فرصت‌ها و تهدید‌های کرونایی (۳) / بخش دوم

دیدارنیوز ـ ابوالحسن مظفری*: دوران کرونایی، هر چقدر حضور مردم را در عرصه‌های مستقیم کاری، آفلاین‌تر کرد، ولی حضورشان در بخش‌هایی که مبتنی بر بستر اینترنتی است را آنلاین‌تر کرد. خوشبختانه گسترش کیفیت و کمیت نسبی اینترنت ما در سال‌های قبل باعث شد تا این بستر بتواند وظیفه خودش را (با کمی اما و اگر) به صورت قابل قبولی ادا کند، ولی قطعا باید توسعه بیشتری بیابد و ترجیحا مساله‌ فیلترینگ را هم به نحو معقولانه‌ای حل کند.
 
این دوران نشان داد که چند بخش اصلی و مستعد اینترنتی شدن را باید زودتر به بالاترین راندمان عملیاتی رساند و موارد دیگر را با اولویت‌سنجی، به آن سمت سوق داد. در بخش قبلی، به دو مورد دولت الکترونیک و نظام آموزشی آنلاین اشاره کردیم و در این قسمت، به دو مورد مهم دیگر اشاره می‌کنیم:
 
۳- بازار آنلاین
با اینکه در دوران کرونایی، بازار (و کلا اقتصاد) آسیب‌های جدی خورده و می‌خورد، ولی همین وضعیت می‌تواند موجبات یک توفیق اجباری برای گسترش بازار آنلاین را فراهم کند. بازار آنلاین می‌تواند یاری‌رسان فروشندگان خرد، تولیدکنندگان صنایع دستی و محصولات خانگی باشد.
 
بازار آنلاین می‌تواند به نفع مصرف‌کننده نیز باشد که در کمال آرامش، محصولات مختلف را ارزیابی کرده و بهترین سفارش از نظر کیفیت و قیمت را داشته باشد. البته به دلیل نوپایی این بستر، هنوز به وضعیت مطلوبی برای عرضه‌کننده و مصرف‌کننده و خدمات بعد از فروش نرسیده‌ایم، ولی با گسترش آن، این فرهنگ نیز بهینه خواهد شد.
 
در این دوران، فروشندگان خواربار نیز به سمت فروش آنلاین رفته‌اند و شرکت‌های بزرگتر نیز، پذیرفته‌اند تا برای مشتریان آنلاین خود، فرصت‌های بیشتر و بهتری فراهم کنند.
 
۴- نظام توزیع آنلاین
بیراه نیست که بگوییم مهم‌تر از نظام تولید و نظام عرضه محصولات، «نظام توزیع» عامل موفقیت یا شکست پروژه‌های این چنینی است. توزیع صحیح، متوازن و به موقع، نه فقط برای محصولات تجاری بلکه برای محصولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز اهمیت بالایی دارد.
 
مثلا توزیع مطلوب ثروت و قدرت، از جمله‌ نشانه‌های توسعه‌یافتگی یک جامعه است. همچنین توزیع صحیح و سریع محصولات فرهنگی و رسانه‌ای، می‌تواند عامل اصلی شکست یا موفقیت آن‌ها باشد. ناگفته پیداست که ابتدا باید کیفیت و محتوای اصلی محصول، شایسته‌ موفقیت باشد و صرفا توزیع (حتی عالی) یک محصول بی‌کیفیت، به مرور منتهی به شکست خواهد شد.
 
اما اگر بهترین محصول نیز تولید شود، ولی نتواند به خوبی خودش را معرفی کرده و به موقع و صحیح و ارزان به دست مصرف کننده برساند، زمین خواهد خورد. همین جا اشاره‌ای هم به اهمیت «صنعت بسته‌بندی» می‌کنیم که لازم و ملزوم نظام تولید و توزیع است.
 
به عنوان مثال دیگری از اهمیت نظام توزیع، به تکنولوژی شبکه‌های اجتماعی اشاره می‌کنیم که در واقع نوعی بستر توزیع آنلاین محصولات خبری و تحلیلی است و می‌بینیم چگونه بستر کاغذی و حتی فرکانس‌های رادیویی و تلویزیونی را به حاشیه رانده است.
 
امروزه اغلب مردم، نیاز‌های خبری و تحلیلی خود را بیش از آنکه از رسانه‌های کاغذی (پرخرج، کُند، پرزحمت و مضر محیط زیست) و یا رسانه‌های (پرهزینه و پرمسأله‌) رادیویی و تلویزیونی دریافت کنند، به رسانه‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی اقبال نشان داده‌اند. برای دریافت یک خبر و مستندات آن، معطل زمان زیاد (تولید و عرضه کاغذی یا بوروکراتیک و فشل رادیو تلویزیونی) باقی نمی‌مانند و خیلی سریع، متن و فیلم و تصویر و صدای واقعه و تحلیل‌های مرتبط با آن را از کانال‌های مختلف مورد اعتماد خود اخذ می‌کنند.
 
خوشبختانه با ایجاد بستر‌های متنوع پستی، موتوری، ماشینی، هوایی و ریلی، مسیر توزیع محصولات تا دست مصرف‌کننده، به طور جدی توسعه یافته است، ولی هنوز هم جای رشد دارد. فرضا اگر نظام توزیع جهانی به داخل و خارج ایران (مانند شرکت‌های موفق بین‌المللی) متصل و پویاتر شود، شاهد پیشرفت تأثیرگذار در صادرات و واردات محصولات مورد نیاز عامه خواهیم شد.
 
خصوصا برای کشوری، چون ایران که صنایع دستی و خانگی در آن، جای رشد و توسعه فراوانی دارد و می‌تواند به زندگی عموم مردم رونق بدهد، یک الزام و اولویت تأثیرگذار است.
 
امیدواریم دست‌اندرکاران دلسوز، اهمیت و اولویت توسعه‌ این بستر‌ها را مدنظر قرار داده و باشناسایی و رفع موانع و صیقل زدن سازوکار‌های فعلی، فرصت‌های مفیدی از دل سختی‌ها و مصائب دوران کرونایی بسازند.

*پژوهشگر حوزه اجتماعی