخلی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز؛ استاد گروه داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ استاد و رئیس بخش گوارش بیمارستان دکتر شریعتی؛ رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارشوکبد؛ معاون دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز؛ معاون دانشگاه شیراز، رئیس دانشگاه شیراز؛ معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ دبیر فرهنگستان علوم پزشکی کشور؛ معاون پژوهشی فرهنگستان علوم پزشک. سیاهه سوابق اجرایی ملک‌زاده است.
رضا ملک‌زاده کارنامه علمی پرباری هم دارد، پر از تقدیر نامه و جایزه؛ که عبارتند از: جایزه مخصوص جشنواره رازی به دلیل سردبیری بهترین مجله پزشکی ایران AIM) ۱۳۸۱)؛ پژوهشگر برتر جشنواره ابن‌سینا؛ رئیس مرکز تحقیقات برگزیده جشنواره ابن‌سینا؛ چهره ماندگار منتخب؛ لوح تقدیر و جایزه از رئیس جمهوری وقت به پاس خدمات ارزنده به عنوان وزیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ جایزه محقق برگزیده سال وزارت علوم، تحقیقات‌وفناوری پس از انتخاب به عنوان عضو TWAS؛ نشان برتر پژوهش توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجله پزشکی ایران AIM؛ محقق برگزیده گروه علوم بالینی داخلی در چهاردهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی (۲۰۰۸)؛ جایزه اول پزشکی بالینی کشور از طرف فرهنگستان علوم پزشکی (جایزه دکترهادوی) ۱۳۹۰؛ محقق برگزیده پزشکی بالینی کشور در بین یک صد دانشمندان برتر جهان در رتبه بندی ISI) ۲۰۱۱) تألیف ۴ و ترجمه ۲ کتاب، ۷۵ مقاله در نشریات فارسی و ۲۷۵ مقاله در نشریات بین‌المللی نیز در زمره کارنامه علمی ملک‌زاده است.
رضا ملک‌زاده از جمله مخالفان سرسخت طب سنتی به حساب می‌آید. او همچنین تحقیقات کورهورت را در ایران پیگیری می‌کند. اما جدای از همه این‌ها معاون مستعفی وزارت بهداشت در حوزه سیاست نیز دستی دارد. او از اعضای ارشد حزب کارگزاران است. کمتر نام او به عنوان یک سیاستمدار شنیده شده است، اما آنقدر در حزب کارگزاران نفوذ دارد که چندی پیش حسین مرعشی سخنگوی حزب او را یکی از گزینه‌های احتمالی کارگزاران برای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ معرفی کرد.
رضا ملک‌زاده را می‌توان یکی از طراحان نظام سلامت کنونی کشور دانست، او یکی از طراحان سیاست‌های مقابله با کرونا در هشت ماه اخیر هم بوده است، از همین زاویه بسیاری به او انتقاد می‌کنند و می‌گویند استعفای اخیر او "فرار به جلو" است. برخی منتقدان ملک‌زاده می‌گویند او معتقد به راهکار ایمنی جمعی کرونا بوده است. اما برخی ملک‌زاده را متهم می‌کنند که اطلاعات پزشکی و تحقیقاتی ایران را به خارج از کشور منتقل کرده است. این ادعا از سوی رسانه‌های اصولگرا مطرح می‌شود. اتهامی که به مطالعات کوهورت بر می‌گردد و ملک‌زاده درباره این مطالعات در نامه به نمکی نوشت: «در خصوص مطالعات اپیدمیولوژی کووید -۱۹ نیز در حالی توان پژوهشگران ایران در این حیطه را زیر سؤال برده‌اید که ایران سابقه مطالعات کوهورت آینده‌نگر وسیع را داشته و به مطالعات ملی اپیدمیولوژی آینده‌نگر در جهان شناخته شده است و تلاش‌های علمی ایران در این نوع مطالعات به همکاری‌های علمی بی‌شمار و دستاورد‌ها و افتخارات ملی و بین‌المللی ماندگار انجامیده است. مطالعات اپیدمیولوژیک کووید -۱۹ به پشتوانه تجارب در چنین مطالعاتی در حال انجام است.»
اما سایت اصولگرای مشرق ادعای دیگری در این‌باره مطرح می‌کند. این سایت ملک‌زاده را متهم می‌کند که اطلاعات ژنتیکی ایرانی‌ها را به کشور‌های خارجی داده است. مشرق نوشت: «دکتر ملک‌زاده اطلاعات بیش از ۳۰۰۰ بیمار کرونایی را به کشور‌هایی داده که تجربه ثابت کرده اگر هم داروی درمان کرونا را کشف کنند قطعاً داروی مورد نظر را در اختیار ایران قرار نخواهند داد و عجیب‌تر این که پس از این همه دست و دل‌بازی ضد امنیتی، معاون محترم وزیر بهداشت اعلام کرده دارو‌های گران‌قیمتی که روی این افراد آزمایش شده هیچ تاثیری در بهبود بیماری کرونا نداشته‌اند! البته این اولین گاف امنیتی ملک‌زاده نیست.»
ادعای دیگری نزدیک به مشرق، تسنیم و صدا و سیما از سوی محمود احمدی‌نژاد رییس جمهور پیشین مطرح شده است، با این تفاوت که او از کسی نامی نبرده است.
احمدی‌نژاد در گفت‌وگوی اخیر خود درباره کرونا مدعی شده است دارو‌هایی که هنوز آزمایش خود را پس نداده‌اند روی مردم ایران آزمایش می‌شود. او گفت: «در یک پروژه تحقیقات بهداشت جهانی که می‌خواستند دارویی را روی یازده‌هزار نفر در کل دنیا آزمایش کنند، آن مقدار که من اطلاعات گرفتم متأسفانه ۳۵۰۰ مورد آن در ایران اتفاق افتاده است و من شنیدم یک فرد مسئول، قرارداد بسته و پول گرفته است. انسان چگونه می‌تواند این را هضم کند؟ دارند جان مردم ما را به خطر می‌اندازند؟ یک چیزی که خودشان می‌گویند اثری ندارد و باید آن را آزمایش کنند، آن وقت اجازه دهند تا آن را در ایران آزمایش کنند! بعد هم به عنوان کار تحقیقاتی قرارداد ببندند و پول بگیرند! اطلاعات مردم ما را بگیرند و به آن‌ها بدهند؟ یک دارویی را تجویز بکنند و بابت آن پول بگیرند! حتی من شنیدم افرادی مسئول بودند و نمی‌خواستند در آن پروژه آزمایش دارو، این اطلاعات به سازمان بهداشت جهانی داده شود که عزلشان کردند، این کار‌ها غلط است و باید درستش کنند.»
دهباشی: نمکی و ملک‌زاده باجناقند
ماجرای ملک‌زاده ـ نمکی داستانی دامنه دار شده است و گویا به این زودی‌ها فراموش نمی‌شود. این دعوا ابعاد مختلفی از تخصصی، پزشکی و بهداشتی تا سیاسی و انتخاباتی پیدا کرد و حتی روابط فامیلی این دو هم مورد هدف و شلیک رسانه‌ها قرار گرفت. حسین دهباشی از فعالان رسانه‌ای مدعی ارتباط فامیلی وزیر بهداشت با معاون مستعفی خود شد. او در توییتر نوشت این دو باجناق هستند. چه باجناق باشند یا نباشند این موضوع در حاشیه است نه متن؛ و به قول سیما لاری دعوای وزیر و معاون وزیر اتفاق تازه‌ای نیست و باید در بحران کرونا به هر دو طرف حق داد. وزیری که به داده‌های مورد نیازش پاسخ درست داده نشده و معاون وزیری که اعتقاد دارد تحقیقات انجام شده مورد توجه قرار نگرفته است. آن‌چه در این میان زیبنده وزارت بهداشت نبود، صحبت از راه دور و کشاندن دعوا به رسانه‌ها بود که منجر به حاشیه سازی فراوانی شده است. قدر مسلم جای این صحبت‌ها در رسانه یا توییتر یا فضای مجازی نیست و حتی اگر اختلاف نظری وجود داشت، باید از مسیر خود عبور می‌کرد.
گاهی دعوا‌های اینچنینی تا مدتی اذهان را به خود مشغول می‌کند، ولی وجوه دیگری هم دارد، از جمله اینکه این پرسش مطرح می‌شود که در نهادها و وزارت‌خانه‌های ما چه مشکلات سر به مهر و ناگفته‌ای وجود دارد که روزی به نوعی هویدا می‌شود؟ بعد دیگر این قصه بازی اصولگرا ـ اصلاح‌طلب در هر میدانی و به هر بهانه‌ای است. البته اصلاح‌طلبان طبیعتاً از ملک‌زاده دفاع می‌کردند، هم به دلیل جنس استعفای او و هم به دلیل وابستگی جناحی و سوابق اجرایی او. این حمایت طیف تند اصولگرایان از سعید نمکی وزیر بهداشت و درمان بود که جای تعجب و سؤال دارد. یقیناً در شرایطی دیگر آن‌ها هرگز از نمکی و دیگر وزرای دولت روحانی دفاع نمی‌کردند، هر چند شاید قیاس درستی نباشد، ولی ضرب‌المثل «مهر علی و بغض معاویه» گویا اینجا مصداق پیدا کرده است. آن‌ها نه از این نظر که نمکی را قبول دارند و به او نزدیک باشند، دقیقاً از روی اختلاف و مخالفتی که با اصلاح‌طلبان دارند از یک طرف داستان حمایت و دیگری را با عناوین و نسبت‌های عجیب و غریب مورد حمله قرار دادند.
